Инновациялық – инвестициялық үрдістің теоретикалық бағыттары

 

Лимиттер

Тікелей несиелеу Бағдарламасы бойынша бір  қарыз алушыға – ШОКС-ке тәуекел  лимиті 300 000 айлық есептік көрсеткішті  құрайды. Лимит мөлшерін Директорлар  Кеңесі белгілейді.

Қордың  Директорлар Кеңесі кредит саясатының басымдықтарына сәйкес салалық және аймақтық белгілері бойынша Қордың несие және лизинг портфелінің құрылымы бойынша лимит белгілеуге құқылы

Күтілетін нәтижелер 

Аталмыш бағдарламаның тиімді іске асырылуы мынадай нәтижелерге:

1.ШОБ  субъектілерінің сандық құрылымының  сапасын арттыру, яғни шағын кәсіпкерлік субъектілері санының заңды тұлға түрінде және шағын бизнес кәсіпорындарының біраз бөлігінің олардың активтері мен жұмысшылары санының көбеюі салдарынан орта бизнеске өтуі есебінен орта бизнес субъектілері санының өсіміне;

2. ШОБ  субъектілері өнімдерінің бәсекегеқабілеттілігі мен экспортқа бағдарлануының артуына;

3. Қазақстан  экономикасын әртараптандыру үдерісіндегі  ШОБ рөлінің күшеюіне;

4. Жаңадан  құрылған және мақұлданған жұмыс  орындарының көбеюіне қол жеткізетін  болады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    ІІІ ТАРАУ. Батыс Қазақстан облысында индустриалдық-инновациялық стратегияны іске асырудың экономикалық механизмін жетілдіру (жас кәсіпкерлерді қолдау механизмі) 

    3.1. Жастар – Батыс  Қазақстан облысының  инновациялық-инвестициялық  Қоры 

    Қазақстан Республикасының экономикасын тұрақтандыру бойынша «Самұрық-Қазына» қорының қызметі. Инновациялық, индустриалдық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру 2009-2010 жылдарға арналған экономика мен қаржы жүйесін тұрақтандыру жоспарын іске асыру мақсатында «Самұрық-Қазына» АҚ стратегиялық инновациялық, индустриалдық және инфрақұрылымдық жобаларды қарау жөнінде жұмыс жүргізуде, оларды іске асыруға Қазақстан Республикасының Үкіметі 1 млрд. АҚШ доллары мөлшерінде қаражат бөлді. Қазіргі кезде «Самұрық-Қазына» АҚ ағымдағы жағдайда барынша басым жобаларды анықтау және оларды кейіннен қаржыландыру үшін мынадай салалардың инвестициялық жобаларына егжей-тегжейлі талдау жүргізіп, пысықтауда: электр энергетикасы, көлік, мұнай-газ саласы, химия, металлургия өнеркәсібі, сондай-ақ туристік сала.

    ШКС-ті кредиттеу мақсатында Қордың жарғылық капиталын өсіруге республикалық  бюджеттен бөлінген қомақты көлемдегі  қаражаттың арқасында, 2007 ж. 1 қазанға  шаққанда, Қор өз қаражаты есебінен жобалық қаржыландыру және лизинг бойынша  жалпы сомасы 21 800,0 млн. теңгеден асатын 2000-нан аса жобаны қаржыландырды. 20 мыңнан аса жұмыс орны мақұлданып, құрылды

    Оның  ішінде жобалық қаржыландыру бойынша 19 000,0 млн. теңгемен 1 700-ден аса жоба, қаржы лизингі бойынша 2 500,0 млн. теңгеден асатын сомаға 200 жоба қаржыландырылды.

      

    Диаграмма 5. Қаражат лизингінің құрылымы 

«Даму»  кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ мемлекеттің  Тұрақтандыру Бағдарламасының шағын  және орта бизнесті қолдауға бөлінген 3- траншын игеру нәтижелері туралы халықты хабардар етуін әлі де жалғастырып отыр.

Жалпы алғанда, қаражаттың ШОБ-ке жеткізілу  жағдайы тұрақты және кредиттік  келісімдерде банктермен келісілген шарттарға  толықтай сәйкес келеді. Келісімдер шеңберінде, ЕДБ осы Бағдарлама бойынша бөлінген қаражатты 2009 жылдың 30 маусымына дейін игеруі тиіс.

2009 ж  . 24 сәуірдегі жағдай бойынша,  әріптес- банктер 70 миллиард 160 миллион  теңгені, немесе 3-транштың127 миллиард  теңгесінің 53,7% игерді.

1 527 қарыз  алушымен шарттар жасалды, оның 928-і нақты қаражат алды (оның  ішінде қайтақаржыландыру). Осылайша, нақты берілген қаражат 37 миллиард 645 миллион теңгені құрады. Қайтақаржыландыру 58,1 % немесе 40 миллиард 758 миллион теңгені құрады.

Жасалған  шарттар көлемі бойынша "БТА Банк"АҚ - 21 324 млрд. тг., яғни оған бөлінген қаражаттың игерілуі 96,9% тең және "АТФБанк"АҚ - 13 092 млрд. тг.(65,5%) игеріп, үздік орында келеді. 

    Кесте 8. 3-транш қаражатының 24.04.2009 ж. игерілгені туралы ақпарат

 
 

Жалпы жоғарыдағы көрсетілген мәліметтерді қарастыра отырып мемлекеттің жеткілікті деңгейде қазіргі дағдарысқа қарамастан қаржы бөліп отырғанын көреміз. Тек ендігі мәселе осы қаражатты кім алып отыр деген мәселе толғандырады. Ал, бұл сұраққа екінші деңгейдегі банктердің қойып отырған талаба жауап беретіндей. Өйткені оның барлығы дерлік қаражат айналымын сұрайды. Ал, бұл өз кезегінде жас кәсіпкерлердің, инновациялық идеялары бар жастардың өз ойын, өз бизнесін жолға қоюға қаржының жетпеуіне әкеп соғып отыр.

      Міне  осы түйткілді мәселені шешу үшін, менің осы диссертациялық жұмысымды  қорытындылаушы жобамды ұсынбақпын. 

«Жастар – Батыс Қазақстан  облысының инновациялық-инвестициялық  Қоры» 

Мәселенің өзектілігі:

Жоба  – жастардың кәсіпкерлік қабілетін қолдауды, оларды өндіріспен байланыстыруды және олардың кәсіби мамандармен тәжірибе алмасумен қамтамасыз ете отыра, ең бастысы – өз-өзін қаржыландыру механизмін жолға қою болып табылады.

Өйткені қазіргі кезде жастар дамудың заман талабына сай жаңа деңгейіне шықты, қазіргі кезде оларды макродеңгейдегі старатегиялық мәселелер толғандыратыны байқалып жүр. Мысалға: жеке кәсіпкер тұлғасының қалыптасу мәселелері, нарықтық экономикамен тез байланыс орнату (бизнес-жобаларды, инновациялық идеяларды лоббирлеу, кәсіби маман ретінде даму, мемлекеттік құрылымдардағы басқарушылармен байланысу, басқа қалалардағы кәсіпкерлерлік ұйымдармен байланысу). Бұ л үшін аймақтағы жастарды бағыттау, бейімдеу қажеттіліктері туындайды. Дәл қазіргі кезде бұл мәселенің шешімі ретінде бір Орталықты құру болып отыр. Бұл Орталық кез-келген құқықтық формада болуы мүмкін (ЖШС, ЖК, ҚБ, ЖҚБ). Салыстырмалы түрде бұл орталықты «Жастар – Батыс Қазақстан облысының инновациялық-инвестициялық Қоры» Орталығы деп аталық (қысқаша ЖБҚОИИҚ Орталығы, орысша Центр МФИИ ЗКО). Осы Орталыққа мемлекет тарапынан қаржыны бөлінген жағдайда, жас кәсіпкерлер өз идеяларын жүзеге асыруға мүмкіндік алар еді, ал бұл қаржы өз кезегінде кері айналымға салынып осы Орталық арқылы жаңа жас кәсіпкерлерге инвестиция ретінде құйылады. Жоба кемінде ұзақ мерзімдік болып табылады және кемінде үш жылға арналған, яғни біздің қазіргі Жобаның жүзеге асырылу мерзімі 2009-2011 жылдар болып табылады.  

Жобаның кезеңдері:

 1 кезең (2009 жыл) – жастар арасында бизнес-тренингтер жүргізу, кездесулер өткізу, жас кәсіпкерлерді және олардың инновациялық идеяларын анықтау, БАҚ арқылы ақпарат таралуын қамтамасыз ету. «Жастар – Батыс Қазақстан облысының инновациялық-инвестициялық Қоры» Орталығын құру.

2 кезең – (2010 жыл) – мемлекеттік органдарға инновациялық идеяларды қаржы бөлінуіне қол жеткізу. Инновациялық жобалар конкурсы жеңімпаздарының идеяларын жүзеге асыру үшін қаржы бөлу механизмін бекіту және екі жақты келісім-шарт негізінде қаржыландыру.

3 кезең – (2011 жыл) – қаржы бөлінген жас кәсіпкердің бизнесінің айналымға енуіне қолдау көрсету және табыстың бір бөлігінің берілген қаржыны қайтаруға бөлінілуін қадағалау. Қайта түскен қаражат есебінен жаңа жас кәсіпкерлерге қаржылық көмек көрсету.

Мақсаты мен міндеттері:

Жас кәсіпкерлерді және олардың инновациялық жобаларын анықтау және оларды қаржыландыру, жүзеге асыру.

Міндеттері:

• кәсіпкерлік қабілеттерін қолдау;
• жастарды өндіріспен байланыстыру;
• мемлекет тарапынан әлеуметтік тапсырыс ретінде қаржы бөлінілуін қамтамасыз ету;
• қаржының бюджеттен бөлінгеннен бастап жас кәсіпкерлерге беріліп, оның өндіріске енгізілуін қадағалап қолдау көрсету;
• табыстың белгілі бір бөлігінің Орталық қазынасына құйылып, жаңа жас кәсіпкерлердің қаражата алуына жағдай жасау;

Мақсатқа жету үшін жасалатын қызметтер:

• Орталық арқылы эксперттік-экономикалық қызметтер жүргізу;
• БҚО жастар арасында мониторинг жүргізу;
• Жастар арасында тренинг-консультация жүргізу
• Мемлекеттік органдар, қоғамдық саяси бірлестіктер, бизнес өкілдерімен кездесулер откізу;
• БАҚ-та жасалатын жоспарлар және атқарылған істер жөнінде ақпараттар беру;
• Жастар арасында инновациялық жобалар жөнінде сауалнама жүргізу;
• ЖОО және АООО арасында және жас кәсіпкерлер арасында инновациялық және бизнес жобалар конкурсын өткізу;
• Конкурс жеңімпаздарының жұмыстарының республиклық және халықаралық деңгейдегі конференцияларға, жәрмеңкелерге және басқа да шараларға қатысуын қамтамасыз ету;

 

 

Кесте 9. Жобаның нақты жүзеге асырылуының кезеңдер бойынша бөлінген механизмі 

 

    

Тәуекелді бағалау:

• 2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы кәсіпкерлік және инновациялық ортаның көлемінің өсуі 100 % құрайды (2008 жылы бірде-бір обьект болмаған);
• Жобаны жүзеге асыру идеялар мен бизнес тауарлардың көлемінің 10 есе өсуіне әкеледі;
• Жастардың бизнес және инновациялық жобаларын өндіріске енгізу нарықтағы өнідірістің тез өсуіне септігін тигізеді;

 

Қаржылық  көрсеткіштерді анықтау үшін, келсідей қаржылық-экономикалық есептемелер  жүргізілді:

• жұмыс басталғаннан бастап толық қуатпен жасау 2 айдан кейін қол жетеді;
• ресурстарды 0% сыйақы мөлшерімен бөлу, жобаның табыстылық мерзімін анықтау үшін, ресустардың аналогтық бағасына 10% дисконттау ставкасы енгізілген;

 

Қаржылық  модельдеу нәтижесінде келесідей  көрсеткіштер алындаы: 

Кесте 10. Интегралды көрсеткіштер 

 

Интегралды  көрсеткіштерді есептеу мерзімі - 36 ай.  

Қаржылық-экономикалық есептемелердің нәтижесінде жоба өзінің сипаттамасын дәлелдеді: жоба инфрақұрылымды және коммерциялық несиелеуге сәйкес келмегендіктен: