ГАЖ түсінігі және пайда болуы

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

 

XXI  ғасыр жаңа технологиялар және нанотехнологиялар заманы. Сондықтан осы заманда әрбір мемлекет жаңа технологияларды жылдам меңгеруге, дамытуға барынша күш салуда. Сол салалардың ең негізгілерінің бірі – географиялық ақпараттар дамыту болып табылады. Географиялық ақпараттар жүйесі – оны тек мамандар ғана емес, сонымен қатар оны әрбір ақпараттың жүйесімен байланысқан адам білуі тиіс. ГАЖ термині барлық әртүрлі ұғымдарды қамтиды.

Геоинформация және ГАЖ – нің жасалуындағы бірінші үлкен жетістік – ол Канада Географиялық ақпараттар жүйесінің жасалуы. 60 – шы жылдардан бастау алатын бұл үлкен масштабтағы ГАЖ қазіргі күннің өзінде де жұмыс істеп және дамып келеді. Канада ГАЖ – ң міндетті болып Канада жер тіркеу қызметінің жинаған көптеген элементтеріне анализ жасау және ауылшаруашылығына арналған үлкен аудандардың жобасын құру үшін пайдалануға болатын жер туралы статистикалық мәліметтерді алу.

Бұл мақсаттар үшін ауылшаруашылық, рекреациондық, экологиялық, жердің орман шаруашылығына, жарамдылығы жайлы мәліметтерді қолдана отырып жерді пайдалану жөнінде  классификация құру, жерді пайдаланушылар мен жер иеленушілерді қоса алғанда қалыптасқан жерді пайдалану құрылымын өзгерту керек болды.

Жобаның кемшілігі үшін ауылшаруашылық, рекреациондық, экологиялық, жердің орман шаруашылығына, жарамдылығы жайлы мәліметтерді қолдана отырып жерді пайдалану жөнінде классификация құру, жерді пайдаланушылар мен иеленушілерді қоса алғанда қалыптасқан жерді пайдалану құрылымын өзгерту керек болды.

Жобаның кемшілігі оның картографиялық және тематикалық мәліметтермен барынша қамтамасыз ету болып табылады. Ол үшін үлкен массивті кеңістіктік мәліметтерді іште ұйымдастыру бойынша тәжірибесі жоқ  Канада ГАЖ – сін құрастырушыларға  және қабаттармен жұмыс істей алатын, бұрын еш жерде қолданылмаған жаңа технология құру керек болды. Тіпті үлкен форматты жердің планын кіргізу мақсатында арнайы сканерлеуші құрылғы жасап шығарылды. Атап айтқандай ертедегі геоақпараттық жүйелердің дамуының қызықты тұстарының бірі, әсіресе 60 – жалдарда , 1 – ші басталған жобалар мен зерттеулердің өзі көптеген нүктелер бойынша географиялық бөлінген болатын, бұл жұмыстар ескерусіз және өзіне қатыстыларды алмай жүзеге асырылады.

Геоақпараттық жүйелердің пайда болуы және өте шапшаң дамуы топографиялық, әсіресе тематикалық картографиялау, карта жасау үрдісін автоматтандырудың табыстарымен сонымен қатар компьютерлік технологиялар, информатика және бай тәжірибесіне байланысты.

MapInfoProfessional – географиялық ақпараттар жүйесі, мемлекеттің шекаралардың, аудандардың, қалалардың және карта немесе план деп қарастыруға болатының барлығын құруға және анализдеуге мүмкіндік береді. Жасап шығарылатын электронды карта әртүрлі тәсілдермен көрсетілуі мүмкін, сонымен қатар жоғары сапалы картографиялық өнім түрінде. Одан басқа MapInfo сұраныстарды іске асыру және әртүрлі тематикалық карталарды жасау негізінде географиялық анализдің күрделі тапсырмаларын шешуге мүмкіндік береді, өшірілген мәліметтер жүйесімен байланысты жүзеге асырады, географиялық объектілерді басқа бағдарламалық өнімдерге экспорттауға және тағы басқаларды жүзеге асырады.

Қазіргі таңда картаның қолданылмайтын саласы жоқ. Әскери, қорғаныс саласынан бастап, оқу жүйесі, байланыс, тіпті жарнама үшін де қолданылады. Ал, біздің курстық жұмыстың негізгі мақсаты - Зайсан ауданының картасын сандық түрге келтіріп, оларға мәліметтер енгізу.

MapInfo Professional – географиялық  ақпараттар жүйесі, мемлекеттің  шекаралардың, аудандардың, қалалардың  және карта немесе план деп  қарастыруға болатының барлығын  құруға және анализдеуге мүмкіндік  береді. Одан басқа MapInfo сұраныстарды  іске асыру және әртүрлі тематикалық  карталарды жасау негізінде географиялық  анализдің күрделі тапсырмаларын  шешуге мүмкіндік береді, өшірілген  мәліметтер жүйесімен байланысты  жүзеге асырады, географиялық объектілерді  басқа бағдарламалық өнімдерге  экспорттауға және тағы басқаларды  жүзеге асырады.

Осылайша, бұл курстық жұмыста растрлық бейне түрінде берілген топографиялық карта сандық түрге келтірілді. Ең алдымен карта компьютерде тіркеледі. Растрлық бейнені үшін MapInfo бағдарламасы қолданылады. Бізге берілген Зайсаң ауданының топографиялық картасын векторлық жағдайға келтірген кезде нүктелік, сызықтық, аудандық обьектілер қолданылады. Картаны векторлау кезінде RGB түстік модельі қолданылады. Соңында есеп беру мен жұмыс жинағы құрылып, соңғы өнім ретінде сандық топографиялық план алынады.

Сандық түрге келтірілген карта көптеген мамандықтармен түрлі орталарда қолданылады. Мысалы: 2 ГИС, өрт сөндіру қызметі, жол құрылысында, әскери мақсатта қолданылады. 

Курстық жұмысты жазу барысында әр түрлі әдебиеттер, әлемдік ғаламтор желісі мен Зайсан ауданының картографиялық мәліметтері пайдаланылды.

Курстық жұмысты аяқтамай тұрып, безендіру жұмыстары жүргізіледі. Яғни, картаны көркем және графиктік безендірудің әдістері мен құралдарын жасап, оны басып шығаруға әзірлеуді оқып үйретеді.

Қорытындылай келе курстық жұмыстың  негізгі мақсаты картографияның ғылыми негізі болып саналатын, сандық картографияның теориялық негіздерімен таныстыру арқылы студенттердің географиялық картаны біліп, түсініп оқи білу дағдыларын қалыптастыру.

 

          Әдебиеттер тізімі

 

1. М.Қ. Омаров. Картография  және топография негіздері. –  Павлодар: ПМПИ, 2013ж. ­ ftp://ppi.kz/Omarov_kartografiya_kaz.pdf

2. Керімбай Н.Н. Сандық картография: оқу құралы. – Алматы: ҚазҰУ, 2011ж. ­ http://www.kstounb.kz/kz/knigi/estestvo?node=136

3. Условные знаки для топографических планов: Москва ФГУП «Картгеоцентр», 2004ж. ­ http://www.twirpx.com/files/earth

4. Керімбай  Н.Н. Геоинформатика негіздері: оқу құралы. – Алматы: ҚазҰУ – 2007ж.­ http://www.lib.ukgu.kz/cgi-bin/irbis64r_01/cgiirbis_64.exe

5. Основы геоинформатики: В 2-х кн. Кн. 2: Учеб. пособие для студ. вузов /Е.Г.Капралов, А.В.Кошкарев, В.С.Тикунов и др.; под ред. В.С.Тикунова. – М.: Издательский центр "Академия", 2004ж. ­ http://www.geokniga.org/bookfiles

6. Берлянт A.M. Картография: Учебник для вузов. – М.: Аспект Пресс, 2002ж. – 336 с. ­ http://www.studmed.ru/berlyant-am-kartografiya

7. Маликов Б.Н., Пошивайло Я.Г. Составление и подготовка к изданию карт и атласов с использованием компьютерных технологий: Монография. – Новосибирск: СГГА, 2002ж. – 89с. ­ http://www.twirpx.com/file/1353635/