Экономиканы мемлекеттік реттеудің ғылыми-әдістемелік
негіздері және объектісі
Сеитова Сабина
ҚжЭН-31
- Экономиканы мемлекеттік реттеудің
міндеттері
- Экономиканы мемлекеттік реттеудің
мақсаттары
- Экономикаға тікелей және жанама
әсер ету әдістері
- Экономиканы мемлекеттік реттеу - мемлекет әлеуметтік-экономикалық жүйеге ықпал
ету мақсатымен
өзінің түрлі деңгейдегі институттары арқылы
жүзеге асыратын заңнамалық, әкімшілік және
экономикалық сипаттағы шаралар жүйесі. Ол ұлттық
экономикадағы жағдайға және әлемдік
шаруашылықтың даму үрдісіне талдау жасау жолымен әзірленетін белгілі бір мемлекеттік саясатқа негізделеді. Түпкі мақсаттар және оларға
жету жолдары айқындалады. Бұл үшін жанама және аралық мақсаттар тұжырымдалады,
сонан соң олардың баспалдақтары,
мақсаттар "шежіресі" жасалады.
Экономиканы реттеудің міндеттері:
- Экономиканы дамуында нарықтық механизмді
тиімді қолдану мәселелерін зерттеу.
- Экономикалық процестердеде мемлекеттің
араласуын максималды және минималды
шараларды анықтау.
- Әртүрлі экономикалық жағдайларға МЭР-дің
әдістері мен құралдарын анықтау.
- Мемлекет арқылы экономикалық реттеу
мәселелерін зерттеу.
- Экономикалық дамудағы экономикалық саясаттың
мәселелерін зерттеу.
- ЭМР-дің ең басты мақсаты – экономикалық және
әлеуметтік тұрақтылық, шетелде және елдің ішінде қоғамдық құрылымды
нығайту. Осы басты мақсаттан иерархиялық
тәуелділікте болатын көптеген нақты жағдайлар
пайда болады. Бұл нақты мақсат, яғни
экономикалық кезеңді тегістеу объектісіне бағытталған. Шаруашылықтың салалық және
аймақтық құрылымын жетілдіру секторлық, салалық
және аймақтық құрылымға бағытталған. Көбіне жеке мақсаттарға дараланып қол жеткізу мүмкін емес.
- Экономиканы мемлекеттік реттеудің тікелей және жанама
әдістері бар. Экономиканы
мемлекеттік реттеудің тікелей әдістері
қосымша материалдық ынталандыруды немесе
қаржылық шығын шығару талаптарымен байланысты
емес, олар мемлекеттік биліктің беделі
мен күшіне негізделеді. Ал жанама реттеуші
әдістерді қолдану сферасы рыноктық экономика
дамыған сайын кеңейе береді де, үдемелі
ұдайы өндіріс үдерістеріне мемлекеттің
тікелей араласуы мүмкіндіктерін шектей
түсетін болады.
Формалар мен
әдістер
Тікелей
Жанама
Әкімшілік
Экономикалық
- Заң
актілерін, нормативтік құжаттарды,
ережелерді қабылдау
- Мемлекеттік меншікті басқару, оның ішінде:
- мемлекеттік сектордың кәсіпорындарын
басқару
- мемлекеттік
- Мемлекеттік
экономикалық болжау
- Индикативтік жоспарлау
- Мақсатты
жоспарлау
- Салық
жүйесін реттеу
- Несие-ақша