Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарын санитарлық-гигиеналық тексеру

22.Асханада буфеттің болуы. Оның жабдықталуы және гигиеналық бағасы. Дайын тіс басарлардың (салқын тамақтар) сақталуы мен таратылу мерзімінің дұрыстығы. Тоңазытқыштар мен мұздатқыш камераларындағы сақталатын тағам түрлерінін тауарлық көршілестігінін сақталуы, температуралық режимі. Буфетте сатылатын тауарлар мен азық-түліктердің ассортименте стакандарды жуу ережесінін сақталуы.

23.Тасымалдау құралдарының санитарлық жағдайлары - кәсіпорынға жартылай фабрикаттар мен шикізаттар қандай көлікпен жеткізіледі / арнайы, икемделген, кездейсоқ/. Транспорттың санитарлық сапаттамасы. Азық-түліктерді түсіруді кім жүргізеді. Экспедиторларда санитарлық кітапшаның болуы. Көлікке жетекшілік ететін жұмыскерлердің арнайы киімі және оның санитарлық сапаттамасы.

24.Тұрмыстық бөлмелер-ауданы, жоспарлауы, жабдықталуы. Душтардың болуы, олардың дұрыс жұмыс істеуі, жұмыс режимі. Персоналдың жинау режимі (сабынның, сүлгінің, дезинфекциялық заттардың болуы).

25.Қызметкерлердің жеке гигиенасы - арнайы киімдердің санитарлық жағдайы, арнайы киімдердің бір адамға жеткіліктігі. (аснитарлық киімдердің саны көрсету). Қызметкерлердің тазалық деңгейі (іріңді жаралардын және сызылған терінің болуы, ұзын тырнақтын және тырнақ асты кірдің болуы). Қызметкерлер дәретханадан кейін дезинфекциялық заттармен колдана ма (зертханалықлық жолмен дәлелдеу керек). Тұрмыстық және өндірістік бөлмелерде жеке гигиена плакаттарының болуы.

26. Медициналық құжаттар - медициналық қаралуды тіркейтін журналдың болуы (жалақы ведомстімен тексеріп, қанша адам кезеңді медициналық қаралудан өтпей жұмыска жіберілгенін анықтау керек). Сонымен катар, канша адам бацилла-кұрт тасымалдаушы ретінде тексерілуден өтпей және флюрографиядан өтпей жұмысқа жіберілгенін тексеру қажет.

27.Санитарлық-ағарту жұмыстары - жұмыскерлердің  санитарлық минимумнан өтуі, өзекті тақырыптарға (санитарлық-гигиеналық) дәрістер мен әңгімелер жүргізу.

28.Кәсіпорында дезинфекциялық режимнің сақталуы (режимнің сакталуына жауапты адам бар ма, ол бұйрықпен бекітілген бе). Дайын тағамдарға бракераж жасау жиілігі және кіммен жүргізіледі. Бракераж журналының барлығы және белгіленгін журнал жүргізудің формасы. Кәсіпорында шыбындармен, тарақандармен күресу шараларының бекітілген жоспары бар ма? Оны МСЭҚБ бекіткен бе? Жоспарға сәйкес жұмыстар жүргізіледі ме? Шыбын-шіркеймен, тарақандармен күресуге қажет заттардың барлығы, азық-түліктерді сақтауға арналған сөрелердің еденнен биіктігі, дезинфекциялық станциямен келісім-шартты болуы. Кәсіпорында санитарлық журналдын барлығы. Кәсіпорында санитарлық күннің өтуінін жиілігі және оған кім жауапты (санитарлық күнді өткізудің кестесі және ол кезде кызметкерлердің аткарар дербес міндеттері).

29.Асхананы жалпы санитарлық-гигиеналық бакылау нәтижесі және тамактану жағдайы. Анықталған кемшіліктерді жою шаралары.

 

Азық-түлік сауда объектілерін санитарлық-гигиеналық тексеру

 

Тұтынушыларды жоғары сапалы азық-түліктермен қамтамасыз ету үшін, олардың шығу орындарынан тарату орындарына дейін өту жағдайларын жасау керек. Бұндай жағдайда негізгі объективті алғышарт болып гигиеналық нормалар мен талаптардың негізінде дүкендерді, базаларды, қоймаларды, тоңазытқыштар мен транспорттық құралдарды салу, олардың санитарлық-техникалық жабдықталуымен және қазіргі уақыттың техникалық жабдықтармен қамтамасыз етілуі болып табылады. Бұдан басқа қатан түрде сақтау керек:азық-түліктерді сақтау температурасын, сақтау мерзімдерін, азық-түліктерді тасмалдау мен тарату санитарлық ережелерін, сауда – қойма желісін қызмет етуші қызметкерлердің жоғары санитарлық мәдениетің және жұмысқа жауапкершілікті қатынасын.

Тағам бойынша дәрігер – гигиенист Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2004 ж. 30 қантарда N 100 бұйрығымен бекітілген № 4.01.073.04"Сауда объектілерінің орналастыруына, ұсталуына және оларды пайдалану барысында қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық ережелері мен нормалармен қолдана отырып, азық-түлік сауда объектілеріне ағымды санитарлық қадағалаудың негізгі бағыттарын білу керек.

Азық-түлік дүкендерін санитарлық-гигиеналық тексеру схемасы

1. Дүкеннің аталуы, мекен-жайы
2. Ғимараттың түрі, орналасқан жері: арнайы салынған, икемді, бөлек тұрған, тұрғындар тұратын үйдегі.
3. Дүкеннің типі: арнайы салынған, аралас, әмбебап
4. Қызмет көрсету принципі
5. Дүкеннін қуаты: жұмыс орындарынның саны, жұмыскерлер саны, жұмыс режимі
6. Бөлімдер түрлері және азық-түлік ассортименті.
7. Территориянын санитарлық сипаттамасы: жер көлемі, көгалдындару жағдайы, кіру жолдары, қокыс жинағыштар, территорияны тазалаудын түрлері және тәртібі, олардын тексеру кезінде санитарлық жағдайы (ластануы, қокыстануы).
8. Бөлмелердің жиынтығы, олардың жоспарлануы, өзара байланыстары, тамактық азық-түліктердің көршілестігінің сақталуы және бірегейлігі.
9. Санитарлық-техникалық құрылымдар: жарықтандыру, сумен қамтамасыздандыру (жалпы орталықтандырылған немесе жергілікті дербес жүйесі, егер дербес болса су алатын орын және судың көлемі), канализация (жергілікті немесе қалалық жүйеге қосылған), желдету (желдеткіш құрылымдарының типтері және жұмыс істеу сапасы).
10. Қоймалар: қоймалардың сауда бөлімдерімен өзара дұрыс орналасуы: ішкі жоспарлаудың дұрыстылығы, заттар бірегейлігінің сақталуы, ұн түсіретін алаңдардың болуы, бөлмелердің биіктігі, жарык, ылғал, температура режимдері, тауарларды орналастыру, тауарлардың сапалық куәліктерінің болуы, азық-түлікті жалпы карау, тараның жағдайы, қоймадағы азық-түліктін сапасына бақылау жүргізу, етті бөлшектеу технологиясына қойылатын санитарлық-гигеналық талаптардын орындалуы, азық-түлікті өлшеп орау, бөлмелердің санитарлық жағдайы, жинауға арналған кондырғылардың болуы және оның маркировкасы, жинау тәсілі мен уақыты.
11. Мұздатқыш камералары:

а) еттін, балықтын сақталуы, бөлме жайлардың, қондырғылардың және жабдыктардың санитарлық- техникалық жағдайы, камерадағы температура, тауарлардың өзара орналасуы, көршілестігі, тексеру кезіндегі азық-түліктердің сапасы.

б) сүт, май тағамдардың сақталуы. Бөлме-жайлардың, қондырғылардың санитарлық-техникалық жағдайы, санитарлық-гигиеналық талаптардың сақталуы. Камерадағы температура. Тауарлар көршілестігінің сақталуы. Тексеру кезіндегі азық-түліктердің сапасы.

12.Сауда залы: ауданы, биіктігі, табиғи безендірілуі, жарықтануы, желдетуі, жылынуы, жекелеген конструкцияларының (едені, төбесі, қабырғасы, панельдер, терезе, есіктер) шешілуі, санитарлық сағаттар, залдың санитарлық жағдайы, тексеру кезіндегі санитарлық жағдайы.

13. Сауда залынын бөлімдері:

а) ет және балық сататын бөлімдері: ауданы, сөрелердің жағдайы, мұздатқыш және қабырға витринасы, тасымалдағыштың (лоток), балтаның, кесер ағаштардың, пышақтардын санитарлық жағдайы, ет, балық тағамдарының ассортименті. Жүмыс орнынын санитарлық-гигиеналық ұсталуы мен жағдайы. Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерін сату жағдайының гигиеналық режимі;

б) май-сүт бөлімі: кондырғылардын санитарлык-техникалык жагдайы жөне болімінін жабдыкталуы, мүздаткыш қондырғылардың температуралық режимі, сүт өнімдерінің таратылу мерзімі, орау материалының сапасы;

в) гастрономия: ауданы, қондырғылардың санитарлық жағдайы, жабдықталуы. Шұжық өнімдерін сату гигиенасы.

г) нан-тоқаш бөлімі: ауданы, кондырғылардын болуы, күралдардың санитарлык-гигиеналык жағдайы. Нан-тоқаш және кондитер өнімдерін кабылдаудын, сактаудын және сатудың гигиеналық режимі. Кремді өнімдеріне аса көңіл бөлу қажет;

д) бакалея: бөлімінің ұсталуына қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар, сусыма тағамдардың сақталуы, орау материалының сапасы;

е) балалар тағамдарын сату бөлімі: қондырғыларға, жабдықтарға, тағамдар ассортиментіне, Тарату мерзімінің орындалуына қойылатын гигиеналық талаптар. Басқа бөлімдері (осы схема бойынша)

14.Тасымалдау құралдарының санитарлық жағдайы. Арнайы транспорт қолданыла ма, әлде икемделген транспорт па? Транспорттың санитарлық-гигиеналық жағдайы. Жүк түсіру-арту жұмыстарын кімдер және қалай жүргізіледі. Экспедитордың жеке гигиенасы (санитарлық кітапшаның, арнайы киімнің барлығы және жағдайы).

15.Тұрмыстық бөлмелер: гардероб (өткізгіш кабілеті, жағалы киімдерді сактайтын жеке шкафтардың барлығы), душтар, (душтың дүкен жүмыскерлерінің санитарлық тазартудан өткізу кабілеті). Тағам қабылдау бөлмелері, дәретхана (санитарлык жағдайы, қолжуғыштардың, орамалдың, сабынның, дезинфекциялық ерітінділерінің барлығы, олардың санитарлық жағдайы).

16.Қосалқы бөлме жайлар: жуу жабдықтарын, киімдерді, тараларды сақтауға арналған  қоймалар, салқындатқыш камералардың  машина бөлімшесі, олардың санитарлық-гигиеналық  жағдайы.

17.Техникалық бөлме-жайлар: желдеткіш камералар, душ, және от жағушының бөлмесі. Олардың санитарлық жағдайы.

18.Жұмыскерлердін жеке гигиенасы: арнайы киімдердін санитарлық жағдайынын сипаты (арнайы киімді сақтау үшін шкафтардың болуы, санитарлық киімдермен камтамасыз етілуі, арнайы киімдер комплектісінін саны, мұрын ормалдары, маскалар). Қолды жуу және дезинфекциялау мүмкіншілігі (орамал, сабын, жуғыштар), дене, киім тазалығы, «Тамақ мекемелері қызметкерлерінің жеке гигиенасы» такырыбы бойынша плакаттардың барлығы.

19.Медициналық құжаттар: медициналық каралудан өтудің графигі, зертханалық тексерудің графигі, қызметкерлердің қол терісінің жағдайын күн сайын белгілеуімен іріңді ауруларды тіркейтін журналдың болуы, алдыңғы тексеру актілері мен ұсыныстардың орындалуы және болуы.

20.Санитарлық-ағарту жұмысы: санитарлық минимум курсын жүргізу, лекция мен әнгімелер өткізілу, жіберілген санитарлық-гигиеналық кемшіліктерді нақты үлгілермен талқылау, дүкенде санитарлық белсенділіктің барлығы, олардың жұмысын қадағалау.

21.Дезинфекциялық режимнің сакталуы. Дезстанциясымен келісім-шарттын  болуы. Санитарлық күндер өткізу бойынша жоспардың барлығы. Санитарлық күндерді өткізу жиілігі.

22.Объектінің жалпы санитарлық-гигиеналық  бағасы, анықталған бұзылыстарды  жою бойынша шараларды құрастыру.

 

Азық -түлік базарларын санитарлық - гигиеналық тексеру

 

Қала тұрғындарын бір қатар сауда өнімдерімен қамтамасыз ету үшін базарлардың алынатын орыны ерекше. Үздіксіз үнемі жұмыс істейтін базарлардан басқа, кішігірім қалаларда, ауыл шаруашылығы бағытындағы аудан орталықтарында, сондай –ақ вокзалдар мен кемежай маңында аптаның арнайы күн мен сағаттарында жұмыс істейтін базарлар болады. Қалалар мен өндіріс орталықтарында сауда саттық базарлары жаңадан тұрғызылып және жұмыс істеп тұрған базарлар жаңадан жасақталуда. Істеп тұрған базарларды жаңадан жасақтау немесе жаңа базарларды жоспарлау санитарлық қадағалау ұжымдарымен келісілуімен жүзеге асады.

Сауда саттық базарларында азық-түлік сатылымы сатылатын тағамның зиянсыздығы мен олардың сапасын жақсартуды қамтамасыз етуші процестің минималды ластануын ескерумен ұйымдастырылуы тиіс.

Тағам гигиенасы бойынша дәрігер-гигиенист № 4.01.063.02«Азық-түлiк базарларының құрылымына, ұсталуына және оларды пайдалану барысында

қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар"санитарлық ережелер мен нормаларды негізге ала отырып азық-түлік базарларының ағымды санитарлық қадағалаудың негізгі бағыттарын білуі керек.

 

Қала базарын санитарлық-гигиеналық тексеру схемасы

 

1. Облыс, қала, аудан (ауыл)
2. Базардың типі (ашык, жабық, аралас, павильонды). Қызмет көрсету радиусы
3. Территориясы. Жердің ауданы және рельефі. Ластаушы орындардан, көлік жолдарынан қашыктығы. Қоршауы, көгаландырылуы, тас төсеу.
4. Ерекшеленген аудандардын болуы: а) жабык бөлмелерде азық-түліктерді сату үшін; ә) үстелдерден сату үшін; б) арбалар мен автокөліктерден сату үшін; в) малдар мен құстарды сату үшін; г) тамақтық емес тауарларды сату үшін; ғ) әкімшілік, қызметтік, коммуналды-тұрмыстық және өндірістік бөлмелер үшін. Тұтынушылар үшін жүру жолдары мен өту жолдары (ені).
5. Сумен қамтамасыз етілуі (су құбыры желісі, фонтандар, құдыктар, артезиан су көздері және басқалар). Канализация жүйесі (типі, дәретханалардың тамақ өнімдерін сататын орындардан қашыктығы), қокыс жинағыштар (материалдары, жағдайы, дезинфекциялануы), тамак қалдықтарын жинайтын қабылдағыштар. Территорияны тазалау және (кезектілігі, сапасы).
6. Базар объектілерінің құрылымы, жабдықтары және ұсталымы. Сату орындары: дүкендер, павильондар, күркелер, киоскілер, ашық және жабық үстелдер.
7. Азық-түлік сақтайтын бөлмелер (қоймалар, мұздатқыш камералар).
8. Ет-сүт және тамақ түрлерін бақылау станциялары.

9. Әкімшілік және мәдени-түрмыстык кызмет көрсетуге арналған бөлмелер (шайхана, контора және т.б.).

10. Жабдықтар мен мүліктер (сөрелер, ет шабатын діңгектер, ет ілетін  ілгіштер, өлшегіш таразылар, бөлетін  тактайшалар, балталар, пышақтар).

11.Бөлмелерді жинау (тәсілдері, сапасы). Жабдықтар мен мүліктерді тазалау (жуу, дезинфекциялау, сақтау).

12.Азық-түліктер сауда гигиенасы. Әр түрлі азық-түлік түрлерін сатудың тәртібін сақтау және бөлек сату (ет, балык, сүт өнімдері, жемістер мен саңырауқұлақтар).

13.Тамақ өнімдерін жерден сату, жартылай фабрикаттар мен кулинариялық дайын өнімдерді ашық үстелдерден сату, тексерілмеген және рұқсат етілмеген азық-түлікті, клеймо белгі басылмаған етті сату жағдайлары орын алған ба, жок па?

14.Тұтынушыларға азық-түлік босатудың  санитарлық ережелерінің сақталуы (шаңышқымен, күрешкемен, өлшемдермен, орам кағаздарымен қолдану). Сатылатын азық-түліктердің сапасы (ет-сүт өнімдерін бақылау станциясынын және таңдамалы тексерудің мәліметтері бойынша).

15.Сатылатын тамактык азык-түліктерге бакылау жүргізу: ет-сүт және олардың өнімдерін бакылау станциясынын жүмысы, МСЭББ кезеңдік бакылауы, бакылау нәтижелері. Шартты жарамды тамак өнімдерін өндеу мен тарату жолдары және сапасыз азық-түліктерді өтелдеу тәсілдері.