Шпаргалка по "Государству и праву"

37.Канцэпцыі пабудовы беларускай  дзяржаўнасці напярэдадні рэвалюцыйных  падзей 1917 г. Рэвалюцыйныя пераўтварэнні  ў 1917 г.  і беларускі нацыянальны  рух.

Падзеі восені 1917 г. у Расіі былі выкліканы эканамічным крызісам і імперыялістычнай вайной, якая ўсё яшчэ працягвалася. У выніку гэтага краіна апынулася перад дылемай: быць або не быць усяму таму, у імя чаго ў лютым 1917 г. пад заклікамі "Мір, хлеб, свабода" пачалася рэвалюцыя.

Рэальнай сілай, здольнай пераадолець эканамічны крызіс, закончыць вайну і вывесці краіну з крытычнай сітуацыі, з'яўляўся саюз рэвалюцыйных рабочых, салдат і сялян. Каб надаць іх жаданням сілу закона, патрэбна было Саветам узяць усю паўнату ўлады як у цэнтры, так і на месцах. Гэта мог зрабіць II Усерасійскі з'езд Саветаў рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў.

Аднак У.Ленін не быў упэўнены ў суадносінах сіл на з'ездзе Саветаў на карысць бапьшавікоў. Падставай для сумнення была адсутнасць канчатковых звестак пра склад дэлегатаў амаль да таго моманту, калі з'езд пачаў сваю працу. Таму стаўка рабілася на ўзброенае паўстанне. На гэта арыентаваліся і бальшавіцкія арганізацыі на Беларусі. У выніку перамогі паўстання рабочых, салдат і матросаў у Петраградзе 25 кастрычніка (7 лістапада) 1917 г. Часовы ўрад Керанскага быў звергнуты. Уладу ўзяў Ваеннарэвалюцыйны камітэт Петраградскага Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў і перадаў яе II Усерасійскаму з'езду Саветаў. На з'ездзе быў прыняты Дэкрэт аб міры, Дэкрэт аб зямлі, аб'яўлены склад новага ўрада — Савета Наро дных Камісараў на чале з У.Леніным. 26 кастрычніка ад імя Мінскага Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў быў выдадзены загад № 1, у якім паведамлялася, што Савет бярэ ўладу ў горадзе і навакольнай мясцовасці ў свае рукі. Выканкам Савета прапанаваў усім дэмакратычным арганізацыям утварыць часовы ваеннарэвалюцыйны камітэт (ВРК) Заходняга фронту для ажыццяўлення рэвалюцыйных пераўтварэнняў. Аднак эсэры, меншавікі і прадстаўнікі іншых партый не прынялі прапанову Савета і пачалі фарміраваць свой орган, які наэвалі "Камітэт ратавання рэвалюцыі". Узначаліў яго меншавік Т.Калатухін. У лістападзе—снежні 1917 г. адбыліся з'езды Саветаў рабочых і сапдацкіх дэпутатаў Заходняй вобласці, сялянскіх дэпутатаў Мінскай і Віленскай губерняў, 2-і з'езд салдат і рабочых вайсковых прадпрыемстваў Заходняга фронту, Віцебскі губернскі з'езд Саветаў рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў, з'езды Саветаў рабочых і салдацкіх, а таксама Саветаў сялянскіх дэпутатаў Магілёўскай губерні. З'езд Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў Заходняй вобласці адзначыў, што многія Саветы яшчэ знаходзяцца на стадыі свайго станаўлення. У рэзалюцыі бюро абласнога камітэта Саветаў Заходняй вобласці ад 27 кастрычніка 1917 г. адзначалася, што новая рэвалюцыйная ўлада павінна абапірацца на органы, якія прадстаўляюць інтарэсы рэвалюцыйнай дэмакратыі.

26 лістапада 1917 г. быў утвораны  Выканаўчы камітэт Заходняй вобласці  і Заходняга фронту (Аблвыканкамэах). У яго склад увайшлі 100 членаў  франтавога камітэта, па 35 членаў  выканаўчых камітэтаў Саветаў  рабочых і салдацкіх дэпутатаў  Заходняй вобласці і Саветаў  сялянскіх дэпутатаў Мінскай  і Віленскай губерняў, 11 прадстаўнікоў  ад прафсаюэаў, 4 — ад Чыгуначнага  саюза і 2 — ад Саюза паштоватэлеграфных  служачых. 38. Устанаўленне ў 1917 г. у Беларусі савецкай улады. Абласны выканаўчы камiтэт Заходняй вобласці і Заходняга фронта.

 У ноч з 3 на 4 сакавіка 1917 г. у Мінску адбылася сустрэча  разлічных прадстаунікоў улады, мэтай якой было стварэнне  новага органа ўлады. Быў створаны: - камітэт грамадскага парадку  і бяспекі (мясцовая улада, якая  падпарадкоўваўся Часоваму ўраду  ў Петраградзе); у Мінску быў  створаны Савет рабочых дэпутатаў  і выбраны яго выканаўчы камітэт. Разам з тым уладныя функцыі  на Беларусі ў значнай ступені  захоўваліся ў руках ваеннага  камандавання, таму што ў Мінску  знаходзіўся штаб Заходняга фронту, а ў Магілёве — Стаўка Вярхоўнага  камандавання. Тэрыторыя Беларусі  была аб'яўлена на ваенным становішчы.Такім  чынам у Беларусі усталявалася  троеўладдзе: Часовы ўрад, Саветы  і ваенае камандавання.Яны былі  за нацыянальна-вызваленчага руху  і нацыянальна-дзяржаўнага самавызначэння. 25 - 27 сак 1917 г. у Мінску адбыўся  першы з'езд, на якім быў выбраны  выканаўчы орган - Беларускі нацыянальны  камітэт (БНК) у складзе 18 чалавек. З'езд  даручыў Камітэту пачаць распрацоўку  канстытуцыі. Адразу пасля кастрычніцкіх  падзей у Петраградзе бальшавікі  Заходняга фронту ўзялі ў свае  рукі ўладу ў Мінску і стварылі  свой Выканаўчы камітэт Заходняй  во-бласці і Заходняга фронту (Аблвыканкамзах). Ідэя стварэння  ўнітарнай савецкай дзяржавы. -> Вялікая беларуская рада не  прызнавала ўладу Аблвыканкамзаха  на Беларусі.30 ліст 1917 г. прадстаўнікі  розных партый і рухаў выступілі  з адозвай «Да ўсяго беларускага  народа», у якой аб'явілі сваю  палітычную праграму. У ёй прадугледжвалася  абвяшчэнне Беларусі дэмакратычнай  рэспублікай; федэрацыі Беларусі  з Расіяй і іншымі суседнімі  рэспублікамі з адпаведным размежаваннем  правоў «краёвых і федэральных  улад»; гаварылася пра неадкладнае  надзялянне сялян зямлёй. 5 снежня 1917г. у Мінску з'езд прадстаўнікоў  усяго беларускага народа. Ідэю  Усебеларускага з'езда падтрымаў  Беларускі абласны камітэт (БАК) пры Усерасійскім Савеце сялянскіх  дэпутатаў у Петраградзе. Дазвол  на правядзенне з'езда даў і  ўрад У.І. Леніна, а наркам па  нацыянальных справах І.В. Сталін  выдзеліў на яго правядзенне 50 тыс. рублёў і паабяцаў, што рашэнні  форуму будуць прызнаны савецкай  уладай.Па ініцыятыве 2-га з'езду  Саветаў армій зах.фронту 26 лістапада  адбылося аб'яднанне выканых каімтэтаў  у адзіны вык-чы камітэт-Абл.вык-чы  кам-т Зах вобл.і фронту (Аблвыкамзах) (187членаў).Быў утвораны Прэзідыўм  Аблвыкамзаха-страшыня Мяснікоў. І  Савет нар-ых  камісараў(СНК) Аблвыкамзаха.Дэкрэтамі 3-га Усерасійскага з'езду саветаў  раб-х і салд-іх дэп-аў, абвясціўшы  усталяванне Саветскай улады  на тэр-іі былой Рас.імп-іі.Былі  азначаны асн.пр-пы нац.пал-кі  дзяр-вы дык-ры пралетар-ту:роўнасць,сувер-ць  і брат-ва народаў,пралетарскі  інтернацыяналізм.

39. Першы Ўсебеларускі з’езд  і яго рашэнні. Брэст-Лiтоўскi мiрны  дагавор. Абвяшчэнне Беларускай  Народнай Рэспублікі.

3 сак 1918 г. - Брэсцкі мірны  дагавор. Беларусь выступала аб'ектам, а не суб'ектам міжнародна-прававых  адносін, яна не прызнавалася  самастойнай. Фракцыя БСГ выступіла  з ідэяй абвяшчэння незалежнасці  БНР. 25 сакавіка 1918 г. прынята трэцяя  ўстаўная грамата “незалежнасць  БНР”. У грамаце: - перагляд ўмоў  Брэсцкага міру, самастойнае падпісала  пагадненне. Германія не прызнавала  БНР самастойнай адзінкай. Пасля 1918 г. у Германіі Расія дэнансавала  Брэсцкі мір і рушыла Чырвоную  Армію на Захад. Не маючы ўзброеных  сіл і прызнання з боку буйнейшых  дзяржаў свету, Рада БНР не  змагла арганізаваць суцраціўлення. 10 снежня 1918 г. Чырвоная Армія ўвайшла ў Мінск. Большасць членаў Рады і ўрада пакінулі сталіцу і спыніліся ў Гродне, дзе заставаліся да пачатку красавіка 1918 г., гэта значыць да адыходу з Беларусі германскіх войскаў. Першы Усебеларускі з 'езд праходзіў 5— 17 снежня 1917г. у Мінску. 3 1872 дэлегатаў 1167 мелі права рашаючага гола-су, 705 — дарадчага. Па сацыяльнаму складу дэлегаты прадстаўлялі галоўным чынам сялян, рабочых, сярэднія і ніжэйшыя слаі інтэлі-генцыі; па нацыянальнаму — галоўным чынам беларусаў.Аднак члены прэзідыума Усебеларускага з'езда не пад-парадкаваліся рашэнню СНК Заходняй вобласці. 18 снеж-ня 1917 г. яны правялі падпольнае пасяджэнне ў дэпо Лібава-Роменскай чыгункі, на якім выбралі выканкам рады з'езда на чале з лідэрам народніцкага крыла Беларускай Сацы-ялістычнай Грамады (БСГ) Ф. Грыбам. Выканкам рады з'езда паставіў задачу падрыхтоўкі ўзброенай барацьбы за ідэалы беларускай дзяржаўнасці, а таксама паслаў сваю дэлегацыю ў Брэст, дзе ішлі перагаворы паміж кайзе-раўскай Германіяй і Савецкай Расіяй. Але ні тым, ні другім бокам яна афіцыйна не была прынята.У першай устаўной грамаце падкрэслівалася, што «бе-ларускі народ павінен здзейсніць сваё права на поўнае са-мавызначэнне, а нацыянальныя меншасці — на нацыя-нальна-персанальную аўтаномію.Правы нацыі павінны знайсці сваё здзяйсненне шляхам склікання на дэмакратычных асновах Устаноўчага Сойму». 9 сакавіка 1918 г. выканкам Усебеларускага з'езда прыняў другую ўстаўную грамату, у якой аб'явіў Беларусь «у рубяжох расьсяленьня і лічбавай перавагі беларускага на-роду» Народнай Рэспублікай — БНР. Выканкам быў пе-райменаваны ў Раду БНР, прэзідыум якой узначаліў прад-стаўнік БСГ І.М. Серада. Рада аб'яўлялася заканадаўчым органам да склікання Устаноўчага з'езда, дэлегаты якога выбіраліся на аснове роўнага, тайнага і прапарцыянальна-га выбарчага права. Выбіраць і быць выбранымі маглі .ўсе грамадзяне незалежна ад роду заняткаў, нацыянальнай прыналежнасці і веравызнання.Выканаўчым органам аб'яўляўся Народны сакратары-ят, які назначала Рада і які быў адказны перад ёй. Другой устаўной граматай дэклараваліся дэмакратычныя правы і свабоды (слова, друку, сходаў і г. д.), адмянялася прыват-ная ўласнасць на зямлю з перадачай яе без выкупу тым, хто яе апрацоўваў. У межах БНР усім народам давалася права на нацыянальна-персанальную аўтаномію, кожны народ атрымліваў права карыстацца сваёй мовай.                 

40. Абвяшчэнне Савецкай Сацыялістычнай  Рэспублікі Беларусі 1.1.1919 г. і Літоўска-Беларускай  ССР у лютым 1919 г.

У сяр. Лютага 1919 – аднаўленне на тэр. Бел. савецкай улады. Праблема бел. дзярж-ці абвастралася з-за развязання грам.вайны і замежн.інтэрвенцыі. 1)паўн.-зах. Аб-кам РК(б) і аблвыканкамзах(Мяснікоў) лічылі, што Беларусь павінна ўваходзіць у склад РСФСР – як адм.-тэр.гасп.адзінка. 2)ЦК бел.секцый пры РКП(б) і Белнацкам пры наркамаце па справах нац-цей РСФСР(Чарвякоў)+лідэры БНР у эміграцыі лічылі, што Беларусь павінна быць у складзе РСФСР на правах аўтаноміі. Дзякуючы Леніну – Беларусь незалежная рэсп-ка. 24 снежня 1918 Пленум ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб абвяшчэнні БССР – даручыў паўн.-зах.абкаму разгарнуць падрыхт.работу па нац.-дзярж.буд-ве на Бел. 1)прыч.пазіцыі Леніна: адказв. Мяснікоў на 1 з’ездзе КП(б)Б, калі была абвешчана БССР:замык.ланцуг усіх сав.утвар-ў – зачын.калідор праз які рушаць на сав.расію сілы чарн.інтэрнацыянала. 27 снежня 1918 нарада ў наркамаце РСФСР, старш.сталін – пыт. – утвар-не БССР+абвыканкамзах,паўн.-зах.абкам РКП(б),белнацкам. Рашэнні:1)урад сав.бел.2)прыкладн.межы рэсп-кі 3)ЦБ бел.секцый і белнацкам(Жылуновіч, чарвякоў)падрыхт.праект Маніфеста час.рэв.раб.-сял. сав.урада. 30 снежня 1918 у Смаленску 6 паўн.-зах.абл.канферэнцыя-аб’яўл. 1 з’езд КП(б)Б. Пыт.:утвар-не БССР і КПБ. Склад БССР:мінск.,гродз.,віц.,магіл.,смал.губерніі. 1 студзеня 1919 Утварэнне Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі. Канстытуцыя БССР 1919 г. Маніфест час.рэв.раб.-сял.сав.урада – абвясціў утвар-не БССР,асн.палаж-ні дзярж.статуса рэсп-кі,улада:савет раб.,сял.,батрац.,чырвонаарм.дэпутатаў, уласнасць народа:зямля,вада,нетры, законы рады,ням.,польск.,укр.улад несапраўдны. 5 студз.1919 сталіца БССР – Мінск. Канстытуцыя БССР 1919. 2-3 лютага 1919 усебел.з’езд Саветаў – у Мінску.склад:230  дэлегатаў.1)Свярдлоў зачыт.пастанову прэзідыўма УЦВК “аб празнанні нез-ці БССР”.2)па прапанове Свядлова – аб’яднанне БССР з Літ.ССР.3)прыняў Канст-ю БССР адпав.к-цыі РСФСР 1918. *прынцып “класавай дэмакратыі”, *стр-ра органаў улады і кір-ня, *правы прац. І эксплуат.народу. 6 артыкулаў:усебел.з’езд саветаў – выш.орган.  Перыяд паміж з’ездамі – цэнтр.выканкам ЦВК, выбір.з’ездам. ЦВК – выш.зак.,распарадж. І кантрал.орган БССР. Урад – Вялікі прэзідыўм.

На з'ездзе Саветаў быў прыняты зварот да усіх народаў і іх урадаў аб прызнанніі Бел-ай ССр.Прымаюцца 2 дэларыціі: 1ая:гаварылася аб неабходнасці усталявання  цэнных эканамічных і палітычных сувязяў з Расіяй.2ая:гаварылася аб неабходнасці аб’яднання Бел.ССр з Літ.ССР.У дэкларацыі былі адзначаны 2 прычыны ствар-ня ЛітБел:1ая-гааврылася аб гістарычнай агульнасці Бел. І Літ,а 2а аб’яўлялася  неабходнасць скарэйшага разгрому белагвардзей-га бел.-літ-га урада у сувязі с тым, што Літ. Тарыба і Бел.рада  выступаюць адзіным контррэвалюцыйным фронтам, а так сама Буферная дзяржава стваралася з мэтай барацьбы супраць БНР і абвешчанай Літ-ай бурж-ай дзяржавы. , решение об объединении Белоруссии с Литвой было принято I Всебелорусским съездом Советов 3 фев¬раля 1919 г., но реализация была осуществлена только 27 февра¬ля, когда произошло объединение ЦИК ССРБ и ЦИК ЛССР. Избрание Президиума ЦИК Литбел во главе с председателем К.Г. Циховским и СНК Литбел, председателем которого был утвер-жден В.С. Мицкявичус-Капсукас. Несколько позднее (4—6 марта 1919 г.) прошел объединенный съезд КПБ(б) и КПЛ(б). Основными задачами нового государства были: •обеспечение независимости трудящихся Литбел, •обеспечение неприкосновенности границ Литбел. Литбел была образована в составе Минской, Гродненской, Виленской, Ковенской и части Сувалковской губерний с населе¬нием более 4 млн. человек. Столица — Вильно. В августе 1919 г. ее территория была полностью оккупирована польскими войска¬ми. Литбел формально просуществовала до июля 1920 г., когда произошло второе провозглашение ССРБ.

41.Польска-савецкая вайна. Другое  абвяшчэнне Беларускай Савецкай  Сацыялістычнай Рэспублікі. Рыжскі  мірны дагавор.

Беларусь у час польскай акупацыі. Другое абвяшчэнне БССР. У лістападзе 1918г.адрадзілася Польская дзяржава. Яе кіраўніцтва на чале з Юзафам Пілсудскім імкнулася адрадзіць Рэч Паспалітую. Таму ўжо ў снежні 1918г. пачалося шырокае наступление польскіх войскаў на Беларусь і Украіну. Да лета 1919г. польскімі войскамі была захоплена значная частка тэрыторыі Беларусь Тут быў устаноўлены польскі акупацыйны рэжым. Новыя ўлады пачалі масавую паланізацыю насельніцтва, праследавалі дзеячаў беларускага нацыянальна-вызваленчага руху, абмяжоўвалі ўжыванне 6еларускай мовы (дзяржаўнай была абвешчана польская), закрывалі беларускія школы і ўстановы культуры. Жорсткая палітыка польскіх акупацыйных улад выклікала моцны партызанскі рух, які ўзначальвалі беларускія эсэры і бальшавікі паміж якімі было заключала пагаднемне аб утварэнні адзінага фронту барацьбы. Да гэтага пагаднення далучыліся і іншыя нацыянальна-дэмакратычныя партыі, у тым ліку Беларуская камуністычная арганізацыя (БКА) на чале з Усеваладам Ігнатоўскім, якая адышла ад партыі эсэраў. Масавыі арганізавайы рух супраціўлення паскорыў выгнанне акупантаў з тэрыторыі Беларусі і даваў надзею на супрацоўніцтва ўсіх палітычных партый і арганізацый у справе стварэння беларускай дзяржавы. У сакавіку 1920г.. польскія войскі з пяціразовай перавагайнад сіламі Чырвонай Арміі пачалі новае наступление. Атрымаўшы папаўненне з Усходняга фронту, Чырвонай Арміі уда-лося спыніць наступление і самой перайсці ў контрнаступление на Польскім фронце. У яго выткй быў вызвалены Мінск, дзе 31 ліпеня 1920г. адбылося другое абвяшчэнне савецкай рэспублікі на тэрыторыі Беларусі (пасля яе ўтварэння 1студзеня 1919г.). Беларускія эсэры, якія марылі аб утварэнні цэласнай і не-залежнай беларускай дзяржавы, прыбеглі да адкрытай барацьбы з бальшавікамі, узначаліўшы ў канцы 1920г. антысавецкае Слуцкае паўстанне, якое было падаўлена. Пасля вызвалення ў жніўні 1920г. Брэста войскі Заходняга фронту пад кіраўніцтвам М. Тухачэўскага рушылі далей на тэрыторыю Польшчы з мэтай перанясення пралетарскай рэвалюцыі ў краіны Еўропы. Аднак польскія рабочыя і сяляне не падтрымалі Чырвоную Армію і аказалі ёй супраціўленне. Спадзяванні бальшавікоў на хуткую сусветную рэвалюцыю былі разбіты контрнаступлением польскай арміі, якая адкінула Чырвоную Армію і захапіла значнуго частку Заходняй Беларусі. У гэтых абставінах савецкі ўрад змушаны быў пайсці на мірныя перамовы з Польшчай, якія закончыліся падпісаннем Рыжскага міру 18 сакавіка 1921г. Інтарэсы Беларусі на перамовах прадстаўляла дэлегацыя РСФСР. Па ўмовах мірнага дагавора да Польшчы адышла Заходняя Беларусь. Адноўленая БССР складалася з 6-ці паветаў Мінскай губерні. Першыя гады савецкай улады праходзілі ў цяжкіх абставінах. З аднаго боку, гэта разруха і голад, а з другога - грамаздянскя вайна. У гэты час усталявалася сістэма “ваеннага камунізму”, якая вызначыла ўстанаўленне здяржаўнай манаполіі на хлеб, адзяржаўлеваннем усіх сродкў вытворчасці, нацыяналізацыю прамысловасці, увядзенне харчразвёрсткі (канфіскацыя прадуктаў у сельскіх вытворцаў). Наступным значным мерапрыемствам было ўвядзенне праграмы па ліквідацыі непісьменнасці сярод дарослоага насельніцтва. У красавіку 1919г. аднавіў дзейнасць Горы-Горацкі земляробчы інстытут. У верасні 1920г. пачаў дзейнасць Беларускі дзяржаўны драматычны тэатр. Развівалася літаратура, якая сведчыла пра ўсталяванне новага пакалення пісьменнікаў. У цяжкіх і супярэчлівых умовах праходзіла станаўленне беларускай дзяржаўнасці, якое пачало фарміравацца ў асяроддзі нацыянальна-дэмакратычнага рузу, а скончылася ўсталяваннем савецкай улады. Рыжскі мірны дагавор 1921 — пагадненне пра спыненне савецка-польскай вайны 1920 і нармалізацыю адносін. Заключаны 18 сакавіка 1921 у Рызе паміж РСФСР і УССР з аднаго боку і Польшчай з другога. лініі этнаграфічнага рассялення беларусаў, а заходнія прыкладна па лініі Керзана, вывесці савецкія і польскія войскі на 25 вёрст ад устаноўленых межаў і самавызначэнне Беларусі на аснове плебісцыту, г. зн. стварэнне буфера паміж Польшчай і Расіяй. Расійскі бок гэты варыянт не задаволіў[1].