Казақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің құқықтық мәртебесі

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 14 Сентября 2011 в 15:41, курсовая работа

Описание работы

Жұмыстың мақсаты – Қазақстан республикасының Конситуциялық Кеңесінің құқықтық мәртебесін анықтау, талдау және проблемаларын шығару

Қойылған мақсатқа жету үшiн мынадай мiндеттер көзделдi

•Конституциялық құқығының жалпы сипаттамасы беру
•Конституциялық құқығының жүесі анықтау
•Конституциялық-құқықтық нормалар талдау
•Конституциялық-құқықтық принциптері сипаттамасын беру
•Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің құрылымы мен мәртебесі аңықтау
•Конституциялық іс жүргізу аңықтау

Содержание работы

Кіріспе.....................................................................................................................3-6

Тарау – 1. Қазақстан Республикасының конституциялық құқығының жалпы сипаттамасы

1.1. Конституциялық құқығының жалпы сипаттамасы....................................7-8

1.2. Конституциялық құқығының жүйесі.........................................................9-14

1.3. Конституциялық-құқықтық нормалар......................................................15-17

1.4. Конституциялық-құқықтық принциптері................................................18-40

Таару – 2. Казақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің құқықтық мәртебесі

2.1. Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің құрылымы мен мәртебесі.............................................................................................................41-48

2.2. Конституциялық іс жүргізу.......................................................................49-61

Қорытынды.........................................................................................................62-63

Қолданылған әдебиеттер тізімі........................................................................64-65

Файлы: 1 файл

Конституционный совет.doc

— 486.50 Кб (Скачать файл)

      Егер  Конституциялық Кеңес басқа сипаттағы  нормативтік қаулы қабылдайтын болса, онда оның маңызы заңға сейкес нормативтік актінің маңызын-дай болады. Конституциялық Кеңестің конституциялық немесе жай заңдылық нормативтік құқықтық  актілер қабылдауға Конституцияның құқықтық мүмкіндік бермегендігі осындай тұжырымдық негізі болып табылады.

      Қорытынды шешімнің тағы бip нысаны - Конституциялық  Кеңестің нормативтік сипатта болмайтын қорытындысы. Конституциялық Кеңес конституциялық өкілеттіктің барлық мәселелері  Президент, Парламент депутаттары сайлауларының, республикалық референлумның дұрыстығы, Конституциялық заңдылық. халықаралық шарттарының Конституцияға сәйкестігі, Президентті орнынан кетіру туралы шешім бойынша қорытынды қабылдайды.

      Конституциялық  Кеңесінің қорытынды шешімнің маңызды нысаны елдегі конституциялық  заңдылықтың жай-күйі  турады Парламентке жолдауы  болып  табылады. Жолдауда талдау, сондай-ақ конституциялық заңдылықты нығайту жөнінде ұсыныс болуы мүмкін.

      Конституциялық  Keңec шешімді алғаш түрле шығарады. Отырысқа қатысқан мүшелердіғ6ipae-бipде-бірінің дауыс бермеуге немесе қалыс калуға құқығы жоқ. шешім көпшілік дауыспен қабылданады.

      Конституциялық  Кеңестің қорытынды шешімді қабылдауының белгілі бip құқықтық салдары болуы мумкін.

      Егер  заңдар Конституцияға сәйкес келмейді  деп танылса, оған Президент қол коймайды, Егер Конститупиялық Кеңес заң Конституцияға сәйкес келеді деп шешсе. Президент заңға қолқояды.

      Егер  халықаралық шарт Конституцияға сәйкес келмейді деп тапса, онда Парламент оны бекітпейді. Конституциялық Кеңес оң бағаланса Парламент шартты бекіте;ді.

     Егер Конституциялық Кеңес заң, өзге де нормативтік актілер адамдар мен азаматтардың Конституциямен бекітілген құқықтары мен бостандықтарына нұксан келтіреді, сондықтан ол Конституцияға сәй келмеиді деп шешсе, онда мұндай заңдар мен нормативтік актілер заңдық күшін жоғалтады және қолдануға жатпайды. Егер соттар және өзге құқық қорғау органдары осындай заңлардың негізінде шешім қабылдаса, онда ол шешімдер орындауға жатпаайды.

      Конституциялық  Кеңестің Президент сайлауы Конституцияға сәйкес келмейді деуге құқығы бар. Мұндай кезде Орталық сайлау комиссиясы өз шешімі мен тиісті сайлау учаскелерімен сайлауды заңсыз деп таниды. Егер Президент сайлауы заңсыз деп таниды.

      Егер  Конституцияға cәйкec келеді деп тапса, онда сайланған  Президент  тіркеледі.

Егер  Сенат және Мәжіліс депутаттарының сайлауын Конституциялык Кеңес Конституцияға сәйкес келмейді деп тапса, онда ОСК-ның шешімімен тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктер мен сайлау округтеріндегі сайлаулар заңсыз болып танылады. Парламентің Сенаты мен Мәжілісі депутаттарының сайлауы Конституцияға сейкес келсе сайланған депутаттар тіркеледі.

      Республикалық  референдум нәтижелері Конституиияға сәйкес келмейді деп танылуы мүмкін. Мұндай кезде OCК тиісті учаскелердегі сайлауды заңсыз деп шешеді.

      Егер  Конституциялық Кеңес Парламет Преэидентті қызметінен босату немесе оны кызметінен кетіруipy туралы мәселені қараған кезде шешім қабылдардың алдында конституциялық pәсімдерді бұзса, онда ол Президентті мезгілінен бұрын  қызметінен босату немесе қызметінен кетіру туралы мәселені қарауды тақтатуға әкеліп соқтырады. Конституциялық Кеңестің белгіленген конституциялық рәсімдерді сақтау туралы қорытындысы мезгілінен бұрын қызметінен босату немесе қызметінен кетіру туралы мәселені қарауды жалғастыруға жол ашалы.

      Конституциялық  Кеңестің қателеспейтіндігі ғана емес, сонымен бipгe оның айқын нысандамалы шешім шығаратынына да кепілдік жоқ. Осыны ескере отырып, Конституциялық Кеңестің Регламент) конституциялық icтi жүргізуге қатысушыларға, мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдарға Конституциялық  Кеңестің шешімін тусіндіру туралы,оның шеншімінде жіберілген дәлсіздіктер мен редакциялык сипаттағы кемшіліктерді түзету туралы өтініш тусірулеріне құқық берген.

      Егер  Конституциялық Кеңес, дәлелдерін ceнімді  деп  тапса, онда қосымша шешім қабылдайды. Қосымша шешім Конституциялық  Кеңес жеке бастамасымен  де қабылдай алады .Косымша шешімді  мазмұнына, мәні мен мақсаты жағынан Конституциялық Кеңестің алғашқы шешіміне ic жүзінде қайшы келмеуі тиіс.Консгатуциялық Кеңес өз бастмасымем аз шешімін қайта қарай алады. Регламент Конституциялық Кеңес өз шешімін өзбастамасымен қайта қарауының екі негізін қарастырған. Ол мынадай жағдайда 1)егер соның негізінде шешім қабылданған Конституция нормасы өзгерсе; 2) егер Конституциялық Кеңес шешім қабылдаған кезде болған мән-жайды қарауға елеулі жаңа өтініштер түссе қайта қарайды. Қайта  қараған  жағдайда алғашқы шешім кері қайтарылып алынады.

     Өткен 2008 жыл Қазақстанның конституциялық дамуы, саяси жүйені жетілдіру және елдегі қоғамдық тұрақтылықты нығайту үшін айтулы жыл болды. Жүргізілген конституциялық реформалар нәтижесінде саяси партиялардың ролі арттырылды, Парламенттің өкілеттігі кеңейтілді, жергілікті өзін-өзі басқарудың дамуына жол ашылды, мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының байланысы күшейді, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың соттық және өзге де механизмдерін жетілдіруге жағдай жасалды. Бұл орайда, Республика Президенті тарапынан қазіргі кезеңде қойылып отырған басты міндет – конституциялық новеллаларды құқықтық заңдастыру және елдің бүкіл заңнамалық базасын жаңартылған Негізгі Заңға сәйкестендіру болып табылады.

     Осы мақсатта Конституциялық Кеңес өз бастамасымен конституциялық іс жүргізу қозғады және 2007 жылғы 8 қарашадағы № 9 нормативтік қаулымен, Негізгі Заңның бұрын қолданылып келген нормаларына негізделген өзінің бірқатар қорытынды шешімдерін қайта қарады. Конституциялық Кеңестің күші жойылған қаулыларында Президент сайланатын мерзімді өзгертуге, Парламенттің өкілеттігіне, оның депутаттарының саны мен оларды сайлау тәртібіне, кейбір мемлекеттік органдарды құру рәсіміне, сот қызметіне және құқық қорғау жүйесіне, жергілікті мемлекеттік басқаруға және өзін-өзі басқаруға, сондай-ақ тұтқындауды және қамауда ұстауды санкциялауға қатысты құқықтық позициялар болатын.

     2008 жылғы 7 ақпандағы № 1 нормативтік  қаулымен Конституциялық Кеңес,  Қазақстандағы аралық соттардың  қызметі және олардың шешімдерін  орындау тәртібінің мәселелері  жөніндегі 2002 жылғы 15 ақпандағы № 1 қаулыны, сондай-ақ осы қаулының негізінде қабылданған 2002 жылғы 12 сәуірдегі № 1/2 қосымша қаулыны қайта қарап, толық көлемінде күштерін жойды. Бұл аралық соттар мен халықаралық коммерциялық төреліктің қызметін реттейтін ұлттық заңнаманы жетілдіруге, шаруашылық дауларын соттан алдын реттеу мүмкіншіліктерін кеңейтуге және баламалы сот төрелігі институттары негізінде кәсіби судьялардың жұмысбастылық проблемасын шешуге мүмкіндік береді.

     Жүргізілген жұмыс нәтижесінде Конституциялық Кеңес барлығы болып 13 нормативтік қаулыны өз бастамасымен қайта қарап, толық көлемінде, 5 қаулының – ішінара күшін жойды. Бұл ретте, конституциялық жаңалықтарға сәйкес келмейтін жекелеген ережелерін алып тастағанда Конституция нормаларын түсіндірудің ішкі қисыны мен өзара байланысы, мазмұндылығы мен мағынасы жоғалмаған қаулылар ішінара қайта қаралып, күші жойылды. Шығарылған шешімдерді орындаудың тәртібін айқындай отырып Конституциялық Кеңес, қаулыларды қайта қарау конституциялық емес деп танылған заңдарға Республика Президенті қол қоюы немесе оларға заңдық күш қайтарылуы мүмкін екендігіне әкеп соқтырмайды. Мұндай заңдар Конституцияда және заңнамалық актілерде көзделген рәсімдердің бәрін сақтай отырып қана қайта қабылдануы мүмкін, деп атап көрсетті.

     Конституциялық Кеңестің қайта қаралған қаулыларының бәрі осыдан бұрын Негізгі Заңның күші жойылған немесе өзгертілген нормалары негізінде қабылданған болатын. Бұл қаулыларда болған құқықтық позициялар қоғамдық және мемлекеттік институттардың бірігіп кетуіне және қоғамдық бірлестіктерді мемлекеттік қаржыландыруға салынатын тыйымды алып тастауды, Парламенттің өкілеттігін, оның депутаттарының құқықтық мәртебесін, Үкіметті және өзге де мемлекеттік органдарды құру тәртібін өзгертуді көздейтін конституциялық новеллаларға сәйкес келмейтін. Конституциялық Кеңестің өз актілерін қайта қарауға бағытталған шешімдері мемлекеттік институттардың мән-мағынасын, мемлекеттік билік пен мемлекет функцияларының мақсатын, сондай-ақ оның азаматтық қоғаммен өзара іс-әрекеттесуі принциптерін тұжырымдамалы түрде жаңаша байыптауға жол ашады, олар, қажет болғанда, конституциялық реформа нәтижелерін ескере отырып қайтадан түсіндірілуі мүмкін [45 б.28 ].

     2007 жылғы 29 мамырда Қазақстан Республикасы  Парламенті Палаталарының бірлескен  отырысында «Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы» Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің бұдан бұрынғы жолдауы оқылған күннен бері Конституциялық Кеңес Республика Парламенті депутаттарының және соттарының өтініштері бойынша басқа да, солардың ішінде, «Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2007 жылғы 21 мамырдағы № 254-III Қазақстан Республикасының Заңы қабылдануына байланысты, нормативтік қаулылар қабылдады

     Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізілуі, Парламент пен оның Палаталарының жаңа өкілеттіктеріне, оларды құру тәртібіне, сондай-ақ жаңа конституциялық талаптарды ескере отырып басқа да бірқатар мәселелерге қатысты конституциялық нормалардың қолданысқа енгізілу тәртібін айқындайтын Конституция ережелерін түсіндіру мақсатында үшінші сайланған Парламент Мәжілісі бір топ депутаттарының Конституциялық Кеңеске жүгінуіне негіз болды.

     «Қазақстан  Республикасының Конституциясына  өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2007 жылғы 21 мамырдағы № 254-ІІІ Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына байланысты Қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларын ресми түсіндіру туралы» 2007 жылғы 18 маусымдағы № 7 нормативтік қаулыда Конституциялық Кеңес, Парламенттің және оның Палаталарының жаңа конституциялық өкілеттіктері үшінші сайланған Парламент Мәжілісінің өкілеттік мерзімі аяқталған сәттен бастап қолданысқа енгізіледі, Парламенттің немесе Парламент Мәжілісінің конституциялық өкілеттік мерзімі аяқталған кезде де, Республика Президенті оны таратып жіберген жағдайда өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған кезде де осылай істеу мүмкін болады, деп атап көрсетті.

     Жер Кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заң жобасын Парламентте  қарау барысында депутаттарда жер  учаскелерін мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп алып қою тәртібіне қатысты сұрақтар туындап, соған байланысты бір топ Парламент депутаттары Негізгі Заңның тиісті нормаларын түсіндіруді сұрап Конституциялық Кеңеске жүгінді.

     Осы өтініш бойынша қабылданған «Қазақстан Республикасы Конституциясының 26-бабының 3-тармағын және 39-бабының 1-тармағын ресми түсіндіру туралы» 2007 жылғы 28 мамырдағы № 5 нормативтік қаулыда Конституциялық Кеңес, мүліктің мемлекет меншігіне өтуі қажет болған кезде немесе мемлекеттің функцияларынан туындайтын және қоғамдық-маңызды мақсаттарды көздейтін мемлекеттік мүдделерді қанағаттандыру үшін ғана мемлекет мұқтажы үшін күштеп алып қою орын алуы мүмкін деп түсіндірді. Бұл ретте Конституциялық Кеңес, мүлікті күштеп алып қою жағдайларының ерекшелігі, осындай мұқтаждықты қанағаттандырудың өзге тәсілі болмауын көздейді, деп атап көрсетті. Мемлекет мұқтажын қанағаттандырудың баламалы тәсілі, соның ішінде, құрылыс объектілерін орналастырудың басқа варианттары болған кезде заң мүлікті күштеп алып қою мүмкіндігіне жол бермеуге тиіс. Құрылысы көзделіп отырған объектінің елді мекеннің бас жоспарына енгізілу фактісінің өзі, Конституциялық Кеңестің пікірінше, осыдан келіп туындайтын құқықтық салдармен қоса алғанда, автоматты түрде ерекше жағдай деп таныла алмайды. Конституциялық Кеңестің қаулысынан келіп шығатынындай, елді мекендердің бас жоспарларын орындау, мемлекет мұқтажына орай қажеттігі туындаған объектілер құрылғанда, объектілерді орналастырудың басқа, мүлікті күштеп алып қоюмен байланысты емес варианттары болмағанда және олардың құрылысы тізбесі заңмен белгіленетін ерекшелік белгісіне сай келетін жағдайда ғана мемлекеттің жер учаскесін және өзге де жылжымайтын мүлікті күштеп алып қоюы үшін негіз бола алады.

     Алматы  облысы Қапшағай қалалық сотының  ұсынысы бойынша Конституциялық Кеңес Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің қоғамнан оқшаулауды қамтамасыз ететін мекемелердегі адамдар тобының осы мекемелердің қалыпты қызмет тәртібін тұрақсыздандыру не мекемелер қызметкерлерінің заңды қызметіне кедергі жасау мақсатында дене мүшелерін зақымдағаны үшін қылмыстық жауаптылығы көзделген 361-бабының бірінші және төртінші бөліктерінің конституциялылығын тексерді.

     2008 жылғы 27 ақпандағы № 2 нормативтік  қаулыда Конституциялық Кеңес,  дене мүшелерін зақымдау пікір  (қарсылық) білдірудің нысаны болып табылуы және бас бостандығынан айрылған адамдардың өз құқықтарын қорғауының тәсілі ретінде қарастырылуы мүмкін деп атап көрсетті. Мұндай жағдайларда дене мүшелерін зақымдағаны үшін жауаптылыққа тартуды Негізгі Заңның 20-бабымен кепілдік берілген сөз еркіндігінің құрамдас бөлігі болып табылатын пікірін еркін білдіру құқығын шектеу деп бағалаған жөн. Сондай-ақ, бас бостандығынан айыруға сотталғандарды және қамаудағы өзге де адамдарды ұстау жағдайлары адамдық қадір-қасиет қорлануын болдырмайтын заңнама талаптарына әр кезде де сәйкес келе бермейтінін, ал қамаудағы адамның өзіне өзі зиян келтіріп, өзге адамдарға қатысты күш қолданбайтынын не өзге де заңсыз әрекеттер жасамайтынын ескере отырып, Конституциялық Кеңес оны қарсылық білдірудің соңғы нысаны ретінде қоғамнан оқшауланған адамдардың өз қадір-қасиетін қорғауының тәсілі болуы мүмкін деген ұйғарымға келді.

     Осыған  байланысты, дене мүшелерін зақымдауға қылмыстық сипат беру арқылы, бас  бостандығынан айрылғандардың өз құқықтары  мен бостандықтарына деген құқығын қорғау мүмкіншілігін шектеуге, мейлі заңмен болсын, Негізгі Заңның 39-бабы 1-тармағының талаптары бұлжытпай сақталғанда жол беріледі. Бұл, заң шығарушы қылмыстық жауаптылық белгілеген кезде, конституциялық құқықтар мен бостандықтардың мәнін бұрмаламай және конституциялық анықталған мақсаттарға сәйкес келмейтін шектеулер енгізбей, адамның құқықтары мен бостандықтарын шектеудің жол берілетін конституциялық шегін негіз етіп алуға тиіс екенін білдіреді.

     Өтініш  нысанына қатысты қолданыста Конституциялық Кеңес, Конституцияның 39-бабы 1-тармағының ережелері, егер мұндай шектеу заңды түрде негізделген мақсаттарға барабар болса және әділдік талаптарына жауап берсе, тепе-тең, мөлшерлес және конституциялық маңызы бар құндылықтарды қорғау үшін демократиялық мемлекетте қажет болып табылса, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын шектеуге себеп бола алатынын білдіреді, деп түсіндірді. Бұл ретте, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын шектейтін заң мейлінше анық тұжырымдалып, оны көп мағынада түсіндіру мүмкіншілігіне жол бермей отырып, құқық бұзушылық белгілерін де, қорғау мақсатында өзі қабылданған конституциялық мақсаттарды да дәл көрсетуге тиіс.Соның нәтижесінде, Конституциялық Кеңес, қаралып отырған қылмыстық заңның нормалары оның мазмұнын орынсыз кең пайымдауға, демек негізсіз қылмыстық қудалауға жол беретінін, адамның конституциялық құқықтары мен бостандықтарын заңмен шектеудің өлшемдеріне, сондай-ақ Негізгі Заңның 39-бабының 1-тармағында баяндалған конституциялық мақсаттарға жауап бермейтінін өзінің қорытынды шешімінде атап көрсетіп, Қылмыстық Кодекстің 361-бабының бірінші және төртінші бөліктерін конституциялық емес деп таныды.

Информация о работе Казақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің құқықтық мәртебесі