Государственные внебюджетные фонды Казахстана

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 12 Мая 2010 в 18:55, Не определен

Описание работы

Кіріспе......................................................................................................................2
I – Бөлім
1.1. Мектеп жасына дейінгі балаға экологиялық тәрбие беру маңыздылығы.11
1.2. Мектеп жасына дейінгі балаға экологиялық тәрбие беру арқылы эстетикалық талғам негіздерін қалыптастыру..........................17
II – Бөлім
2.1. Мектеп жасына дейінгі балаға эстетикалық тәрбие беру арқылы жан дүниесін дамыту......................................27
2.2. Мектеп жасына дейінгі балаға экологиялық тәрбие беру жұмыстары арқылы эстетикалық сезімдерін қалыптастыру жолдары.........31
2.3. Тәжірибелік жұмыс........................................................................................40
Қорытынды..........................................................................................................42
Пайдаланған әдебиет..........................................................................................44

Файлы: 1 файл

Курсавая работа.doc

— 332.50 Кб (Скачать файл)

   - эмоциялық және танымдық процестерді  белгілі бір шамада дамыту;

      Өмір құбылыстарын көркемдік  тұрғысынан қабылдау әркашанда  дара, әрі таңдамалы. Оның негізіне  әсемдікке эмоция білдіру жатады. Бала әрқашанда табиғаттағы,  заттық, дүниедегі, өнердегі әсемдікке, адамдардың мейірбан сезіміне үн қосады. Мұның өзінде сәбидің бастан кешірген қуанышының, талпынысының, толғанысының маңызы зор.

   Көркемдік тәрбие әдістері де алуан түрлі. Олар көп жағдайда: көркем ақпараттың көлемі мен сапасына, ұйымдастыру мен іс-әрекет түрлеріие, баланың жас ерекшелігіне бағынышты. Бұл жерде педагогтың даярлық деңгейі, шеберлігі мен қабілеттілігінің атқаратын рөлі аз емес.

   Көркемдік тәрбие  жайындағы  ұғымдарды  бала  әлеуметтік ортадан,   заттық   дүниеден,   табиғи   құбылыстардан,   көркем шығармалардан   алады.   Сондықтан да   суреттердің,   ертегінің мазмұнын, әуеннің сазын тұтастай қабылдау өте маңызды. Бұдан әрі педагог балаға дыбыстарды беріле тыңдауға, заттық бояуы мен пішініне   зер сала   қарауға   көмектесу   үшін   оның   назарын бөлшектерді қабылдауға, мақсатты бақылауға аударады.

   Мысалы: ересек адам балаға теледидардан хабарды  көруге, жеке кейіпкерлерге, олардың  мінез-құлықтарына, әдеттеріне ерекше назар аударуды ұсынады.

   Тәрбиеші  балалардың көркемдік әсерді қалай  қабылдайтындығына қарай өнер туындысымен, музыкалық әуен сазын, әнді, ертегіні тыңдай, суреттерді көре отырып, тікелей  әңгімелеп, түсіндіріп, сұрақтар қою  арқылы көркемдік тәрбиенің әдістері мен тәсілдерін көрнекі және ауызша деп бөлуіне болады. Оларға белгілі бір талаптар қойылады. Әдеби және музыкалық шығарманы орындау көркем мәнді, эмоциялы болуы тиіс, әйтпесе өнермен танысу кезігу әсерсіз болады. Сөйлесу барысында балалар суреттің, өлеңнің, әннің мазмұнын немесе тапсырманың мәнін ғана түсінбей, кейіпкерлердің көңіл күйлеріне сәйкес жайды бастарынан кешіру үшін де жарқын образдылыққа жетулері қажет.

   Әдістер іс-әрекеттің ұйымдастырылу формасына  байланысты өзгеріп отырады. Көркем өнер сабақтарында педагог дәл нұсқаулар береді, балаларға орындау тәсілдерін өздері табуын ұсынады, т.б. Мысалы: 1. Көркем жапсыру сабақтарында балалардың жеке бөлшектерден зат құрастыруға немесе тұтас материалдан (саз балшық, ермексаз) жеке бөлшектерді мүсіндей білуге мүмкіндік беретін әдіс- тәсілдер қолданылады. Демек, үйрету жеткілікті түрде тікелей өтеді. Баланың дербес іс-әрекет етуінде үлкендердің жетекілікті жанама ықпалымен шектеледі, ол тек іс-әрекетке итермелеп, еске түсіреді немесе қателерді түзетеді. 2. Өлең мен әндерді жаттап үйренуде де оларды үлкендердің алдында орындауын, шығарманың мазмұны мен күйін білдіретін көркемдік қасиеттері туралы әңгімелесуді, көрнекі құралдарды пайдалануды, балалардың мәтінді бірнеше рет қайталауын т.б. талап етеді.

   Көркемдік тәрбие әдістерінің мәні балалардың жас ерекшелігіне де тәуелді. Сәбилерді әсемдік әлеміне тарта отырып, тәрбиеші оның назарын жапырақтардың күзде қандай болатындығына, бөлмеде реттілік, тазалық болудың қандай тамаша екендігіне аударады. Ересек топ балаларына үлкендердің көмегімен қоршаған дүниені белсенді "жасампаздықпен", бірақ олардың шама- шарқы жететіндей етіп өзгерту міндеті қойылады. Олар бақылап және бағалап қана қоймай, ойын бұрышын, дербес көркем өнер бұрышын безендіруге қатысып, гербарий және басқаларды жасай білулері тиіс. Сөйтіп, бақылағьштықты, дербес әрекет етуді, өз іс-ерекеттерін жоспарлауды және ойын жүзеге асыруды  қалыптастыру әдістері тәжірибеде    қолданылады.

   Балалардың  жас ерекшеліктеріне, даярлық деңгейіне, жеке ынтасы мен талаптарының артуына қарай әдістер күрделеніп отырады. Педагогикалық ғылым мен тәжірибе балалардың эстетикалық сезімдерінің қарым-қатынастарының, ой қорытындылауының, бағалауының тәжірибелік іс- әрекеттерінің қалыптасуына көмектесетін неғүрлым тиімді әдістерін анықтайды:

   - эстетикалық қабылдауын, бағалауын,  талғамының бастапқы көріністерін дамытуға бағытталған сендіру әдісі;

   - қоршаған ортаны көркемдеуге  және мінез- құлық мәдениеті дағдыларын  қалыптастыруға  арналған  іскерлік дағдыларға жаттықтыру әдісі;

   - шығармашылық және тәжірибелік іс- әрекеттерге итермелейтін проблемалық ситуациялар әдісі;

   - әсемдікке ұмтылып, эмоциялық  - жағымды ықылас тудыратын және қоршаған дүниедегі келеңсіздікке қарсы сезімін оятү әдісі.

   Көркемдік тәрбие беруде қолданылатын сендіру  әдісінің ерекшелігі оны қабылдайтын құбылыс әсем болған жағдайда ғана пайлалану керек. Мерекелік ертеңгілікке, өнер мұражайына саяхатқа барғанда балада эмоциялық сезімге берілу пайда болады. Бұл әдісті көрнекілік, сондай-ақ әңгімелесу әдісі деп те санауға болады, өйткені балалардың бақылауларының кез келгені баланың сезімі мен ойын оятарлық тәрбиешінің сол сәттегі немесе кейініректегі түсініктемесімен қосарланып отырады. Неғұрлым жарқын да әсерлі көркем шығармаларды таңдап, тиісті іс- әрекет пен жан толқынысын тудыра білу маңызды. Педагог балаларға ұсынылатын материалды жақсы меңгеруі қажет. Оның сөзі нақты, мәнерлі болуы тиіс. Баланың назарын түрлі пішіндегі әсемдік көріністеріне аударып, тәрбиеші нақты мысалдар арқылы  "ненің жақсы, ненің жаман" екендігіне сендіреді.

   Үйрету, жаттықтыру әдісінің мәні - баланы тыңдай, көре, бағалай білуге және соған  сәйкес белсенді іс-әрекет етуге бағыттау. Жүйелі түрде көркем іс- әрекетке жаттығу, шамасы келгеншс таяу маңды өзгертуге араласу балалардың белсенділігін тереңдетеді. Бұл әдіс көп қайталауды талап етеді. Ол түрлі жағдайларда қолданылады. Жағдайды өзгерту балаға меңгерген дағдыны пайдалануға, одан әрі жетіле түсуге көмектеседі. Өзгермелі жағдайларды көп жаттығу тиісті нәтижеге ойдағыдай жетуге мүмкіндік береді.  Мысалы: тәрбиеші балаларды сурет салуда штрихтеуге үйреткенде бірде сурет контурынан тыс кетпеуді ұсынса, енді бірде "шөп үлпілдек", өсімдік сабақтары "үшкір" болып шығатындай етіп сызуды ұсынады.

   Сонымен қатар, сызба ойын жаттығулар жүргізудің маңызы зор. Мәселен: "Әдемі сызықтар", "Затты бейнеле", "Суретті  аяқта", "Ою-өрнекті сызамыз", "Менімен бірге сыз", "Сызықтарды қайтала", т.б. Балалар әрбір тақырыпқа сәйкес сурет салғанда заттық, мазмұнды және сәндік сурет екенін сезіну үшін алдын ала ойын жаттығу жүргізіледі. Мұнда бейнеленетін заттың тиімді пішіні, көлеміне сәйкес қол қимыл қозғалысын икемге келтіру, кеңістікті бағдарлау, бейнені көз алдына елестету мақсатында сызба ойын жаттығуларын жүргізудің тиімді екендігін тәжірибе көрсетіп отыр. Бала қылқаламды қолына ұстай отырып ауада, қағаз бетіне бояусыз сызып затты ойша қиялмен бейнелеугс жаттығады. Содан кейін барып қарындашпен, бояумен сурет салуға кіріседі.

   Сендіру және үйрету әдістерінің бір-бірінен  оқшауланбайтынын білу маңызды. Жақсы  қылықтардың мәніне баланы сендіре  отырып, тәрбиеші балаларды әдеттендіргендей бұған бірнеше рет қайта оралады. Игерілген дағдыларды тәжірибелік іс-әрекеттермен бекіту баланың мінез- құлқындағы сөз бен іс арасындағы алшақтықты жоюга мүмкіндік береді: ол маңындағылар жайлы жақсы лебіз білдіргенімен оған қарама- қарсы әрекет жасауы мүмкін.

   Баланың өсемдікпен тікелей қарым-қатынаста  болуы қаншалықты маңызды болғанымен, оның өзі жеткіліксіз. Эстетикалық толғанулар әрдайым этикалық көріністермен байланысты. Эстетикалық және этикалық бірлік жас ұрпақты адам ретінде қалыптастырудың ерекше маңызды белгісі болып табылады. Әсемдікті өнердегі, қоғамдағы, тұрмыстағы, табиғаттағы тікелей әсерімен ғана сендірмеу керек, оны бала санасың тәжірибелік іс-әрекеттерге тарта отырып, сөзбен де белсенді әсер ету арқылы жеткізу қажет.

   Балабақшадағы көркемдік тәрбие мәселесі Ресей  педагогика ғылымдары академиясының мектепке дейінгі тәрбие ғылыми зерттеу институттарында бейнелеу өнері бойынша (Н.П.Сакулина, Т.С.Комарова, Т.Г.Казакова, В.Б.Косминская, Б.ГКовальская, И.Л.Гусарова, Е.А.Флерина, З.А.Богатееза, Т.Н.Доронова, Г.Н.Пантелеев, Н.Б.Халезова, Л.В.Пантелеева, С.Г.Якобсон т.б.), музыкалық іс-әрекеттерге (Н.Ветлугина, И.Дзержинская, Р Зинич, С.ІШоломович т.б.) арнайы зерттеулер жүргізіп, эстетикалық тәрбиенің кейбір жекелеген жақтары арасындағы байланыстар теориялық тұрғыдан негізделді. Аталмыш зерттеулер нәтижесінде дайындалған оқу- әдістемелік құралдар орыс тілінен 1962, 1977, 1902 жылдары қазақ тіліне аударылып Республика деңгейінде тәжірибеде қолданылды. Ал, қазақ балабақшаларына арналған оқу-әдістемелік құралдар бейнелеу өнерінен жарық көрмеді. Осыған орай, қазақтың Ы.Алтынсарин атындағы білім академиясының мектепке дейінгі тәрбие лабораториясында көркемдік тәрбие мәселесі арнайы зерттеу нысанасына алынып, нәтижесінде бағдарлама және оқу- әдістемелік кешені дайындалуда.

   Балабақшада көркемдік тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда баланың өзі өмір сүретін ортаны бақылату арқылы, көргендерін есте сақтауға, қабылдауға, арнайы қабілеттілігін дамытуға көңіл бөліп, бейнелеу іс-әрекеті дағдыларын меңгерудің жолдары қарастырылуда. Бейнелеу өнерінің түрлері жайында жас ерекшелігіне сәйкес алғашқы түсініктер беріп, қылқалам шеберлерінің туындыларымен таныстыру арқылы көркем өнерге қызығушылыққа тәрбиелеуде "Балбөбек" бағдарламасының "Өнер көзі халықта"- бөлімі дайындалды. Бұл бөлімде балаларға көркемдік тәрбие беруде айнала қоршаған өмірдегі, болмыстағы, табиғаттағы, көркем өнердегі әсемдікті қабылдау, оған қызығушылық сезімдерін тәрбиелеу, ой-өрісін кеңейтіп, көркемдік таным, түсінігін, сұлулыққа деген сүйіспеншілігін арттыру, көркемдік талғамын қалыптастыру мақсаты қойылады.

   Бағдарлама  мазмұнына сәйкес жыл бойына жүргізілетін педагогикалық үрдіс барысында  тәрбиеші негізгі белгіленген уақытта  бейнелеу өнерінен балалардың бұрын  меңгерген білім- білік дағдыларын қайталап бекіте отырып жаңа материалды игерудің қызғылықты әр түрлі әдіс-тәсілдерін таңдап алып, сурет салу, мүсіндеу және қиып жапсыруға қажетті құрал- жабдықтарды пайдаланудың тиімді жолдарын қарастырады, бейнелеу іс-әрекетінің мақсат, міндеттерін айқындап алып, оны жүзеге асырудың бағыт- бағдарын белгілейді. Суретін салатын немесе мүсіндейтін затты немесе құбылысты бақылату, талдау, түр-түсі, көлемі, пішіні жайында мағлұмат беріп, оны зердеде сақтай білу дағдыларын қалыптастыру көзделеді.

   Тәрбиеші  бейнелеу сабақтарында ауызша баяндау, сұрак жауап, өткенді қайталау, бекіту жұмыстарынан кейін жаңа сабақты түсіндіру, үлгіні талдау, көрсету, бейнелеу іс-әрекетіне бейімделудің әр түрлі тәсілдерін тақырыпқа сәйкес таңдап, жалпылама  ңұсқау беріп іс-әрекетке бағыттайды. Көркемөнер туындыларымен әңгімелеуді сабақтың мақсатына сәйкес кіріспе, негізгі бөлімде пайдалануға болады. Балалар іс- әрекетке кіріскеннен кейін басшылық жасап, жеке нұсқаулар беріп көмек көрсетіледі. Әр баланың бейнелеу іс-әрекетіне қабілеттілігін ескере отырып бағыт беріледі. Дайын болған жұмыстардың бірнешеуін алып тақтаға іліп, балалардың назарын аудара бастайды. Қалған балалардың да  жұмыстарын аяқтау талап етіліп, еңбек нәтижесін балаламен бірлесіп талдау жасайды. Қорытынды ой- пікірілерді өзі айтып, сәтті шыққан жұмыстарды мадақтап үлгі етеді. Кейбір сәтсіздіктер мен жұмысқа ұқыпсыздықты болашақта қайтала-майтындай етіп ұсыныс жасай отырып ескертеді. Іс- әрекет барысында балалардың шаршағандығы байқалса бой сергіту сәтін өткізіп алып қайтадан жұмыстарын жалғастырады. Сабақтың негізгі бөлімінде балаға берілетін жүктеме толық берілгеннен кейін, еңбек нәтижесіне қол жеткеннен соң қосымша берілетін жүктемелер жүзеге асырылады. Содан кейін 5-10 минут үзілістен соң немесе тақырыптың мазмұн үндестігін сақтай отырып сабақты ойын әдіс- тәсілдерімен жалғастырады.

   Балаларды бейнелеу іс- әрекетіне бейімдеу жұмыстары әрбір аптаның бейсенбі күндеріне жоспарланады. Бұл күні бейнелеу іс-әрекетіне баса назар аударылып, әрекет түрлері бірде кезектесіп, бірде қосарланып балаға берілетін түсініктер мен іскерлік- дағдыларды қалыптастыру, жаңа ұғымдарды меңгеру, нақты көрсету, түсіндіру арқылы жүзеге асырылады. Мысалы: ересектер тобында сабақ 9.00- 10.00 ға дейін кешенді түрде өткізіліп, қалған уақытта серуенге шыққанға дейін шағын топпен немесе жеке балалармен жүргізілетін жұмыстармен жалғастырылады. Бос уақытта балалар сабақта меңгере алмай қалған білім- білік дағдыларын жетілдіріп немесе қайталауды қажет ететін педагогикалық мәселелерді қарастырады (10 – 10.30- ға дейін). Балалардың ой- қиялын дамытуға, шығармашылық белсенділігін арттыруға, көрнекілік іс-әрекетке қызығушылық сезімін оятуға бағыт- бағдар жасауына толық мүмкіндік   жасау қажет. Уакытты

   тиімді  пайдалану тәрбиешінің ізденісіне, шығармашылығына, педагогикалық шеберлігіне  байланысты болмақ.

   Бейнелеу  іс-әрекетін тәрбиелеу мен білім беру үрдісінің басқа салаларымен кіріктіріп сабақтас жүргізу ұсынылады. Жұмысты жоспарлауда алдымен бағдарламадағы жалпы тақырып таңдалады. Мысалы, "Отбасы", "Балабақша", "Ойыншықтар", "Жыл мезгілдері", "Қазақстан Республикам менің", "Жануарлар дүниесі". Бұдан кейін іс- әрекет түрлері белгіленіп (мысалы: сурет салу, мүсіндеу, жапсыру), бағдарламаны іске асыруға қажетті тақырыптар бөлімінен сол күні өткізілетін бейнелеу сабақтарының негізгі тақырыптары нақты көрсетіледі (бұл әрбір жас тобының әдістемесінде берілген). Қосымша немесе басқа тәрбие жұмыста-рына кіріктіріп өткізілетін тақырыптарды да жоспарлауга болады немесе ол тәрбиешінің қалауы бойынша тақырып мазмұны мен сабақтың мақсатына сәйкес таңдалады. Бағдарлама бойынша көркемдік іс-әрекетті ұйымдастыруда тәрбиешілерге қойылатын талаптар:

   - тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу;

   - мақсатына   жетудегі қолданылатын тиімді   әдіс-тәсілдерді алдын- ала анықтау;

   - әрбір (пәндік) жеке әдістемелік нұсқаулармен жүйелі танысып отыру;

   - іс- әрекеттің  бір- бірімен  үндесіп,  мазмұн  сабақтастығының болуын қадағалау;

   - балалардың дербес, еркін, шығармашылықпен  әрекет етуіне толық жағдай жасау;

   - әрбір тәрбие ісінің баланың  жағымды мінез - құлқын, адамдық қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;

Информация о работе Государственные внебюджетные фонды Казахстана