«Қазақстан Халық Банкі» туралы жалпы мәлімет

 

 

                                              КІРІСПЕ

              Бүгінгі таңдағы  банк жүйесі  соңғы жылдары біршама өзгеріске  ұшырады. Банк жүйесінің барлық  компонеттері  әлемдік экономикадағы  құрылымдық қайта құруда жүріп  жатқан өзгерістерге байланысты  жаңғыртылуда. Ірі әмбебап банк  өз клиенттері үшін депозиттік  шоттарды жүргізу, қолма-қолсыз  есеп айырысу жинақтарды қабылдау, әртүрлі несиелер беру, бағалы  қағаздарды сатып алу, мүлікті  сенімхат бойынша басқару, басқа  да көптеген банктік және «банк  төңірегінде» қызметтер көрсету  бойынша операциялардың көптеген  түрлерін жүзеге асырады.

            Банктік жүйесінің мақсаты мен  міндеттері негізінен экономиканы   жалпы басқарудан мақсаттары  және міндеттерімен бірдей, әйтсе  де банктер басқарудың кішігірім  жүйелері ретінде экономиканы  басқарудың  жалпы мақсатына   жетуді қамтамасыз  ететін, өзіне  тән жеке міндеттерін орындайды.

            Банктер басқарудың экономикалық  әдістері мәселен, несиелеу арқылы, экономикалық әр түрлі буындарының  қарыз қаражаттарындағы қажеттіліктерін  әр түрлі несиелермен немесе  қолма-қолсыз  есеп айырысу арқылы  экономиканың үздіксіз қызмет  етуіндегі қажеттілігін қанағаттандырады, қоғамдық өнімнің тоқтаусыз қозғалысын  қамтамасыз етеді.

          Қазіргі кезеңде нарықтық типпен  дамыған едердің барығында дерлік  екі денгейлі банк жүйесі құрылып,  белсенді түрде одан әрі өрістеуде.              Нарықтық экономикаға көшумен  байланысты Қазақстан Республикасының  банктер жүйесiнде ұлттық экономиканың  басқа секторларымен салыстырғанда  елеулi өзгерiстер болып жатқаны  баршаға мәлiм. Бүгiнгi таңда нарықтық  экономика жолына баяғыда түсiп,  зор жетiстiктерге жеткен өркениеттi  елдер тәжiрибесiн үйрене отырып, банк жүйесiн халықаралық стандарттарға  көшiру ел экономикасы үшiн  маңызды болып табылады.

 

1 АҚ «ХАЛЫҚ БАНК»-ТІҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ МЕН СИПАТЫ

1.1 «Қазақстан Халық  Банкі» туралы жалпы мәлімет

«Қазақстан Халық Банкі» АҚ бұрынғы Қазақстан Республикасы Жинақ банкінің негізінде қайта  құрылды және біраз жылдар бойы ҚР Үкіметінің зейнетақы мен жәрдемақы  төлеу жөніндегі агенті болып  келді.  2001 жылы жүргізілген Халық  банкін жекешелендіру рәсімі нәтижесінде  Банк өз клиенттеріне кең ауқымды  және барынша сапалы қызметтер спектрін ұсыну мүмкіндігін беретін бизнес құрылымын жасауға қол жеткізді Банк Visa International және MasterCard International төлем  жүйесінің карточкаларын шығарады және қазақстандық пластикалық карточкалар  рыногының тұрақты көшбасшысы болып  келеді. Банктің жалпы шығарылған карточкаларының саны 2,7 млн. бірліктен  асып түсті, ал екінші деңгейдегі банктер  арасындағы Банктің бұл көрсеткіш  бойынша үлесі 40 пайыздан асады.

 «Қазақстан Халық Банкі»  АҚ - өз клиенттерінің игілігі  үшін 88 жыл табысты қызмет етіп  келе жатқан Қазақстан Республикасындағы  аса ірі әмбебап коммерциялық  банк, еліміздегі ең сенімді әрі  қызметі барынша сараланған қаржылық  құрылымдардың бірі.  Қазақстан  Халық Банкінің тарихы - бұл Қазақстан  аумағындағы жинақ жүйесінің  құрылу және даму тарихы.«Қазақстан  Халық Банкі» АҚ-ның негізі  қайта құрылған Қазақстан Республикасы  Жинақ банкінің базасында қаланған. Еліміздегі алғашқы жинақ кассасы  сонау 1923 жылы, төңкеріс жылдарынан  кейінгі жаңа экономикалық қарым-қатынастар  қалыптаса бастаған кезеңде, Ақтөбе  қаласында ашылған болатын, кейіннен  ұжымдандыру (коллективтендіру) және  индустрияландыру науқандары жүргізілген  тұста, 1936 жылы, Алматы қаласында  КСРО Жинақ банкінің филиалы ашылды.

Халық Банкінің бүгінгі тарихы – бұл оны жекешелендіру және құрылымдық қайта құру процесі ғана емес. Бұл жаңа банктік технологияларды  үздіксіз ендіру, қызметтер спектрін кеңейту процесі, жинақ салымдары жүйесін жаңа талаптар бойынша толық сақтауға және жетілдіруге бағытталған ауқымды стратегия, филиалдық инфрақұрылымы дамыған «сатылас біріктірілген» банктік құрылымды жасау процесі. Бұл қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды ескере отырып Қазақстан Халық Банкінің басты міндеттерін – зейнетақы, жалақы төлеу, салықтық, коммуналдық және басқа да төлемдерді қабылдау, шағын және орта кәсіпорындар мен мемлекеттік мекемелерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету міндеттерін шешуге бағдар жасау процесі. «Brand Finance» компаниясы сарапшыларының «The Banker» журналымен бірлесе отырып берген бағасына сәйкес Халық банкінің брендтік рейтингі өткен жылмен салыстырғанда бірден 80 тармаққа жоғары көтеріліп, 335-орыннан 255 орынға шығып отыр және қазақстандық екінші деңгейлі банктер (ЕКБ) арасындағы жетекші орнын сақтап қалды. Айта кету керек, ақшалай түрде алғанда Қазақстан Халық Банкі брендінің құны 44 млн. АҚШ долларына өсіп, 339 млн. АҚШ долларын құрады.  Рейтингке қазақстандық банктердің екеуі ғана қатыстырылды, ал ТМД елдері бойынша алғанда тек қазақстандық және ресейлік банктердің брендіне баға берілді. ТМД елдері банктерінің арасында Қазақстан Халық Банкі 4-ші орынды иемденді.

Жалпы рейтинг қорытындысы  бойынша үздік банктердің бестігін британдық HSBC-банк бастайды ($27,597 млрд.),  одан әрі американдық Wells Fargo ($23,2 млрд.) және Bank of America ($22,9 млрд.), испаниялық Santander ($19,9 млрд.) және американдық Chase ($18,9 млрд.) орналасқан.  «Brand Finance» сарапшылары  брендті бағалау кезінде егер бренд үшінші бір тарапқа тиесілі  болған жағдайда, брендтік марка иесінің  оны пайдаланғаны үшін төлеуге тиіс болатын қаржылай төлемдерін негізге  алды. Консалтингтік компанияның  талдаушылары сонымен қатар қаржылық есептемеге, Bloomberg мәліметтеріне назар  аударады және өздерінің зерттеу  нәтижелерін басшылыққа алады.

 

 

1.2 Қазақстан «Халық Банкі» АҚның ақша аударымдары мен карточкалық қызметі

Халық банкі отандық төлем  карточкалары рыногында көш басшысы  болып табылады. Банк шығарған карточкалар  саны 2,8 млн дананы құрайды. Биыл Халық  банкінің банкоматтары арқылы көрсетілетін қызмет түрлері айтарлықтай ұлғайтылды:

- Қазақстанда China Union Pay карточкаларының  кез-келген түрін ұстаушылар (дүние  жүзінде 1 млрд данадан астам  CUP карточкасы шығарылды) Халық  банкінің банкоматтары арқылы  қолма-қол ақша алу және өз  карточкасы бойынша балансын  біле алады; 

- Халық банкінің карточкаларын  ұстаушылар ұялы байланысқа төлем  жүргізу (республикадағы барлық  мобильдік операторлар) және коммуналдық  қызметтерге төлем жасаудан басқа  Қазақтелеком қарапайым телефон  байланысы бойынша Банктің республикадағы  кез-келген Халық банкінің банкоматы  арқылы төлем жүргізуге болады;

- Тұрғын үй құрылысы  жинақ банкінің клиенттері Халық  банкінің карточкалары арқылы  салымдар ашып, несиелерін өтей  алады; 

- Тікелей карточкада  ашылатын «карточкалық депозит»  жинақтаушы салымы ашылды;

- Халық банкінің карточкаларын  ұстаушылар Халық банкінің жинақтаушы  зейнетақы қорындағы зейнетақы  шотынан жылдық және ағымдағы  үзінділер ала алады.

Қазақстан Халық банкі  сіздерге MoneyGram және "Жедел аударымдар" жүйелерін пайдалану арқылы, шот  ашпай-ақ, барынша оңай рәсіммен ақша аудару қызметін ұсынады.  Қазақстан  аумағынан тыс жерге қысқа  мерзімде ақша аудару немесе шет елден  ақша аудару қажеттілігі туған жағдайда сіз халықаралық ақша аудару жүйесін  пайдалануыңызға болады.  MoneyGram:

- ақша аудару операциясын  жедел және сенімді түрде жүзеге  асыратын бұл жетекші халықаралық  компанияның дүние жүзінің 138 елінде орналасқан 35 000 бөлімшесі  бар; 

- ақша аударылғаннан  кейін 15 минуттан кейін қолыңызға тиетініне кепілдік беріледі

Экспресс аударымдар.

 Бұл қызмет Қазақстан  аумағында жеке тұлғалар арасында  ақша жөнелтуді және қабылдауды  оңайлатылған рәсіммен, шот ашпай-ақ  жүргізуді қарастырады.

 Экспресс аударымдар  жүйесі бойынша теңгемен ақша  жөнелту немесе ақша алу Қазақстанның  барлық қалаларында дерлік орналасқан 102 филиал мен есеп айырысу-касса  орталығында мүмкін болады.

 Экспресс аударымдар  жүйесінің негізгі басымдықтары:

- ақшаны жөнелту немесе  алу рәсімі өте қарапайым (ақша  жөнелтушінің жеке куәлігі мен  СТН-і болу қажет, ал ақша  алушының қолында жеке куәлігі  болса жеткілікті);

- ақша қаражатының толық  сақталуына кепілдік беріледі ;

- жөнелтілген ақшаны  кейін қайтарып алуға мүмкіндік  беріледі;

- операция өте жоғары  жылдамдықпен жүргізіледі (5-10 минутта);

- Қазақстан Республикасы  аумағы бойынша барынша төмен  тарифтер 

- ақша қаражатын шектелмейтін сомада әрі оның пайда болу негізін растайтын құжатсыз аудару мүмкіндігі;

- ақшаны өз атыңызға  да аударуыңызға болады, яғни ақша жөнелтуші және ақша алушы бір адам болуы мүмкін (мәселен, Қазақстан аумағы бойынша теңгемен қолма-қол түрде мол ақша тасымалдау қажеттігі туындаса);

- аударым сомасы шектелмейді.

 Жедел аударымдар.

- бұл қызмет түрі Банк  филиалдары арқылы «Жедел есеп айырысулар» жүйесі бойынша ақша аударуды қарастырады.Жедел төлемдер мен жеке тұлғалардың жедел ақша аударымы жүйесінде Қазақстан аумағы бойынша жұмыс істейтін Халық Банкінің 590 филиалы мен есеп айырысу-касса орталығы айналысады. Жөнелтілген ақшаны сіз жедел аударым ресімделгеннен кейін 1-2 банктік күннің ішінде алуыңызға болады.

 Жедел есеп айырысудың артықшылықтары:

- Қазақстан аумағы бойынша кеңінен таралған;

- ақшаны жеке тұлғаның атына да, заңды тұлғаның атына да аудару мүмкіндігі;

- аударым операциясы үшін ең төмен комиссиялық ұсталады;

- аударылатын ақша сомасына шектеу қойылмайды.

 «Жедел есеп айырысулар» жүйесі бойынша іске асырылатын төлемдер мен аударымдар түрі:

- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ, қолма-қол ақшамен жеке тұлғалар арасында ақша аудару;

- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ, қолма-қол ақшамен жеке тұлғалардың заңды тұлғалар пайдасына ақша аударуы;

- ақша алушының карточкалық  шотын немесе интернет-шотын толықтыру үшін жеке тұлғалардың жинақ шотты пайдалану арқылы немесе шот ашпастан, қолма-қол ақшамен аударым жасауы.

 «Жедел есеп айырысулар» жүйесі бойынша ақша аудару ұлттық валюта - теңгемен жүргізіледі.

 Жеке тұлғалар өз шоттарын толықтыру үшін ақша аударуды шетел валютасымен де жүргізе алады.

 Комиссиялық сыйақы  ставкасы Банктегі тарифтерге сәйкес белгіленеді.

MoneyGram жүйесі бойынша қосымша ақпаратты және ақша аударатын пункттер туралы мәліметті Халық банкінің облыстық филиалдарынан алуға болады.

Карточкалық қызметі

 Банк шығарған алғашқы  жергілікті карточка.Шетелге саяхатқа шығуды жоспарламайтын жалпы көпшілікке арналған. Altyn карточкасы бойынша тек Қазақстан Республикасы аумағында қызмет көрсетіледі.

 • Бюджеттік карточка

 • Visa Gold

 • Visa Electron Instant HalykCard

 • MasterCard Gold