А.С.Макаренконың тәрбие мәселесі туралы

                          

 

                       А.С.Макаренконың тәрбие мәселесі туралы

Жоспар:

         1)А.С.Макаренконың педагогикалық  көзқарасының ерекшелігі.

2) Өмір жолы мен еңбектері.

3) Ұстаздық дастан поэмасына шолу. Ұжым туралы теориясы.

4)Ата-ана беделі туралы  пікірі.

 

А.С.Макаренконың педагогикалық көзқарасының ерекшелігі

 

Аса көрнекті кеңес педагогикасының  көрнекті өкілі жаңашыл-педагог, тамаша жазушы А.С.Макаренконың педагогикалық  мұрасының мәні бүгін де өзекті, бүгін де өміршең екендігін өмірдің  өзі көрсетіп отыр. Несімен ерекше көптеген адамдар мен біздің шетелдегі  достарымыздың жүрегін А.С.Макаренко  баурап алды?  

 Макаренконың педагогикалық  жүйесі ғылыми және революциялық мазмұнымен толыққан. Оның жүйесінде көптеген педагогикалық мәселелер жаңаша ашып көрсетілді: бірыңғай балалар ұжымы – тәрбие субъектісі, тәртіп – адамгершілік категориясы, жазалау – адамды құрметтеудің ерекше көрінісі, қаталдық – ең үлкен, ізгілік және т.б.   

 Жаңашыл – педагог,  көркем сөздің шебері Макаренко  жаңа адамдық қатынастардың сұлулығын,  талап қою мен қатаң тәртіптің  сұлулығын, ұжымның ұлы қуатын түсіне білуге көмектеседі.Сондықтанда А.С.Макаренконың жүйесінің байлығы өміршеңдігі және сарқылмайтындығы, сондықтан да ол өзекті болып табылады.   

"Біздің өміріміз жаппай  жаңалық – деп жазды Антон Семенович, - Бұл өмірдің балаға да: бірлік, құрылыс, күрес, жеңістер, - барлығы жаңаша бай, жаңаша көңілді және жаңаша қиын” "(Шығ., 4т., 1957, 482-бет)  

 Макаренконың педагогикалық  жүйесі қазіргі мектептеріміз  бен арнаулы мектеп-интернаттарында,  балалар үйлерінде оқу-тәрбие  жұмысын ұйымдастыруда кеңінен  қолданылады.  

 Кезінде А.М.Горький  1933 жылы хатында А.С.Макаренконың  ұжым туралы іліміне жоғары  баға берген болатын-ды:  

"Маңызы орасан зор  және мейлінше ойдағыдай болып  шыққан Сіздің педагогикалық  эксперименттеріңіздің, меніңше,  дүниежүзілік маңызы бар”. Кеңестік  педагогиканың көрнекті өкілі  А.С.Макаренко ұжым теориясын  талдады. Оның қаламынан көптеген  педагогикалық және көркем шығармалар  туған болатын-ды,  онда ұжымдық тәрбиенің әдістемесі жан-жақты талданылды.

 

 

 

1)А.С.Макаренконың  педагогикалық жүйесін қандай жерлерде көптеп қолданады?

      А.С.Макаренконың  педагогикалық жүйесін көптеген мектептерде мектеп интернаттарында, балалар үйлерінде кеңінен қолднылады

 

 

Өмір жолы мен  еңбектері 

 

Аса көрнекті кеңес педагогі А.С.Макаренко Белополье қаласы, бұрынғы Харьков губерниясы темір жол шеберханасының майлау цехының шебері жанұясында дүниеге келді.  

 Кременчук қаласындағы  қалалық училищені және педагогикалық  курсты бітіргеннен кейін, ол 1905ж.Крюковадағы екі сыныптық  теміржол училищесінде халық  мұғалімі болып еңбек жолын  бастады.   

1905-1907 революция жолдары  Макаренконың көзқарасы қалыптаса  бастады. Өзінің еңбектерінің  бірінде оның тарихты түсінуі  большевиктік насихат пен революциялық  қағидалардың жолымен жүргнедігін  есіне алады. А.С.Макаренко жұмыс  істеген мектепте жұмысшылардың  балалары оқыды, ол революциялық  пролетарлық ортамен тығыз байланыста  болды.  

 А.С.Макаренкоға А.М.Горкийдің  шығармалары ерекше әсер етті. А.С.Макаренко өзінің естеліктерінде: "Максим Горький мен үшін  жазушы ғана емес, өмірлі ұстазым  болды”, - деп жазды.   

1914 жылдан 1917 жылға дейін  Макаренко оқытушылар институтында оқып, оны алтын медальмен бітіріп шығады.   

1920 жылы Полтава губерниялық  халық ағарту бөлімі Макаренкоға  Полтаваның жанында жасы камелетке  толмаған заң бұзушы балалар  үшін колония ұйымдастыруды және  оны басқаруды тапсырды. Жұмысты  өте қиын жағдайда бастауға  тура келді. Жаңа ашылған мекемеге  жартылай қираған бұрынғы жасы  толмаған қылмыскерлердің колониясының  ғимраты берілген болатын-ды.  

 Олармен 8 жыл жұмыс  істеді. Макаренко осындай жастардан  өз отанына шын берілген, тәртіпті, еңбек сүйгіш және жұмыс істей  білетін нағыз азаматтарды тәрбиелей  білді.  

 Бұл жылдар қиын  да, ауыр еңбек пен күрестің  жаңа, қазіргі адамды тәрбиелеудің  кеңестік әдістері үшін ол  Макаренкоға тек ғана тәжірибеде  ғана емес, сонымен қатар педагогикалық  теорияда да тамаша жеңіс әперген  жылдар болды.  

1925 жылдан бастап, колония  өзінің идеялық жетекшісі А.М.Горькиймен  біржүйелі байланыс жасай білді.  Ол колония туралы Италиядан  былай деп жазды: "Бұл шынында  қайта тәрбиелеудің жүйесі және  осындай ол бола алады және  әр уақытта болуға тиісті және қазіргі күндері ерекше”.  

 А.С.Макаренко 3-4 жылдың  ішінде үлгілі тәрбие мекемесін  А.М.Горький атындағы еңбек колониясын  ұйымдастыра білді. А.М.Горький  1928 жылы колонияға қатысып, ол  туралы: "Сіз ұлы істерді бастадыңыз, өз жемісін беруге тиісті. Сіз тамаша адамсыз, Ресей Сіз сияқты адамдарға зәру”, -деп жазды.  

 А.С.Макаренко оның  педагогикалық қызметін сол кезде  халық ағарту комиссариатында  жұмыс істейтін педагог-бюрократтар  мен педалогтардың тарапынан  қарсылықты кездестірді. Ол 1928 жылы  Горький атындағы колонияны тастауға  мәжбүр болды. 

  Одан кейін бірнеше жыл бойы ол бар күш-жігерін Дзержинский атындағы еңбек коммунасын басқаруға арнады, онда ол тәрбие әдістерін жетілдіре түсуді одан әрі жалғастырды.  

 Дзержинский атындағы  коммунада еңбек тәрбиесінің  жаңа әдістері қолданылды. Ал  Джержинский атындағы комунада  фотоаппараттардың фабрика-зауыт  өндірісі (ФЭД маркасы) және электросверл  өндірісі жұмыс істеді. Бұл өндірістің  екеуі де елімізде алғаш рет  іске асты. Үлкен экономикалық  мәнімен қатар, өндірістің бұл  түрлері педагогикалық тұрғыдан  өте қажет болды.  

 Коммунаның тәрбиеленушілері  өндірісте күніне 4 сағаттан жұмыс  істеді, коммунада жұмыс істейтін  орта мектепте оқыды.   

1935 жылы А.С.Макаренко  коммунадағы жұмысын тастап, Украинаның  еңбек колониялары оқу-тәрбие  жұмысының меңгерушісі қызметіне  тағайындалды, ол адам кейін Москваға  келіп, А.М.Горькийдің кеңесімен  әдеби қызметпен, А.М.Горький атындағы  колонияның және Джержинский  атындағы коммунаның қызметін  педагогикалық жинақтаумен айналысты.   

1933-35 жылдарда "Педагогикалық  дастан” жарық көрді, 1937 ж. жанұя тәрбиесінің мәселелерін ашып көрсететін "Ата-аналар кітабы” жарияланды (І том). Автордың алғашқы ойы жанұя тәрбиесі туралы 4 томдық кітап жазу жоспарланған болатынды.   

1938 ж.ең ірі "Мұнара  үстінде тулар” атты көркем-педагогикалық  шығармасы жарық көрді.  

 А.С.Макаренконың "Ата-аналар  кітабы” және "Балаларды тәрбиелеу  туралы лекциялар” атты еңбектері  жанұя тәрбиесінің өзекті мәселелерін  зерттеуге арналды. А.С.Макаренконың  балаларды тәрбиелеудегі сіңірген  еңбегін жоғары бағалай келіп,  оны Еңбек Қызыл Ту орденімен  марапаттады. 1939 жылы 1 сәуірде аса  дарынды педагог, педагогика ғылымының  көрнекті қайраткері, педагог А.С.Макаренко  кенеттен дүние салды. Ол өзінен  кейінгі ұрпаққа өшпейтін бай  педагогикалық мұра қалдырды, оған  дәлел: оның әртүрлі педагогикалық  еңбектері мен жүргізген педагогикалық  экперименттері.

 

 

 

А.С.Макаренко қай қалада дүниеге келеді?

          Макаренко  Белополье қаласында  дүниеге келеді.

Қандай жылдар аралығанда Макаренко оқытушылар институтында оқиды?

       Ол  1914 жылдан 1917 жылға дейін оқытушылар институтында оқиды.

1937 жылы А.С.Макаренконың  қандай кітабы жарық көреді?

             1937 жылы «Ата-аналар кітабы»жарық  көреді.

 

 

 

Ұстаздық дастан поэмасына шолу. Ұжым туралы теориясы

 

Совет үкіметінің жазушысы А.С.Макаренконің аса танымал және өте маңызды шығармасы «Ұстаздық дастан» поэмасы 1933-1935 жылдарда жарық көреді .20жылдары балалар еңбектің отарындағы кәмелетке толмаған жасөспірімдерді қайта тәрбиелеу жөнінідегі кітапты жазып шығарды

 

 

 Ұжымда және ұжым арқылы тәрбиелеу  – Макаренконың жүйесінде ең негізгі  орталық идея, оның бүкіл педагогикалық  қызметі мен барлық педагогикалық  қағидаларының өзекті мәселесі болып  табылады.  

"Біздің тәрбиенің  міндеті ұжымшылдықты тәрбиелеу  болып табылады”,-деп жазды А.С.Макаренко  өзінің "Менің педагогикалық тәжірибемнің  кейбір қорытындылары” атты мақаласында.   

 Макаренконың айтуынша, ұжым дегеніміз адамдардың жай  ғана жиынтығы, немесе кездейсоқ  топтаса салуы емес, ол жалпы  мақсатқа жетуді алға міндет  етіп қойған, қоғамға пайда тигізуге  ұмтылушылардың тобы.  

 Макаренконың түсіндіруінше,  әрбір жеке тұлғаға әсер ету  үшін ұжымға әсер ете отырып, оның әрбір мүшесі болып табылатын  жеке тұлғаға әсер етуге болады. Бұл қағиданы "параллельді әсер  ету қағидалары” деп атады.  Бұл қағида ұжымның талаптары  іске асады. "Параллельді әсер  ету қағидасы”, бірақ дара  әсер ету қағидасын қолдануды,  педагогтың жекеленген тәрбиеленушіге  тікелей, жанама әсер етуді  жоққа шығармайды.  

 Ұжымның негізгі заңдарының  бірі "ұжымның қозғалыс заңы”  деп атады Макаренко. Егер ұжым  алдына қойған мақсатты орындаса, бірақ ол болашаққа жаңа мақсаттар  қоймайтын болса, онда ұжым  мүшелерін жігерлендіретін ұмтылыс  болмайды, қол жеткен табыстарға  тоқмейілсу басталады, ондай ұжымның  болашағы болмайды. Ондай жағдайда  ұжымның дамуы тоқталады. Ұжым  әруақытта да қызу өмір сүруі,  белгілі мақсатқа ұмтылып отыруы  қажет.