Коррупция

      Ұлы географиялық жаңалықтар ашылулар дәуірінде  және кейінгі ғасырларда тез жинақталып, қорланған әрі өсе түскен этнографиялық  материал табиғи түрде алғашқы тұрмыс қоғамның қалыптасуының түрлі теорияларымен  туына әкел соқты. 

4-тақырып

      Алғашқы тұрмыс тарихының  дерек-төркіндері

Қарастырылатын  мәселелер:

1. Археология деректері этнография деректері лингвистикалық деректер.
2. Антропологиялық және басқа да жаратылыс ғылымдарының деректері.
3. Алғашқы тұрмыс тарихи деректері-төркін тануының ерекшеліктері.

 

      Пайдаланатын  әдебиеттер:

1. Першиц  А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П.  История первобитного общества. Высшая 

      школа 1982 г.

3. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
4. Семенов Ю.И. Происхождение брака и семьи. М. 1974 г.
5. Редер Д.Г.,Черкасова Е.А. Ежелгi дуние тарихы.А.,1976ж.
6. Всемирная история в 24-х томах,Век железа/А.Н.Бадак и др. Минск ,М.,2000

 

  Алғашқы тұрмыс коғамы тарихының дерек-төркіндері мейлінше сан алуан. Адамзаттың өткен шағы туралы көрсететіндердің, адамның жасағандарының, оның ыкпал еткендерінің, адам ісі-әрекеттеріне ықпал етіп әсерін тигізгендердің бәрі, - міне тарихи ғылым үшін дерек-төркін жиынтығы осындай.

  Алғашкы тұрмыс тарихының ерекшелігі сол, ол түгелдей, жазу-сызуы жоқ дәуірге қатысты бол келеді; тарихи ғылымдар үшін асамазды жазба дерек-төркіндер оның  ақырғы дәуірін қоспағанда.

Алғашқы тұрмыс тарихы үшін негізгі көздердің  басқа түрлерімеи салыстырғанда  өлшеусіз аз роль атқарады.

     Көне  замандардан сақталған заттың деректөркіндердің немесе оларды басқаша атап жүргендей археологиялық ескерткіштердің зор маңызы бар. Заттық деректөркіндер, яғни еңбек құралдары, көне құрылыстардың қалдықтары, сәндык бұғымдар, ыдыс аяқтар, тағы сондайлар - бұл оны жасаған қоғамның материалдық мәдениетінің қалдықтары.

 3аттар  - аса бағалы тарихи деректөркін,  өйткені бұлардың бәрі өз дәуірінің  өнімі болып саналады, тек сол  дәуірге ғана тән болып келеді, әрі олардын өздері өндірілген  сол кездің тіршілік жағдайын  бейнелеп көрсетеді. 

5-6 - тақырып

Адамның пайда болуы

Қарастырылатын  мәселелер:

1. Жануарлар дүниесіндегі адам орны Антропогенез процесінің қозғаушы күштері
2. Адамның ең таяу ата тектері мен адамзаттың арғы отан проблемалары
3. Ең көне заманғы Гаминидтер мен олардың еңбек қызметі.

 

Пайдаланатын әдебиеттер:

1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г.
2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
3. Нестух М.Ф. Примотология и антропогенез. М. 1960 г.
4. Семенов Ю.И. Как возникло человечество. М. 1966 г.
5. Алексеев В.П. От животых  к человеку. М. 1969 г.
6. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20.

 

Жануарлар дүниесіндегі адам  орны

  Алғашқы тұрмыс қоғамының заңдылық түсіну адам эволюциясының ен бойында, адамның өзінін, физикалық типінің өзгерістердің, осы езгерістердің қозғаушы күштіп антропогенездің осы заманғы теориясымен таныспайынша мүмкін емес.

   Тарихтын тең сәрісінде, Лениннін айтуы бойынша қалыптаасып келе жатқан адамдарды физика типі көп жағынан әлі де олардың мүмкінді анықтайтын еді. Сондықтанда тарихи дамудын қуатты факторлары ретінде алға шықты. Сол себептен де еңбек қызмет ең көне кезеңде әлеуметтік ұйымдардың қаралуы адамның өзінің биологиялық тарихынана бөлуі болмайды.

Табиғат туралы мәселе Карл Линней оны жануарлар   патшасы системасын енгізеді. Әрі адамды сол белгілі кездегі маймылды бірге қосып сүтпен қой кұрамына приматтарды XVIII ғасыр орта шенінде тұнғыш рет ғылыми негізге қойылды.

 Айтылғандарды қорытайық. Қазіргі заманғы адам приматтар отряды гоминидтер семьясына жататын Ното текті түрін құрайды. Осы заманғы адамзаттың нәсілдері арасындағы морфологиялық айырмашылықтар жай  кезге көрінгеніне де қарамастан. Бірақ олар өмірлік маңызы жоқ екінші дәрежелі белгілерден де көрінеді. Сондықтан де қазіргі кезде, тіпті шетел ғылымы әдебиетінде таралып жүрген нәсілдік концепцияларға қарсы әлі күнге дейін өмір сүріп отырған нәсілдер толық негізделе отырыл, бір түрге жатқызылуын мүмкін. 
 

7-8 - тақырып

Адам  қоғамының шығуы

Қарастырылатын  мәселелер:

1. Алғашқы тұрмытсық адамдар тобының дамуындағы аң аулаудың ролі.
2. Зоология индивидуализмді ысыру және алғашқы тұрмыстық колективизмнің қалыптасуы.
3. Алға тұрмыстың тобындағы жыныстық қатынастар.
4. Қандас туыстық семья туралы мәселе.

 

Пайдаланатын  әдебиеттер:

1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г.
2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
3. Семенов Ю.И. Как возникло человечество. М. 1966 г.
4. Энгельс Ф. Происхождение семьи, частной собственности и государства. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20
5. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20

 

Алғашқы турмыстық адам қоғамын тарихи реконструкциялау, сірә, алғашқы тұрмыс тарихының ең күрделі проблемасы болып табылады. Қандай да болсын тура параллель жоқ болғандықтан, ол жөнінде тек жанама деректердің негізінде ғана пайымдауға болады. Бұл, біздің деректеріміз, бір жағынан, маймылдардағы табындық қарымқатынастар, екінші жағынан, археология мен антропологияның кейбір фактілері, сондай-аң азды-көпті ықтималдық үлесімен адамзаттық өте ертедегі, рулык күйге дейінгі сарқыншақтары ретінде қарала алатын этнография фактірлері. Осы деректердің барлығын салыстырып және талдау сол заманнын қоғамдық тіршілігі туралы көп жағынан гипотездік ұғым болғанымен, жалпы ұғым жасауға мумкіндік береді, бірақ толып жатқан анық емес таза логикалык болжауларға даулы. болжамдарға, әрине, орын қалады.

     Л. Г. Морган өзінің «Көне қоғамында» некелік жыныстың қатынастардың алғышқы (ең көне) формасы қандас-туыстың семья, дейтін болды деген жобаны ұсынды. Морган қандас-туыстың семьяда некелік ортақтың тек бір ғана ұрпақты барлық туыстарды екі-үш аталық т. б. бақырларды және қандастар, олардың туыстарының бүкіл ұрпағын қамтыды, деп санайды. Түрлі ұрпақтардың арасындағы некелік қатынасқа жол берілмеді. Бұл гипотезаны ұсына отырып, Морган этнографтар Полинезийдағы Гавай аралдары халықтарынан тапқан малайя, немесе гавай туыстық жүйесі рейтіннің анализіне сүйенді. Туысқандықтың бұл системесында анасы мен әкесі тек өзінің балаларын ғана емес, соңдай-ақ өзінің барлық бауыры мен қарындастарының балаларын өз балам деп атайтынын, ал балалар өз кезегінде тек өзінің туған ата-аналарын ғана емес, сондай-ак барлық өздерінің қарындастары мен бауырлары ата-аналарымыз деп атайтын фактілеріне сүйеніп, ол некелерді реттеп отырудың ең көне формасы, таяудағы еткен шақта әлі гавайлықтарда сақталып отырғандай, қандас-туысқандық семья  болды,  деп   қорытынды  жасайды. 
 

9-тақырып

Ойлау мен сөздің шығуы

Қарастырылатын  мәселелер:

1. Адам ретінде қалыптасып келе жатқандардың түпкі қауымы.
2. Қалыптасып келе жатқан адам қоғамының бастапқы және соңғы кезеңдері.
3. Ойлаудың, сөйлеудің және идеологиялық ұғымдардың пайда болуы және дамуы.

 

Пайдаланатын  әдебиеттер:

1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г.
2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
3. Алексеев В.П. В поисках предков. Антропология и история. М. 1972 г. Столяр А.Д. Происхождение изобразительного исскуства. М., 1968 г.
4. Всемирная история в 24-х томах. Век железа.А.Н.Бадак и др. Минск ,М.,2000

 

  Ойлау мен сөздің шығуы алғашкы тұрмыстық қоғам тарихында аса күрделі проблема болып табылады, мұны шешудін, қиындығы осы процестің негізгі кезеңдерін көрсетіп беретін біздің қолымызда тура емес, тек жанама деректердің болуы қиындата түседі.

  Ойлау мен сөздің дамуының ең көне сатыларының шығуы мен реконструкциясын анықтау үшін, негізгі төркіндер бірнешеу. Ең алдымен бұл — салыстырма психология, салыстырма физиология мен тілі білімі, сондақ-ақ этнография мен археология. Бірақ бұл мәселелерді шешу үшін антропогенез процесіндегі сөзбен ойлаудың материалдыіқ аппараты төменгі жақ сүйектің, мидың т.б. дамуы туралы деректері бер антропология аса маңызды материалдар береді. Антропогенездің еңбек теориясы тұрғысынан алып, осы матерналдардың барлығын комплексті қарастыру ғана адамның ойлауы мен сөз функциясының дамуы тарихында негізгі кезеңдерді  белгілеп   алуға   комектеседі.

Ойлау мен сөз  адамның қалыптасу процесі еңбек қызметінің шығуы мен даму процесі, өндірістік даму процесі бір процестін екі жағы екені мүлде айқын дүние. Сондықтан да ең көне адамзат тарихында ой бұрын шыққан ба, оны білдіретін сөз бе, деген сұрақ беру дұрыс болмас еді. 

10-тақырып

Антропогенез  процесінің аяқталуы.

Қарастырылатын  мәселелер:

1. Алғашқы рулық қауымның пайда болуы.
2. Кейінгі палеонтроптардың түпкі қауымындағы жыныстар арасындағы қарым-қатынас.

 

Пайдаланатын  әдебиеттер:

1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая
2. школа 1982 г.
3. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
4. Семенов Ю.И. Как возникло человечество. М. 1966 г.
5. Алексеев В.П. От животых  к человеку. М. 1969 г.
6. Алексеев В.П. В поисках предков. Антропология и история. М. 1972 г.
7. Энгельс Ф. Происхождение семьи, частной собственности и государства. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20

 

   Ерте  және орта плейфстоцен бойында гоминид  семьялығының эволюциясы адамның осы  заманғы түрінің пайда болуы  үшін қолайлы алғы шарттар жасады. Шынында да Homo тегінің көне заманғы өкілі – неандертальдық адамның интенсивті еңбек үкметі үшін барлық қажетті органдарды – үлкен миы, тік жағдайда жүргендегі, орнықты жүріс-тұрысы туралы айтпағанның өзінде оңтайлы қолы болған іспетті еді. Бірақ жоғарыда аталып өткендей, оның ми құрылысы көптеген тұрпайы белгілерінің болуымен сипатталатын, ал қолының оңтайлылығы шеші болатын, бұл ойлау мен сөзді дамуы басқа неандертальдық адамның формологиялық ерекшеліктері, атап айтқанда оның құрылысы, өзінің агресивтігімен тежеулі басқаратын миы орталықтарының шамалы дамуы арқасында коллективтін қоғамдық тіршілігі жағдайларына, оның жеткілікті бейімделген тіршілік иесі екендігін делелдейді. Неандертальдың бас миы қабығы қызметіндегі қозу тежеуден айтарлықтай басым болатын, бұл неандертальдық табында ашыңған қатты ашу тудырып ауыр, кейде мүмкін өлім-жітіммен тынатын соқтығысуларға жиі әкеп соғатын.

  Адамның осы заманғы түрлерінің пай-да болуы ерте палеолиттен кейінгі палеолитке көшу кезіндегі өндірігіш күштердің дамуындағы қуатты секіріспен тығыз байланысты. Бұл секіріс сонымен бір мезетте биологиялық эволюцияның аяқталу процесінің салдары да, сондай-ақ оның аса маңызды шарты, оның өзінше бір кажетті қоректік ортасы да болып табылды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 
 

“Сырдария”  университеті