Лінгва-стылістычныя арганізацыя медыятэксту сайта газеты “Звязда”

 

 

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

Беларускі дзяржауны ўніверсітэт

Факультэт журналістыкі

 

 

Кафедра стылістыкі і літаратурнага рэдагавання

 

 

 

 

 

 

Лінгва-стылістычныя арганізацыя медыятэксту сайта газеты “Звязда”

 

 

 

 

 

 

Курсавая праца

студэнта 5 групы 3 курса

Гаварко Уладзіслава Юр’евіча

 

Навуковы кіраунік:

Самусевіч В.М.,

кандыдат філалагічных навук, дацэнт

 

 

 

 

 

 

 

МІНСК 2011

 

 

 

Змест

 

Уводзіны                                                                                   

 

Глава 1. Публіцыстычны стыль друкаваных і інтэрнэт СМІ

 

1.1  Навуковая аснова       5 

1.2  Разнавіднасці стылю      6

1.3  Адметнасці        9

 

Глава 2. Моўныя сродкі лінгвістычнай арганізацыі медыятэксту

 

2.1 Лексіка-стылістычныя сродкі     12                                                

2.2  Марфалагічная стратыфікацыя     17 
 

 
 

 

Заключэнне         21 

 

Спіс літаратуры        23

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Уводзіны 

Інтэрнэт як новы від журналістыкі пакуль што не можа канкуравать з традыцыйнымі СМІ, але мае ў гэтых адносінах вялікія перспектывы і зможа ў будучым выступать нароўні з іншымі інфармацыйнымі рэсурсамі.

Сення больш за 1 мільярд чалавек рэгулярна карыстаюцца інтэрнэтам. Канешне, такая вялікая аўдыторыя не магла застацца незатрабаванай – Інтэрнэт, таму ператварыўся ў вялікую інфармацыйную пляцоўку.

Ва усім свеце, а цяпер і ў нашай краіне, наяўнасць працуючага web-сайта становіцца пазнакай стабільнай прафесійнай працы друкаванага СМІ або фірмы. Інтэрнэт даўно ўжо стаў не толькі сродкам камунікавання, але і полем для сур’езнай каммерцыйнай дзейнасці. Практычна кожнае замежнае друкаванае выданне мае ў сетцы свае прадстаўніцтва, віртуальны офіс. У нашай краіне таксама праводзіцца такая практыка. Амаль што кожная беларуская газета з 2010 года зрабіла свій сайт. У гэтым можна пераканацца, калі паглядзець на кантактную інфармацыю выдання, дзе са звыклымі нумарамі тэлефонаў і факсаў сустракаюцца і адрасы электроннай пошты і web-сайта (http://www.zvyazda.minsk.by “Звязда”, http://zn.by/ “Знамя юности”, http://sb.by/ “Советская Белоруссия”).

Хутка адсутнасць адраса ў інтэрнэце будзе абцяжарваць працу щ той меры, як і адсутнасць факсу. Той, хто займе сабе месца зараз, істотна выіграе ў будучыні. Гэта аператыўнасць і актуальнасць. Традыцыйныя сродкі масавай  інфармацыі пры ўсій іх нагляднасці і звыкласці ўжо не здольны забяспечыць належны ўзровень аператыўнасці, які патрабуецца сучаснаму чалавеку. Таму ўсё больш і больш людзей звяртаюцца ў інтэрнэт, каб атрымаць самую свежую інфармацыю: пра паслугі і цэны, надвор'е, курсы валют, проста навіны.

На web-сайце можна змяняць інфармацыю некалькі разоў на дзень. У друкаваных выданнях, напрыклад, трэба заказваць рэкламу мінімум за тыдзень, а то і больш. А ў Інтэрнэце ўсё аператыўна: новыя тавары ці паслугі, новая навіны – заўтра пра гэта даведаюцца кліенты. Няма патрэбы чакаць, пакуль выйдзе чарговы выпуск друкаваных навін. Інфармацыя на сайце будзе заўсёды актуальнай, самай свежай. Менавіта гэта шануюць, менавіта гэта прыцягвае ў інтэрнэт мільёны карыстачоў. У гэтым складаецца актуальнасць дадзенай тэмы і праводжаных даследаванняў.

Навукова–практычнае значэнне тэмы складаецца ў выяўленні штодзённых абмыл у арганізацыі тэксту ў дзяржаўных інтэрнэт-версіях газет.

Мэтай дадзенай працы з'яўляецца пошук фактараў, якія тармозяць развіццё газет у інтэрнэце, адзнака стану інтэрнэт-версіі газеты Зорка на дадзены момант.

Для дасягнення пастаўленай мэты ў працы будуць вырашаны наступныя заданні:

• разгледзець эмпірычны матэрыял па публіцыстыцы;
• прааналізаваць анлайн-версію газеты Зорка;
• Выявіць характэрныя памылкі ў арганізацыі медыятэксту;
• Даць адзнаку сучаснай інтэрнэт-версіі газеты.

 

 

 

 

 

 

 

Глава 1. Публіцыстычны стыль друкаваных і інтэрнэт СМІ

 

1.1  Навуковая аснова

 

Публіцыстычны стыль — функцыйны стыль гаворкі, які выкарыстоўваецца ў жанрах: артыкул, нарыс, рэпартаж, фельетон, інтэрв'ю, памфлет, прамоўніцкая гаворка.

Публіцыстычны стыль служыць для ўплыву на людзей праз СМІ (газеты, часопісы, тэлебачанне, афішы, буклеты). Ён характарызуецца наяўнасцю грамадска-палітычнай лексікі, лагічнасцю, эмацыйнасцю, ацэначнасцю, заклічнасцю. У ім шырока выкарыстоўваецца, апроч нейтральнай, высокая, урачыстая лексіка і фразеалогія, эмацыйна афарбаваныя словы, ужытак кароткіх прапаноў, сечаная проза, бездзеяслоўныя фразы, рытарычныя пытанні, усклікі, паўторы і інш.

На моўных асаблівасцях дадзенага стылю адбіваецца шырата тэматыкі: узнікае патрэба ўлучэння адмысловай лексікі, якая патрабуе тлумачэнняў. З іншага боку, шэраг тым знаходзіцца ў цэнтры грамадскай увагі, і лексіка, якая адносіцца да гэтых тэм, набывае публіцыстычную афарбоўку. Сярод такіх тэм варта вылучыць палітыку, эканоміку, адукацыя, ахова здароўя, крыміналістыку, вайсковыя тэмы.

Для публіцыстычнага стылю характэрна выкарыстанне ацэнкавай лексікі, якая валодае моцнай эмацыйнай афарбоўкай (энергічны старт, цвёрдая пазіцыя, найцяжкі крызіс). Гэты стыль ужываецца ў сферы палітыка-ідэалагічных, грамадскіх і культурных адносін. Інфармацыя прызначана не для вузкага кола адмыслоўцаў, а для шырокіх пластоў грамадства, і то ўплыў накіравана не толькі на розум, але і на пачуцці адрасата.

Функцыі публіцыстычнага стылю: Інфармацыйная - імкненне ў найкароткі тэрмін паведаміць людзям пра свежыя навіны Якая ўплывае - імкненне паўплываць на меркаванне людзей Заданне гаворкі: уплываць на масавую свядомасць заклікаць да дзеяння паведамляць інфармацыю Лексіка мае ярка выяўленую эмацыйна-экспрэсіўную афарбоўку, улучае гутарковыя, прастамоўныя і жаргонныя элементы.

Лексіка, характэрная для публіцыстычнага стылю, можа ўжывацца і ў іншых стылях: у афіцыйна–дзелавым, навуковым. Але ў публіцыстычным стылі яна набывае адменную функцыю – стварыць карціну падзей і перадаць адрасату ўражання журналіста ад гэтых падзей.

 

1.2  Разнавіднасці стылю

 

 

Маўленчыя стылі вылучаюцца як вызначаныя сістэмы ў літаратурнай мове, перадусім дзеля паведамлення. Кожны маўленчы стыль мае больш-менш дакладную мэту, якая прадвызначае яго функцыянаванне і яго моўныя асаблівасці. Так, для газетна-публіцыстычнага стылю асноўнай мэтай з'яўляецца інфармацыя і ўплыў; мэта дзелавога стылю – усталяваць умовы, абмежаванні і формы далейшай супрацы дзвюх і больш чалавек; мэтай навуковага стылю з'яўляецца довад вызначаных становішчаў, гіпотэз, аргументацый і г.д. (4, з. 388).

Сістэмны характар выкарыстання моўных сродкаў у розных стылях гаворкі прыводзіць да таго, што ў вызначаных сферах ужытку мовы нармалізуецца выбар слоў і характар іх ужытку. Адукоўваецца пераважнае выкарыстанне тых ці іншых сінтаксічных канструкцый, асаблівасці ўжытку вобразных сродкаў мовы, ужытак розных спосабаў сувязі паміж часткамі выказвання, выкарыстанне ці ж, наадварот, ігнараванне розных выяўленча-выразных сродкаў мовы, і г.д.

Панятак газетна-публіцыстычнага стылю складаецца з мовы газет, грамадска-палітычных часопісаў, дакладаў, выступаў, гутарак, гаворак, дыскусій, мовы радыё і тэлеперадач, дакументальна-публіцыстычнага кіно (2, з. 407).

Газетна-публіцыстычны стыль з'яўляецца найболей папулярным з усіх функцыйных стыляў, бо яго шыранню спрыяюць сродкі масавай інфармацыі – прэса, радыё, кіно, тэлебачанне.

Істотны ўплыў на газетна-публіцыстычны стыль аказвае хуткасць стварэння газетна-часопісных тэкстаў, злучаная з патрэбай аператыўна рэагаваць на адбывалыя падзеі. Немалы ўплыў на выбар моўных сродкаў і на структуру газетна-публіцыстычнага тэксту аказвае абмежаваны абсяг гэтага тэксту, патрэба змясціць у яго як мага больш інфармацыі. Ў кнізе І.Р. Гальперына «Нарысы па стылістыцы ангельскай мовы» газетна-публіцыстычнаму стылю прысвечаны вялікі падзел часткі пра маўленчыя стылі.

Усярэдзіне газетнага стылю аўтар адрознівае два адменнікі: а) стыль газетных паведамленняў, загалоўкаў і аб'яў, якія і складаюць, па меркаванні І.Р. Гальперына, істота газетнага стылю, і б) стыль газетных артыкулаў, які складае адменнік публіцыстычнага стылю, куды таксама ўваходзяць стыль прамоўніцкі і стыль эсэ (2, з. 397–426) М.Д. Каваль і Ю.М. Скрэбнеў, аўтары «Стылістыкі ангельскай мовы», лічаць, што дадааць спецыфічныя рысы мовы газеты ў панятак газетнага стылю неправамерна, бо пры гэтым прыкметы функцыйнага стылю падмяняюцца прыкметамі жанру. Гэтыя аўтары таксама паказваюць на тое, што ў розных падзелах газеты: перадавых артыкулах, тэкстах палітычных дакументаў і выступаў, у артыкулах па розных пытаннях культурнага жыцця, навукі і тэхнікі – адлюстроўваюцца розныя стылявыя сістэмы мовы. (4, з. 379).

Нароўні з публіцыстычным стылем у газеце можна сустрэць і афіцыйна-справавы пры публікацыі дакументаў агульнага значэння, і навуковы; нарэшце, у газетах публікуюцца і мастацкія творы ці ўрыўкі з іх.

Некаторыя аўтары прапануюць вылучаць не газетны, а інфармацыйны стыль, які можа выкарыстоўвацца ў газетах, на радыё і тэлебачанні. Яго таксама завуць стылем масавай камунікацыі (1, з. 388).

Газеты ў сваёй скіраванасці падпадзяляюцца на некалькі тыпаў. Так, прыкладам, у Вялікабрытаніі для масавага чытача існуе так званая popular paper – масавая газета, якая друкуе, галоўным чынам, матэрыялы сенсацыйнага характару з вялікім лікам фатаграфій і што выдаецца шматмільённым тыражом.

Да ліку такіх газет ставяцца «Дэйлі Миррор», «Дэйлі Экспрэс» і «Сан». Масавай газеце супрацьстаіць так званая quality paper, самавітая, рэспектабельная газета, разлічаная пераважна на дасведчанага і больш утворанага чытача і якая публікуе значная колькасць інфармацыі на міжнародныя, унутрыпалітычныя і эканамічныя тэмы, а таксама аналітычныя агляды. Такія газеты звычайна выходзяць меншым тыражом. Да іх ставяцца «Таймс», «Гардыян» і «Абсервер». У Злучаных Штатах адрозненне адзначаецца паміж так званымі tabloids, малоформатными газетамі, якія публікуюць сенсацыйныя паведамленні, што суправаджаюцца шматлікімі ілюстрацыямі, і больш самавітай прэсай.

Тыповым прыкладам tabloids з'яўляецца нью-ёркская Daily Mirror. Такога роду выдання карыстаюцца папулярнасцю сярод маламаёмных і малаадукаваных чытачоў. Для больш асвечанай чытацкай аўдыторыі існуюць такія газеты, як «Нью-Ёрк Таймс», «Вашынгтон Пост», і іншыя. Газетна-публіцыстычны стыль з'яўляецца самастойным функцыйным стылем, якое валодае вызначаным сацыяльным прызначэннем, камбінацыяй моўных функцый, што ставіць сваёй галоўнай мэтай паведамленне, заклік і перакананне (уплыў). (1, з. 386). Таму ў газетна-публіцыстычным стылі існуе вялікі выбар лінгвістычных, граматычных і кампазіцыйных асаблівасцяў, якія дапамагаюць зблізіць аўтара з суразмоўцам.

 

1.3  Адметнасці

 

Адзначаецца, што газета яднае артыкулы, якія адрозніваюцца як па жанравых, так і па стылявых прыкметах [7, з. 124]. Аднак агульная сістэма экстралінгвістычных фактараў, якія вызначаюць спецыфіку мовы сродкаў масавай інфармацыі, а таксама лінгвістычныя даследаванні [6], дазваляе казаць пра існаванне адзінага функцыйнага стылю газеты.

Разглядаючы стылявы бок мовы газеты як цэласную сукупнасць стылістыка-функцыйных з'яў, В.Г. Кастамараў вылучае адзіны стылістычны канструктыўны прынцып газеты – дыялектычнае з'яднанне яе вядучых прыкмет экспрэсіі і стандарту, якія разумеюцца ў шырокім сэнсе слова як ацэнкавыя і интеллектуализованные пачала ў проціпастаўленні адзін аднаму [6, з. 89].

Паказаныя прыкметы суадносяцца з узаемадзеяннем дзвюх вядучых функцый газеты; інфармацыйнай і якая ўплывае, якія нераўнамерна размяркоўваюцца па газетных жанрах і знаходзяцца ў адпаведнасці з дваістай прыродай газеты, закліканай як інфармаваць, так і пераконваць, уплываць. Даследаванне моўных сродкаў газеты сведчыць пра выразнае размежаванне інфармацыйных і перадавых артыкулаў па рэалізацыі дзвюх названых функцый.

Першыя па характары выкарыстання моўных сродкаў набліжаюцца да навукова-дзелавога стылю, валодаючы рысамі фактологичности, дакументальнасці ў перадачы інфармацыі.

Другія маюць адкрыта ацэнкавы, ярка публіцыстычны характар і накіраваны на агітацыйны ўплыў, па вызначаных параметрах збліжаючыся з мастацкай прозай.

Інфармацыйны матэрыял складаюць артыкулы, у якіх пры-сутствие аўтарскага «я» зведзена да мінімуму, г.зн. нярэдка нават не паказваецца прозвішча іх стваральніка. Сюды можна аднесці матэрыялы, злучаныя з бесстаронняй перадачай рознага роду падзей унутранага і вонкавага палітычнага жыцця, кароткіх інфармацыйных паведамленняў, камюніке.

У перадавых артыкулах, наадварот, фактары суб'ектыўнай адзнакі аказваюць вырашальны ўплыў на выкарыстанне моўных сродкаў, якія рэалізуюць камунікатыўныя заданні пераканання, дырэктыўнасці, крытычнага асэнсавання адбывалых падзей, г.зн. у мове пре-ломляется суб'ектыўнае імкненне калектыву аўтараў уплываць на палітычныя, светапоглядныя пазіцыі «шырокага» чытача.

Праводжанае проціпастаўленне разгляданых стылявых падраздзяленняў (інфармацыі і перадавых артыкулаў) з'яўляецца ў пэўнай ступені адносным яшчэ і таму, што стыль перадавога артыкула мае агульна прыкметы не толькі з мастацкай мовай, але і з навуковым, характарызуючыся рысай аналітычнасці.

У сваю чаргу, інфармацыйныя паведамленні характарызуюцца вызначаным дынамізмам пры перадачы паслядоўнасці падзей, што збліжае іх з мовай аўтарскага мастацкага аповеда.

Разам з тым элементы ўплыву (экспрэсіўна-эмацыйна-ацэнкавага плана) у навуковым стылі заўсёды выступаюць як занясенні [8, c. 120] падобна на тое, як элементы паведамлення ў мастацкім стылі падпарадкаваны рэалізацыі вызначаных стылістычных заданняў, у сваю чаргу, злучаных з рэалізацыяй агульнай эстэтычна якая ўплывае функцыі.

Наяўнасць элементаў экспрэсіі не з'яўляецца вызначальным фактарам і ў газетнай інфармацыі, гэтак жа як і «інфарматыўнасць» перадавіцы падпарадкавана рэалізацыі воз-дзейснай функцыі.

 Некаторыя даследнікі  адносяць да газетнага стылю  толькі інфармацыйныя матэрыялы [5, з. 177; 4], якія ў свой час паслужылі грунтам для стварэння першых газет. Аднак у газетах сённяшняга дня прыярытэт атрымваюць, відаць, менавіта фактары адзнакі, уплывы, у чым можна пераканацца, чытаючы, у прыватнасці, савецкія газеты ці газеты камуністычнай прэсы капіталістычных краін, у якіх інфармацыйным матэрыялам аб'ектыўнага характару звычайна папярэднічае экспрэсіўна-эмацыйна насычаная, вытрыманая ў строга публіцыстычным тоне перадавы артыкул – «сцяг» нумара.