Шпаргалка по "Истории"

 

52) Асноўныя напрамкі  сац-эк і пал  развіцця Б у 50-60 гг.

Прамысловасць Беларусі ў пачатку 50-х гадоў дасягнула  грунтоўных зрухаў у сваім развіцці.

Была зроблена першая спроба рэфармавання эканомікі  ў краіне.

Прамысловае будаўніцтва  ў 50-я гады вялося ва ўмовах паскоранай навукова-тэхнічнай рэвалюцыі.

Быў узяты курс на актыўнае супрацоўніцтва навукі з  вытворчасцю – вучоныя.

Паспяховае прамысловае  будаўніцтва ў 50-я гады дазволіла  асвоіць выпуск новых відаў прамысловай  прадукцыі.

Перавод прамысловасці і іншых галін народнай гаспадаркі на новы тэхнічны ўзровень ажыццяўляўся марудна.

Больш выразна  спроба рэфармаваць кіраванне эканомікай праявілася ў 50-я гады ў сельскай гаспадарцы.

Прычынай адставання сельскай гаспадаркі перш за ўсё была эканамічная палітыка, якую праводзіла савецкае кіраўніцтва.

У 50-я гады ў  краіне ўзнікла новая эканамічная  сітуацыя. Сутнасць яе ў наступным: значна павялічыліся маштабы савецкай эканомікі, змянілася якасць эканомікі  ў сувязі з навукова-тэхнічнай  рэвалюцыяй.

Разгарнулася другая спроба рэфармавання кіравання эканомікай.

Спачатку рэформы  далі дастаткова высокія вынікі.

Між тым, рэформа  як бы прыпынілася пасярэдзіне, на ўзроўні  прадпрыемства: яна не дайшла да кожнага  рабочага месца, але не закранула  і верхні эшалон кіравання.

Павелічэнне дзяржаўных асігнаванняў на патрэбы сельскай гаспадаркі, а таксама выкарыстанне ўласных  сродкаў дазволілі калгасам і  саўгасам ажыццявіць шырокую праграму будаўніцтва вытворчых памяшканняў.

У маштабах СССР развіццё сельскай гаспадаркі Беларусі выглядала нядрэнна.

У пасляваенныя гады ў СССР і БССР захоўвалася палітычная сістэма, якая склалася ў 20–30-я гады і была замацавана ў Канстытуцыі.

Першым крокам у вяртанні да мірнага жыцця  былі выбары ў Вярхоўны Савет БССР  і мясцовыя Саветы рэспублікі.

Але ў пасляваенныя гады новая хваля рэпрэсій прыйшла  на Беларусь – чарговыя арышты, дэпартацыі людзей на спецпасяленні і ссылку.

Вострай была палітычная сітуацыя ў заходніх абласцях Беларусі. Тут прадоўжылі ўзброеную барацьбу супраць савецкай ўлады групы асоб, якія супрацоўнічалі ў час акупацыі з фашыстамі.

Аднак складаная  сітуацыя была не толькі ў заходніх раёнах. Зладзейска-грабежніцкія банды  і групы дзейнічалі на ўсёй тэрыторыі  рэспублікі.

Ліквідацыя крымінальных банд была завершана ў 1948 г.

Былі зроблены некаторыя намаганні па ўдасканаленню  палітычнай сістэмы.

Працэс аднаўлення грамадства, які разгарнуўся ў 50-я  гады, востра паставіў задачу выпрацоўкі стратэгічнага курсу.

Эканамічныя рэформы 60-х гг. таксама патрабавалі дэмакратычных  змен у жыцці грамадства. Толькі яны не наступілі.

З сярэдзіны 50-х  гадоў неаднаразова рабіліся спробы павялічыць ролю Саветаў у кіраванні  дзяржавай і грамадствам.

Аднак рэальная ўлада знаходзілася ў руках партыйных  камітэтаў.

 

53) Асаблівасці сац-эк  і пал развіцця Б ў70-сяр 80-х ггХХ ст.

Нягледзячы на высокія паказчыкі росту прамысловай  вытворчасці, з першай паловы 70-х  гадоў паралельна існавалі і ўзмацняліся  негатыўныя з’явы – адставанне тэмпаў паскарэння навукова-тэхнічнага прагрэсу і ўкаранення ў вытворчасць  дасягненняў навукі і тэхнікі.

Павелічэнне дзяржаўных асігнаванняў на патрэбы сельскай гаспадаркі, а таксама выкарыстанне ўласных  сродкаў дазволілі калгасам і  саўгасам ажыццявіць шырокую праграму будаўніцтва вытворчых памяшканняў.

Эканоміка Беларусі была часткай агульнагаспадарчага комплексу СССР.

Вынікам развіцця эканомікі БССР да сярэдзіны 80-х  гадоў з’явілася стварэнне буйнога  тэрытарыяльна-галіновага прамысловага комплексу.

Мы бачым, што  ўвесь пасляваенны перыяд, у тым  ліку і ў 70-я – першай палове 80-х  гг., у рэспубліцы вялося інтэнсіўнае капітальнае будаўніцтва, нарошчваліся вытворчыя магутнасці.

Аднак нельга не лічыцца з тым фактам, што ў  эканамічным развіцці краіны і нашай  рэспублікі ў першай палове 80-х гг. сталі відавочнымі негатыўныя з’явы. Гэта перш-наперш зніжэнне тэмпаў эканамічнага росту. Не ўдалося забяспечыць у поўнай меры выхад народнай гаспадаркі БССР, як і СССР у цэлым, на якасна новы навукова-тэхнічны і арганізацыйна-эканамічны ўзровень. Рэспубліка не дабілася рашучага зруху ў інтэнсіфікацыі вытворчасці. Не адбылося значнага паляпшэння якасці вырабленай прадукцыі. Значна ўскладнілася экалагічная сітуацыя ў выніку бурнага індустрыяльнага развіцця і недаацэнкі прыродаахоўных мер, недахопаў у ахове здароўя і г.д. Усё гэта выклікала сур’ёзную заклапочанасць у грамадстве. Мацней і мацней раздаваліся галасы аб неабходнасці перамен.

З другой паловы 70-х гадоў канцэпцыя пабудовы камунізму атрымала працяг у канцэпцыі развітога сацыялістычнага грамадства.

З сярэдзіны 50-х  гадоў неаднаразова рабіліся спробы павялічыць ролю Саветаў у кіраванні дзяржавай і грамадствам.

Аднак рэальная ўлада знаходзілася ў руках партыйных  камітэтаў. І наогул ўсё грамадска-палітычнае жыццё было строга рэгламентавана і  цэнтралізавана.

Кіруючай сілай  беларускага грамадства з’яўлялася Кампартыя Беларусі. Яе колькасць павялічылася з 48,2 тыс. камуністаў у 1946 г. да 688 тыс. у 1985 г.

Важную ролю ў палітычнай структуры і жыцці  грамадства ігралі грамадскія арганізацыі  – гэта перш-наперш прафсаюзы.

Усплеск грамадскай актыўнасці быў звязаны з абмеркаваннем і прыняццем Канстытуцыі СССР 1977 г. і Канстытуцыі БССР 1978 г. Іх вартасцю была арыентаванасць на абарону сацыяльных гарантый людзей.

 

56) Развіццё культуры  Б ў 1946-1985 гг.

Важнай прадумовай развіцця культуры з’яўляецца неабходны  адукацыйны ўзровень насельніцтва. У пасляваенны перыяд адбылося аднаўленне і далейшае развіццё сістэмы адукацыі

У 70-я гады была ўведзена ўсеагульная сярэдняя адукацыя моладзі.

Паспяхова развівалася  вышэйшая адукацыя.

У 1959 г. было створана Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі БССР.

За пасляваенныя гады колькасць сярэдніх спецыяльных  навучальных устаноў значна павялічылася.

Высокімі тэмпамі  развівалася сетка культурных устаноў  – бібліятэк, клубаў, музеяў, тэатраў  і кінатэатраў.

Паспяхова развівалася навука. Цэнтрам навуковай працы ў рэспубліцы становіцца Акадэмія навук БССР.

Быў створаны Інстытут фізікі і матэматыкі, у якім пачалі развівацца новыя навуковыя напрамкі. Арганізаваны ў 1957 г. Інстытут машыназнаўства і аўтаматызацыі перайменаваны пазней.

Вучоныя ВНУ  прымалі ўдзел у распрацоўцы  актуальных тэарэтычных і прыкладных праблем.

Беларускія вучоныя  праводзілі таксама даследаванні ў  галіне біялогіі, хіміі, генетыкі і  інш.

Дасягненні сусветнага ўзроўню навука Беларусі мае ў  матэматыцы, оптыцы і спектраскапіі.

§ 3. Літаратура і мастацтва

Духоўны стан грамадства ў значнай ступені знаходзіць адлюстраванне ў літаратуры.

Прыкладна з 1953 г. у беларускай літаратуры, як і  ва ўсесаюзнай, намеціліся новыя тэндэнцыі, звязаныя з актывізацыяй грамадскага  жыцця.

Вельмі плённымі для беларускай драматургіі былі канец 60-х – 70-я гады, калі быў  створаны шэраг п’ес, якім было суджана стаць літаратурнай класікай.

Велізарную ролю ў культурным жыцці рэспублікі іграў  Вялікі тэатр оперы і балету.

У музычнай культуры ў пасляваенныя гады інтэнсіўна развіваюцца  жанры сімфоніі і інструментальнай музчыкі.

Развівалася выяўленчае мастацтва. У першыя пасляваенныя гады мастакі знаходзіліся пад яркім уражаннем гераічных падзей Вялікай Айчыннай вайны і партызанскага руху.

У манументальным мастацтве важнейшай тэмай сталі  бяспрыкладны гераізм і ўздым  народнага духу ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Беларуская культура мінулых дзесяцігоддзяў духоўная, глыбокая і таму атрымала прызнанне за межамі рэспублікі.

 

55) Палітыка перабудовы ў СССР і яе вынікі. Абвяшчэнне сувірынітэта Беларусі.

У сярэдзіне 80-х  гадоў Савецкі Саюз апынуўся перад шэрагам праблем сацыяльна-эканамічнага, палітычнага і культурнага развіцця.

Аднак тагачасная нерэфарміраваная эканоміка СССР аказалася  недастаткова ўспрымальнай да новых  ідэй, дасягненняў навукі і тэхнікі.

Перабудову прадугледжвалася праводзіць у рамках сацыялістычнага выбару, сацыялістычных ідэалаў і каштоўнасцей.

Для таго каб  людзі паверылі ў безальтэрнатыўнасць  перабудовы, ініцыятары яе ўпотай ад народа разглядалі яе як шлях капіталістычнай  рэстаўрацыі ў краіне.

Працэс фарміравання палітычнай апазіцыі пачынаўся з амаль непрыкметнай для кіраўніцтва Беларусі з’явы – значнага павелічэння ліку аматарскіх нефармальных аб’яднанняў і клубаў па інтарэсах.

З другой паловы 1987 г. у дзейнасці клубаў і арганізацый  усё больш і больш пачынаюць  праяўляцца цэнтралізацыя і палітызацыя.

У 1989 г. ствараецца штаб палітычнай апазіцыі – Беларускі  народны фронт. Яго праграма, статут і іншыя дакументы мелі адкрыта  антысавецкую і антыкамуністычную  накіраванасць.

Апазіцыя робіць спробу абвяржэння тагачаснай канцэпцыі  гісторыі Беларусі.

Шматлікія мітынгі  і маніфестацыі пракаціліся па гарадах  Беларусі вясной 1991 г.

Інертнасць і  абыякавасць, баязлівасць і здрадніцтва  многіх кіраўнікоў Беларусі, мясцовых партыйных і дзяржаўных органаў, сілавых структур вялі да гібелі савецкай улады, да капіталістычнай рэстаўрацыі. Значная частка палітычна актыўнага насельніцтва падтрымала апазіцыю, другая частка раўнадушна заняла нейтральную пазіцыю. КПБ паступова адхілялася ад кіраўніцтва грамадствам. Набліжалася развязка. Яна наступіла ў жніўні 1991 г.

 

56) Сац-эк і палітычнае  становішча Б ў  сучасны перыяд. Міжнародныя  сувязі РБ.

У палітычным спектры  Рэспублікі Беларусь яскрава выдзяляюцца  тры асноўныя накірункі.

Першы з іх –  праварадыкальны, буржуазны. Яго асноўнымі  мэтамі з’яўляюцца буржуазная рэстаўрацыя, пераўтварэнне сацыялістычнага ладу ў капіталістычны, адмаўленне ўсіх здабыткаў апошніх дзесяцігоддзяў.

Другі накірунак  у палітычным спектры – леварадыкальны, сацыялістычны. Яго галоўнымі мэтамі з’яўляюцца аднаўленне савецкай улады  і сацыялістычнага грамадства, спробы павярнуць кола гісторыі назад.

Такім чынам, і  праварадыкальны (буржуазны) і леварадыкальны (сацыялістычны) палітычныя накірункі  сёння дыскрэдытаваны. І за правымі  і за левымі партыямі і рухамі Беларусі ідзе меншасць насельніцтва.

Трэці накірунак  развіцця грамадства, які заключае ў сабе ўсё лепшае, што выпрацавалі  капіталізм і сацыялізм. Гэта – элементы самарэгулявання ў рыначнай эканоміцы, высокая арганізацыя вытворчасці  з арыентацыяй на канчатковы вынік, дысцыпліна працы, высокая прадукцыйнасць працы, паваротлівасць і мабільнасць у галіне навукова-тэхнічнага прагрэсу, выкананне буйных дзяржаўных праграм сацыяльна-эканамічнага развіцця і г.д.

Здабыткі сацыялізму – элементы сацыяльна-эканамічнай  прадказальнасці ў планавай эканоміцы, дзяржаўнае кіраўніцтва выкананнем буйных сацыяльна-эканамічных праграм, навукова-тэхнічны прагрэс у вядучых галінах, стабільнасць грамадства і ўпэўненасць людзей у заўтрашнім дні, моцная сацыяльная палітыка ў інтарэсах большасці народа – права і абавязак працаваць, адукацыя, ахова здароўя, пенсіённае забеспячэнне, жыллё, камунальныя паслугі і г.д.

Ідэя трэцяга шляху развіцця грамадства, пабудовы грамадства сацыяльнай справядлівасці, адсутнічае ў праграмах цэнтрысцкіх партый і рухаў Беларусі. У апошніх ёсць фразеалогія і правых і левых партый і рухаў. Яны хітруюць, лаўчацца, хаваюць свае сапраўдныя палітычныя мэты. Людзі бачаць гэта і не хочуць звязваць з імі свае надзеі на будучыню.