Жапониядағы туризмнің дамуы

Энергетика. Жапония негізінен импортталатын шикізатқа сүйенеді. (мұнай және мұнай өнімдері). 200 млн т мұнай импортталады (өзіндік игеру – 0,5 млн т). Көмір қолданысы қысқарып, табиғи газ үлесі артуда.

Жапония қуатты электроэнергетика кешені бар. қуаттылықтың 60 пайызы ЖЭС келеді. 60 жылдардың ортасынан бастап АЭС салына бастады. Қазір импортталатын шикізат негізніде 20 АЭС жұмыс істейді. Олар 30 пайызға жуық электроэнергия береді. (Тынық мұхит жағалауында, ірі қаладан алыс, әлемдегі ең қуатты АЭС)

СЭС  қуаттылығы аз, негізіне таулы өзендерді каскад түрінде орналасады. Гидроэлектроэнергияны өндіру жөнінен әлемде 5 орында.

Қара металлургия. Жапония өзінің өндірістік және экспорттық потенциалын сақтауда. Болат балқыту бойынша 90 ж. Жапония әлемде АҚШ, ресейді басып озып, 1-ші орынға шықты. Бірақ 95 жылы Қытай көшбасшы болды.

Қара металлургия сырттан келетін шикізат пен отынға негізделіп жұмыс істеді. Темір рударалы – Австралия жіәне Бразияляидан, ал отын- Таяу шығыс еледірнен.

Ірі металлургиялық зауыттар – Осака, ТОкио, Китакюсю, Фукуяма.

Түсті металлургия. Өнеркәсіптің «экологиялық тұрғыдан лас» салаға жатқандықтан , бұл салада қайтаұйымдастыру жүргізілді. Соңғы онжылдың өзінде түсті металдарды балқыту 20 есе қысқарған.

Жапонияның машина жасау көп салалы (кее жасау, автомобиль құрастыру, жалпы машина жасау, құрал-жабдық жасау, радиоэлектроника, авиациялық-космостық өнеркәсіп).

Кеме жасау ірі танкерлер мен жүк тасымалдаушы құрылысқа негізделген. Кеме жасау бойынша 1 орында. Кеме құрастыру және жөндеу кәсіпорындар елдің барлық аймағында шоғырланған, оның ірілері – Иокогама, нагасаки, Кобе .

Автомобиль шығару жөнінен (жылына 13 млн штук) әлемде 1 орында. Саланың басты орталықтар – ТОета (Нагасаки), Иокогама, Хиросима.

Жалпы машина құрастыру кәсіпорындары Тынық мұхиты өнеркәсіптік белдеуде орналасқан: Токио ауданында – күрделі станокқұрастыру, өндірістік роботтар; Осакода – металл көп қажет ететін құрал-жабдықтар; Нагойда – станок жасау.

Радиоэлектроника және электротехнка өнеркәсібі кәсіпорындары кәсіби жұмыс күші, жақсы дамыған транспорттық жүйесі бар, дамыған ғылыми-техникалық базасы бар ірі өндірісік орталықтарда шоғырланған.

Мұнай өңдеуші және химия өндірісі кәсіпорындары да тынық мұхиты өндірістік белдеуге жақын. Токио агломерациясында (Кавасаки, тиба, Иокогама), Осакада (Химедзи) және нагойда сырттан келетін шикізатқа негізделген. Химия өнеркәсібінің даму деңгейі бойынша да жапония әлемде алғашқы орында.

С.қ. Жапоняида целлюлоза-қағаз өндірісі дамыған.

Ауыл шарушылығында экономикалық белсенді халықтың 3 пайызы жұмыс істейді, ал елдің ЖІӨ үлесі 2 пайыз. Жапонияның а.ш. үшін еңбек пен жердің, дәнді дақылдар өнімділігінің жоғарғы деңгейі тән.

Аумақтың 13 пайызы өңделеді. Соған қарамастан, Жапонияның кейбір аудандарында жылына 2-3 рет өнім алуға болады. өңделетін жердің аздығына қарамастан, Жапония өзінің өндірісі есебінен қанағаттандырады. (70 пайыз). Ол күріш, көкөніс, құс еті, шошқа, жеміс-жидекпен өзін қамтамасыз етеді. бірақ ел қант, жүгері, мақта және жүнді импорттауға мәжбүр.

Тынық мұхиты өндірістік белдеуінде ірі а.ш. ауданы болып табылады, онда күріш, көкөніс, шай, табак өсіріліп, мал шарушылығы да қарқынды дамып келе жатыр. Ірі агломерациялардын сырт аймақтарда құс және шошқа фермалары таралған.Теңі маңы аудандарында балық аулау жақсы дамыған. Кюсю мен Сикокуда субтропикалық дақылдар өсіріледі.

Халықтың тамақтануында балық пен теңіз өнімдерінің алатын орны ерекше. Жапония ең үлкен балық аулау флоты бар (400 мың кемеден көп) және Д.Ж. теңіздерінің барлық аймағында балық аулайды. Балық аулау мен теңіз өнімдері өндірісі бойынша Жапония мен Қытай әлем елдерінің көшбасшысы.

Транспорты. Жапонияда жүк тасымалдау көлемі бойынша автомобиль көлігі (60 пайыз), екінші орында – теңіз каботажды жүк тасымалы алады. Сауда флотының тонанасы бойынша әлемде алғашқы орындарда (панам мен Либериядан кейін).

Жапонияда жылдам автомагистарльдар торабы құрылған. Тоннелдер мен көпір арқылы төрт басты аралрдар 80 жылдары ақ қосылған. Темір жол рөлі төмен жәнә жылдан жылға қысқаруда.

Негізгі сыртқы сауда тасымалы теңіз транспорты арқылы жүзеге асады. Маңызды сыртқы сауда порттыра болып: Токио бұғазында – Иокогама, Тиба, кавасаки: Осака бұғазында – Осака, Кобе, Исеноуми бұғазында – Нагоя. Мұнай, металлургия үшін шикізат, орман және тамақ тасымалданады.

Соңғы жылдары сыртқы саудада әуе тасымалының маңызы артуда.

Сыртқы экономикалық байланыстар. Жапония - әлемнің ірі сауда державаларның бірі. Дайын өнім экспортендегі 64 пайыз машина мен құрал-жабдықтарға тиеді. Жапонияның сыртқы сауда көлемі үнемі өсіп тұрады (719 млрд долл АҚШ пен ГФР кейін үшінші орында). Негізгі сытқы сауд серіктестері экономикалық дамыған елдер, ең бірінші АҚШ, ГФР, Австралия, канада. Ірі серіктестері Қытай мен Корея болып табылады.

Оңт Шығыс Азия мен Еуропа елдерімен сауда көлемі ұлғаюда.

Сыртқы экономикалық іс-әрекеттің маңызы бағты болып капитал экспорты табылад. Шетел инвестицияларының көлемі бойынша Жапония АҚШ пен Ұлыбритания секілді ірі көшбасшыға айналды. Оның ішінде дамыған елдерге салынған капитал үлесі басым. Жапония өз капиталын саудаға, банк ісіне, кнесиеге, өңдеуші және өндіруші өнеркәсіпке салады. Жапонияның АҚш және батыс еупропа елдерімен сыртқы экономикалық  келіспеушіліктері шикізат үшін, нарық пен капитал салу сферасы үшін бәсекелестікке және күресуге әкелуде.

Жапон йфирмаларының шетелдік кәсіпорындар масштабы кеңеюде. (экологиялық таза емес өніді шетелде өндіру, арзан еңбек күші, әсіресе дамушы елдерде). Жапон фирмалары Корея, тайвань және сингапурде белсенді ат салысады. Онда жапон капиталының салынуымен текстильді, тамақ, тігін, металлургия, хиия, электронды және машина жасау кәсіпорындары, жапонияның сыртқы және ішкі нарығында бәсекелестік құруда.

Жапонияның барлық ірі өндірістік компаниялары әлемдегі ірі тарнсұлттық корпарациялар болып табылады. Олардың ішінде жоғарғы орында – Тойота Мотор, Ниссан Мотор, Хонда Мотор – автомобиль құрастыруда; Хайтач, сону, Нек – электроникада, Тошиба, Футжидзу, канон – компьютерлік техника жасауда және т.б.

Жалпы халықаралық еңбек бөлінісінде жапония әлемдік қаржы орталықтарының бірі болып табылады және өндірістің ғылыми көп қажет ететін өнімді шығарушы – лемнің «ғылыми-өндірістік лабораториясы»б.т.