Мәліметтер базасын Microsoft Access-те құру

Жоспар 
 

Кіріспе.................................................................................................................

I. Мәліметтер  базасы туралы жалпы мәлімет..............................

1. Бүгінгі күнгі мәліметтер базасы..............................................................
2. Мәліметтер  қорының классификациясы.............................................
3. Мәліметтер базасының кең түрде қолданылуының алғы шарттары.  MS ACCESS МББЖ-мен жұмыс істеу.........................................

 

II. Мәліметтер базасын пайдаланушылар.......................................

2.1. Пайдаланушылар категориялары...........................................................

2.2. Мәліметтер базасы әкімшілігінің  функциялары................................

2.3. Мәліметтер базасы администраторының  байланыстары............. 

IІІ.  Даталогиялық жобалау туралы жалпы мағлұматтар. 
3.1.  Даталогиялық жобалаудың бастапқы деректері..............................

3.2.  Даталогиялық жобалау нәтижесі........................................

3.3  Деректер  базасын  құрамын аңықтау.............................................. 

IҮ-бөлім. Мәліметтер базасын жобалау ......... 
 

Қорытынды......................................................................................................

Қосымша …...............................................................................................

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.............................................................. 
 
 
 
 
 

       Кіріспе. 

       Мәліметтер  базасында белгілі бір пәндік облыс туралы ақпарат көрінеді. Пәндік облыс  деп нақты зертеу үшін қызығушылық білдіретін нақты әлемнің бөлігі аталады. Автоматтандырылған ақпараттық жүйелерде пәндік облыстың көрінісі мәліметтердің  бірнеше деңгейлерінің модельдерімен ұсынылады. Модельдердің деңгейлерінің  саны мәліметтер қорын басқару жүйесінің ерекшеліктеріне тәуелді болады.

       Менің бұл дипломдық жобамның басты тақырыбы мәліметтер базасын басқару жүйелері, оларды пайдаланушылар және пайдалану барысында атқарылатын жұмыстар туралы болып табылады.

       Жұмыстың  тақырыбы өте ауқымды болып келеді. Және қозғалып отырған сұрақ қазіргі  уақыттағы ең белсенді сұрақтардың  бірі болып табылады.

       Жұмысты жазу барысында келесідей негізгі тақырыптар қозғалмақшы:

1. Мәліметтер базасы, оның бүгінгі күнгі жағдайы және жұмыс атқаруы.
2. Мәліметтер базасын пайдаланушылар, олардың категориялары және оның әкімшілігінің функциялары.
3. Мәліметтер базасын жобалау (практикалық көрінісі).

       Мәліметтер  базасының пайда болуы жалпы  алғанда есептеуіш техникалардың  жетілдірілуі мен олардың құнының  төмендеуіне байланысты. Алғашқы  кезде есептеуіш техникалар тек  “қолмен” шығаруға болмайтын математикалық  кұрделі есептеулерді шығару үшін қолданылды. Кейін компьютерлік техпологиялардың дамуына байланысты бұндай есептеулер тек автоматтандырылған жүйелер  арқылы есептеле бастады. Сол уақытта  компьютерлерді ақпаратты сақтау мен  өңдеу үшін қолдану ойластырылды. Адам өмірінің кез келген саласында  қажет болатын ақпараттар мен мәліметтерді есептеуіш техника арқылы сақтау, өңдеу және беру/алу өте ыңғайлы болып шықты. Соған сәйкес қазіргі заманда адамдар өз қызметтерінде ақпаратты көп пайдаланатындықтан есептеуіш техникалар ақпаратты сақтау мен өңдеуге ыңғайлы етіліп жетілдірілуде.

       Жұмыстың  басты мақсаты болып жоғарыда келтірілген сұрақтар мен жұмыс  тақырыбын жан-жақты, тыңғылықты және терең түрде қарастыру болып  табылады.

       Осы және басқа да мәліметтермен Сіз  келесі беттерде таныса аласыз.

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

       I. Мәліметтер базасы туралы жалпы мәлімет.

       1.1. Бүгінгі күнгі  мәліметтер базасы. 

       Мәліметтер  базасы бұл ақпараттарды сақтау үшін арналған ұйымдастырылған құрылым. Алғашқы кезде, яғни, мәліметтер базасы түсінігі қалыптаса бастаған жылдары, бұл базаларда тек қана мәліметтер сақталып жүрді. Бірақ бүгінгі күнгі  мәліметтер базасын басқару жүйелері (МББЖ) өз құрылымында тек қана мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар тұтынушылармен немесе басқа да программалық-ақпараттық кешендермен қарым-қатынас жүзеге асырылатын әдістерді (яғни, программалық код) де орналастыруға мүмкіндік  береді. Осылайша біз қазіргі заманғы  мәліметтер базасында тек қана мәліметтер ғана емес, сонымен бірге ақпарат  та сақталатындығын айта аламыз.

          Егер, мысалы, ірі банктің мәліметтер  базасын қарастыратын болсақ, бұл  анықтаманы оңай түсіндіруге  болады. Бұнда клиенттер туралы, олардың мекен-жайлары, кредиттік  тарихы, есеп шоттарының жағдайы,  қаржылық операциялары және т.б.  туралы мәліметтер сақталады.  Бұл базаға банктің көптеген  қызметкерлері кіре алады. Бірақ  олардың ішінде бұл базаға  толықтай ие болып, оған өзі  жеке өзгерістер енгізе алатын  адам жоқ. Мәліметттерден басқа  базада әр түрлі әдістер мен  жабдықтар бар, ол әрбір қызметкерге  оның компетенциясына кіретін  мәліметтермен ғана жұмыс жасауға  мүмкіндік береді. Базадағы мәліметтердің  нақты қызметкерлерге тиісті  әдістермен өзара байланысы нәтижесінде  қызметкерлер пайдаланатын және өз компетенциясы шеңберінде мәліметтерді енгізу мен редактрлеуді жүргізетін ақпарат қалыптасады.

          Мәліметтер базасы түсінігімен  мәліметтер базасын басқару жүйесі  түсінігі тығыз байланысты. Бұл  жаңа базасының құрылымын құру, оны мәліметтермен толтыру, мәліметтерді  редактрлеу мен ақпараттарды  визуалдау үшін арналған программалық  жабдықтар кешені. Базаның ақпаратын  визуаладау деп берілген критерилерге  байланысты көріністегі мәліметтерді  іріктеуді, оларды тәртіптеуді,  толықтыру және шығару құрылғысына  беру немесе байланыс каналдары  бойынша жіберуді түсінуге болады.

          Әлемде көптеген мәліметтер базасын  басқару жүйелері бар. Олардың  әр түрлі объектілермен әр  түрлі жұмыс істеу мүмкіндігі  мен пайдаланушыларға әр түрлі  функциялар мен жабдықтар ұсынатындағына  қарамастан МББЖ-нің көбі ортақ  негізгі түсініктердің тұрақты  кешеніне негізделеді. Бұл бізге  бір жүйені қарастырып, оның түсініктерін, әдістерін және тәсілдерін МББЖ-нің  барлық классына жалпылауға мүмкіндік  береді. 
 

2. Мәліметтер  қорының классификациясы

 
 

    Мәлiметтер қорын басқару жүйесi (МҚБЖ) мәлiметтер құрылымы типтерiнiң бiрiне бағытталады. Олар: иерархиялық МҚБЖ, желiлiк МҚБЖ, реляциялық МҚБЖ болып үшке бөлiнедi.

    МҚБЖ  – бағдарламалық жабдық, оның көмегiмен МҚ (мәлiметтер қоры) құрылады, соның негiзiнде ақпаратты iздеу жүйесi (АIЖ) құрылады және жұмыс iстейдi. Ақпаратты iздеу жүйесi дегенiмiз – мәлiметтер қорының жиынтығы және оларға қызмет көрсетушi бағдарламалар.

    Кез-келген мәліметтер қоры деректердің реляционды моделіне негізделеді.

    Мәліметтердің реляционды моделінің негізінде  қатынастар (relation - ағылшын тілінде  қатынас) ұғымы жатыр. Егер белгілі  шарттарды орындасақ, қатынасты  екі өлшемді кесте түрінде  берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға түсінікті бейнелеу болып  табылады.

    Реляционды  мәліметтер қоры – бұл өзара байланысқан қатынастар жиыны. Әрбір қатынас (кесте) компьютерде файл түрінде беріледі.

    Қатынастарға  қолданылатын негізгі  амалдарға:

• Жиындарға қолданылатын амалдар: қиылысу, айырма, декарттық көбейту, бөлу, біріктіру;
• Арнайы реляционды амалдар: проекциялау, біріктіру, таңдау (селекция, шектеулер) жатады.

    Мәліметтер  қорын басқару жүйесінің деңгейі  осы айтылған амалдарды орындауда  қолданылатын құралдардың бар болуымен және олардың қолайлылығымен өлшенеді. Қатынастарда, реляционды мәліметтер қорында бұл амалдарды орындауда  қолданатын тілдерді екі класқа бөлуге болады:

• Реляционды алгебра тілдері;
• Реляционды есептеулер тілдері.

    Реляционды  алгебра тілдері реляционды алгебраға  негізделген. Қатынастарға қолданылатын амалдарды тізбектей белгілі  ретпен жазып, қажетті нәтиже аламыз. Сондықтан реляционды алгебра тілдері  процедуралық тіл болып, ал мәліметтер қорын басқару жүйелері тілдерінің көбі процедуралық программалау тілдері  болып табылады.

    Бұтақ тәрізді объектілердің кестесі  иерархиялық құрылым болады. Бұндай құрылым үшін төменгі деңгейдегі объекті жоғарғы деңгейдегі  объектіге бағынышты.

    Мәліметтер  құрылымының үшінші түрі – желілік МҚБЖ.

    Керектi ақпараттарды жинау ғана емес, оларды жақсылап құрылымдау да маңызды. Кез-келген ақпараттық құрылым келешекте қажеттi ақпаратты алу үшiн құрылады. Сондықтан да ол мәлiметтердiң құрылымын жасау мына әдiстерге сүйену арқылы жасалады:

1. объектiнiң сипаттамаларын анықтау;
2. осы объектiлердiң атрибуттарын (атрибут – қатынас бағандары) анықтау;
3. объектiлердiң арасындағы байланысты көрсететiн құрылым типтерiн таңдау (кесте, иерархиялық, желiлiк).
4. ақпараттық құрылымның дәл экземплярын құру.

 
 

3. Мәліметтер  базасының кең  түрде қолданылуының  алғы шарттары.  MS ACCESS МББЖ-мен жұмыс істеу

 

       МБ-ның  айқын басымдылықтары мен объективті алғы шарттары оның кең түрдегі қолданысына  әкелді. Оны қолданудың алғы шарттарына келесілер жатады:

• нақты өмірдің объектілері өзара күрделі қарым-қатынаста болады. Бұның бәрі олардың ақпараттық көрінісі өзара байланысқан бір бүтінді қалыптастыруды талап етеді;
• әртүрлі пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктері өзара қиылысады, ал бұл бір мәліметтер базасын қолдануды және әртүрлі пайдаланушылардың оған кіру мүмкіндігін бір мақсатты қылады;
• ақпараттық қорды құру мен жүргізу функциялары мен қажетті мәліметтерді ұсыну әртүрлі тапсырмаларды шешуде универсалды және жалпы болып табылады. Мәліметтерді басқару үшін мамандандырылған программалық жабдықтарды құру бұл функциялардың орындалу деңгейінің өсуі мен ақпараттық жүйелерді құрудың еңбек сыйымдылығының қысқаруына әкеледі;
• техникалық және программалық қамтамасыз етудің дамуының қазіргі заманғы деңгейі, ақпараттық жүйелерді құру теориялары мен практикасы тиімді МБ-н құруға мүмкіндік береді.

  MS Access 2000 жалпы сипаттамасы қазіргі уақытта Microsoft Access-мәліметтер базасын басқарудың үстемдік (дербес) программалық жүйелері арасында ең танымалдарының бірі. Көпшілікке кең тараған танымалдық себептері мыналар:

• әмбебаптығы мен интерфейстің ойланып істелу деңгейі жоғары, өйткені көбінесе әр түрлі біліктіліктегі пайдаланушылардың жұмысына арналған, негіз құраушы режимінен оларды тікелей пайдалану режиміне икемді және жедел көшуге мүмкіндік беретін мәліметтер базасының объектілерін басқарудың жүйесі іске асқан;
• Microsoft Office құрамына кіретін программалық басқа өнімдермен, сондай-ақ  технологиясын қолдайтын кез келген программалық өнімдермен бірігіп-кірігу (интеграция) мүмкіндіктерінің терең дамуы;
• Жасалған жұмыста көрсеткіш құралдардың молдығы.

  Мәліметтер базасы обьектілері.

  Кез келген МББЖ-мен жұмыс процесінде мәліметтер базасында файл (немесе файл топтары) жасау басталған жері болып саналады.

  Access мәліметтер базасын құра алатын объектілердің типтеріне басты терезенің негізгі боліктері сәйкес келеді. Бұлар Таблицалар, Сұрау салулар, Есептер, Парақтар, Макростар мен Модулъдер.