Кірыла Тураўскі – яскравы прадстаўнік свайго часу

    Вялікае значэнне К.Тураўскі надаваў духоўнаму  выхаванню моладзі. Пісьменнік заклікаў шукаць ў кнігах сэнс чалавечага быцця. Прапаведнік ліч ы ў , што пазнанне чалавека з дапамогай веры, пачуцця  і кніжных ведаў ёсць шлях удасканальвання  асобы.

    У Кірылы Тураўскага няма стройнай педагагічнай сістэмы навучання і выхавання  дзяцей і моладзі. Але амаль ва усіх творах асветніка і пісьменніка  ёсць педагагічныя выказванні, ідэі і  думкі аб асвеце і маральным выхаванні.

    16

    “Павучанні” К. Тураўскага пра маральнае выхаванне  чалавека мелі ў старажытнасці, ды і  зараз, вялікую педагагічную каштоўнасць. Яны дапамагалі выхоўваць у чалавеку сумленасць, дабрыню, працавітасць, прыстойнасць, правілы добрых паводзін за сталом, грамадскіх месцах. Знакаміты святар, як добры знаўца народнай педагогікі і хрысціянскіх дабрачыннасцей, выступіў супраць такіх чалавечых заганаў  як падман, ілжывасць, гультайства, зло [4, с. 28].

    Апошнія творы напісаў, верагодна, ужо пасля таго, як зноў адышоў ад грамадска-царкоўнай дзейнасці, жыў у келлі пры царкве Святога Міколы ў Ту-раве. Памёр асветнік у апошняе дзесяцігоддзе XII ст. Яго памяць царква шануе 28 красавіка па старому стылю [6, с. 13].

    Захады па ўвекавечанню памяці Кірылы Тураўскага прымаліся даўно. Яшчэ ў 1914 годзе быў атрыманы дазвол Яго Імператарскай Вялікасці на ўзвядзенне ў Тураве помніка Кірылу Тураўскаму [дадатак Б]. А ініцыятарамі выступілі епіскап Мінскі і Тураўскі Мітрафан, прадвадзіцель дваранства А. Перан, святар А. Гузарэвіч і іншыя. На жаль, добрая задума ў свой час так і не была ажыццёўлена. Да 1917 года помнік паставіць не паспелі. Прычына банальная: не сабралі неабходнай колькасці грошай. А таму і не сабралі, што надежным чынам гэтай работы не праводзілі.

    А пасля рэвалюцыі было не да помнікаў нейкім рэлігійным цемрашалам. А менавіта так афіцыйная ідэалогія ставілася і да Кірылы Тураўскага, і да Еўфрасінні Полацкай, і да іншых выдатных дзеячаў мінуўшчыны.

    Помнік жа Кірылу Тураўскаму быў адкрыты ў яго родным горадзе толькі 11 мая 1993 года. Той самы, што і стаіць сёння на Замкавай гары. Кірыла Тураўскі памёр 28 красавіка, але гэта па старому стылю. Па новаму стылю ён пайшоў на вечны спачын 11 мая.

    Невыпадкова быў выбраны і 1993 год. У рэспубліцы чацвёрты раз адзначалася Свята славянскай пісьменнасці. Да яго і прымеркавалі такую важную ўрачыстасць [1, с. 109].

    17

    На Замкавую гару прыйшлі многія тураўляне, жыхары навакольных вёсак. Прыехалі дэлегацыі з многіх гарадоў. Афіцыйная дэлегацыя была ад Вярхоўнага Савета і Савета Міністраў Беларусі. У склад яе ўваходзілі і паэты — старшыня Камісіі Вярхоўнага Савета Беларусі па культурнай спадчыне і захаванні гістарычнай памяці Ніл Гілевіч і старшыня Саюза беларускіх пісьменнікаў Васіль Зуёнак.

    У сваім выступленні В. Зуёнак назваў Кірылу Тураўскага "геніем духа і геніем слова". Не менш высокую ацэнку здзейсненаму Вялікім Тураўлянінам далі і іншыя выступоўцы. А аўтары помніка — скульптар М. Інькоў і архітэктар М. Лук'янчык — невыпадкова размясцілі постаць Кірылы Тураўскага ля вялікага крыжа, што ўяўляе сабой дакладную копію тых, якія, паводле падання, прыплылі ажно з Візантыі.

    Крыж знаходзіцца за спіной Кірылы Тураўскага. Крыж, як свайго роду шчыт, што засланяе ад зла. Але ж крыж — і сімвал веры. Носьбітам жа веры з'яўляўся і Кірыла Тураўскі. Сам жа помнік — не толькі ўвекавечванне памяці Вялікага Тураўляніна. Ён і месца пакланення святому Кірылу [1, с. 110].

    Заўсёды памятае пра святога Кірылу праваслаўная царква. У 1984 годзе Рускай праваслаўнай царквой было ўстаноўлена Святкаванне Сабора Беларускіх святых у дзень памяці ўсіх святых, "в земле Белорусской просиявших". Сярод іх — Кірыла Тураўскі. 
 
 
 
 
 
 
 
 

18

Заключэнне

  У Евангеллі Ісус расказаў нам выдатную прытчу пра сейбіта, які ранняй вясной выйшаў у поле, каб даверыць зямлі  каштоўнае зерне будучага жніва. Вось ідзе сейбіт па рыхлых свежых барознах і магутным шырокім жэстам багата рассейвае насенне. Жэст яго настолькі шчодры і моцны, што частка зерня падае пры дарозе, частка на камяністую глебу альбо зямлю, зарослую калючкамі, дзе не можа прынесці плену. Але тое, што ўпала на добрую глебу, прыносіць у сто разоў багацейшы ўраджай.

  Менавіта  такімі першымі вялікімі сейбітамі  духоўнага насення, духоўнай культуры, хрысціянскага веравучэння, дасягненняў  еўрапейскай і сусветнай цывілізацыі  на старабеларускіх землях былі нашы славутыя асветнікі Еўфрасіння Полацкая, Кірыла Тураўскі, якія на золку нашай  пісанай гісторыі ў XII стагоддзі  поўнай мераю ацанілі выдатную ролю асветы ў жыцці народа і аддалі гэтай справе ўсе свае выдатныя здольнасьці  і сілы без астатку.

  У выніку майго даследвання я зрабіла  для сябе галоўны вынік, что Еўфрасіння Полацкая і Кірыла Тураўскі – гэта не толькі шырока адукаваныя людзі, асветнікі - падзвіжнікі (ці, як пазней казаў Францішак  Скарына - “мілоснікі навукі”), якія вышэй  за ўсе цэняць кнігі і сапраўдную вучонасць, але гэта таксама нашы першыя песняры, прапаведнікі, нашы першыя маральныя філосафы, палітычныя мысліцелі. Ад іх - Еўфрасінні Полацкай, Кірылы Тураўскага - пачынаюцца нашы традыцыі нацыянальнага  мыслення, нацыянальнай этычнай і  палітычнай думкі, якія ідуць да Францішка  Скарыны, Сымона Буднага, Васіля Цяпінскага, Сімяона Полацкага і, праз Кастуся  Каліноўскага, Францішка Багушэвіча, Адама Гурыновіча, Івана Луцкевіча, Вацлава Ластоўскага, Адама Станкевіча і іншых вялікіх сыноў беларускай зямлі, працягваюцца да нашых дзен. 
 
 
 

  СПІС  ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫНІЦ

1. Марціновіч А. Златавуст з Турава, альбо якая яна старажытная Тураўшчына?/Алесь Марціновіч. – Мн.: Юнацтва, 2000. – 125,[1] с.
2. Марціновіч А. Святая Еўфрасіння/Алесь Марціновіч. – 2-е выд. – Мінск: Юнацтва, 2001. – 60, [2] с.
3. Мельнікаў А.А. Кірыл, епіскап Тураўскі: Жыццё. Спадчына. Светапогляд. – Мн.: Беларуская навука, 2000. – 462 с.
4. Петухова Е.Л. Развіццё асветы і педагагічнай думкі на Беларусі: са старажытных часоў да XVIII ст.: Вуч. дапаможнік. – Магілёў: МДУ імя А.А. Куляшова, 2004. – 100 с.
5. Славутыя імёны Бацькаўшчыны: Зборнік. Вып. 1./ Уклад. У. Гілен і інш.; Рэдкал.: А. Грыцкевіч (гал. рэд.) і інш. – Мн.: БФК, 2000. – 384 с.
6. Сокал С.Ф. Кароткі агляд гісторыі палітычнай і прававой думкі Беларусі – Магілёў.: Абласная друкарня, 1999.
7. Шалькевіч В.Ф. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі/ В.Ф. Шалькевіч. – Мн.: Маладзёжнае навуковае супольніцтва, 2002. – 248 с.