Шпаргалка по "Истории Беларуси"

Самым шматлікім  саслоўем феадальнага грамадства былі сяляне. На становішча сялян вялікі ўплыў аказала так званая “Валочная  памера”. Аграрная перабудова гаспадаркі, згодна з “Уставай на валокі”, была вызначана каралём у 1557 г. Незалежна  ад мясцовых асаблівасцей рэформы, яе вынікі ўсюды былі аднолькавыя: заснаванне фальваркавай гаспадаркі, канчатковае  запрыгоньванне сялян, павелічэнне  сялянскіх павіннасцей, рост даходаў  дзяржаўнага скарбу і шляхты. Пад  фальварак адводзілася лепшая ворная зямля памерам у 8 – 15 валок. Сяляне атрымлівалі ў спадчыннае карыстанне ад валокі да паўвалокі зямлі, якая заставалася маёмасцю феадала. У  выніку рэформы адбыліся змены ў  прававым становішчы сялян. Сяляне да рэформы складалі такія асноўныя групы: чэлядзь нявольная, людзі  “пахожыя”, “непахожыя”, сяляне-слугі. Пасля рэформы сяляне дзяліліся  на наступныя катэгорыі: цяглыя –  яны павінны былі адбываць паншчыну па 2 дні на тыдзень, талокі, гвалты, плаціць чынш ад 6 да 21 гроша з  валокі і натуральны аброк; асадныя  – гэта былі аброчныя сяляне, яны  не хадзілі на паншчыну, а плацілі 30 грошаў чыншу і адбывалі астатнія павіннасці нароўні з цяглымі, яны  былі менш залежныя, чым цяглыя; агароднікі – не мелі палявой зямлі, толькі агарод, халупнікі мелі толькі хату, а кутнікі туліліся ў кутках хат  багатых сялян; сяляне-слугі –  рамеснікі, конюхі – яны былі больш  заможныя.

   З другой  паловы XVII ст. пачынаецца эканамічны  заняпад Беларусі. Ён быў выкліканы  ўзмацненнем феадальнага прыгнёту, разбурэннем гаспадаркі, як у  выніку антыфеадальнай, нацыянальна-вызваленчай  барацьбы, так і ў значнай меры  ў выніку знешніх войнаў. Аднаўляць  разбураную гаспадарку пачалі  з раздачы зямлі сялянам і  пераводу іх на грашовы і  натуральны аброк. Да 60-х гадоў  XVIII ст. сельская гаспадарка была  ў асноўным адноўлена: павялічылася  плошча ворных зямель, павялічылася  пагалоўе прадукцыйнай жывёлы. З аднаўленнем гаспадаркі вярталася паншчына і павялічваліся павіннасці. Стварауся рынак працоўных рук. Наёмныя рабочыя атрымлівалі грашовую плату і плату натурай. Адбывалася перадача маёнткаў у заклад, якія з цягам часу пачалі пераходзіць ва уласнасць крэдытораў. Гэта быў першы эканамічны парастак капіталізму ў нетрах феадалізму.

    Другім парасткам было з’яўленне  ў буйной памеснай гаспадарцы  прадпрымальніцтва і прадпрыемстваў-мануфактур. Найбуйнейшымі феадальнымі прадпрыемствамі  былі: Урэцкі і Налібоцкі шкляныя  заводы князёў Радзівілаў, фаянсавы  завод князя Агінскага і інш.

   Да першай паловы XVIII ст. магдэбургскае  права мелі ўсе буйныя гарады. Магістрат быў вышэйшым органам  самакіравання. Асновай эканамічнага жыцця гарадоў былі рамёствы і гандаль. У той час пачалі стварацца абъяднанни рамеснікаў – цэхі. Звычайна ў цэхі ўваходзіла 60 – 70 чалавек. Цэхі былі трох тыпаў: спецыялізаваныя (адной прафесіі), аб’яднаныя (дзвюх і больш блізкіх прафесій), зборныя (розных прафесій). Пашыраўся гандаль як унутраны, так і знешні. Будаваліся новыя шляхі зносін. У 1784 г. было завершана будаўніцтва канала Агінскага, які злучаў Нёман з Прыпяццю. У 1781 г. пачалося будаўніцтва Днепра-Бугскага канала.

  Такім чынам, сельская і гарадская  гаспадарка Беларусі да сярэдзіны  XVIII ст. была ў асноўным адноўлена.