Кантрольная работа па беларускай мове

     Установа  адукацыi

     “Беларускі дзяржаўны універсітэт культуры і мастацтваў”

     Факультэт завочнага навучання

     Кафедра менеджмента СКД 
 
 
 
 

     Кантрольная работа

       па беларускай мове 
 
 
 

Студэнткі ФЗН СКД

Групы №111

Акулавай  Ульяна Уладзiмiраўны

Рэг.№ ________________ 
 
 
 
 
 
 

     Мінск 2008

 

     Кантрольная работа па беларускай мове

     Варыянт 5 

     1.Падбярыце  і перакладзіце  тэкст на беларускую  мову па спецыяльнасці  (1 старонка кнігі  звычайнага фармату).У  перакладзенным варыянце  падкрэсліце словы-тэрміны  іншамоўнага паходжання. 

1. Мэты, задачы і прынцыпы менеджменту

     Кардынальнае  рэфармаванне сістэмы кіравання  эканомікай, пераходзячай да рынкавых адносін, — адно з найважнешых  накірункаў рэформ, якія праводзяцца  у рэспубліцы. У параўнанні са старой, дагэтуль шырока ўжывальнай сістэмай кіравання ў новых умовах з'яўляюцца функцыі, якія раней ігнараваліся.

     Пры рынкавай сістэме прадпрыемства  самастойна прымае рашэнні, якія з'яўлялiся раней прэрагатывай вышэйстаячых органаў  кіравання. Яно вызначае мэты і задачы, распрацоўвае стратэгію свайго развіцця, ажыццяўляе пошук неабходных сродкаў, фарміруе штат супрацоўнікаў, набывае абсталяванне і матэрыялы, вырашае мноства пытанняў, у тым ліку і такія, як стварэнне, ліквідацыя, зліццё або наадварот падзел структурных падрадзяленняў, уваходжанне ў склад асацыяцый і іншых аб'яднанняў, рэарганізацыя вытворчай дзейнасці і рэструктурызацыя кіравання.

     Прад'яўляюцца высокія патрабаванні да прафесіяналізму  кіраўнічага персанала.

     Выніковай мэтай кіравання прадпрыемствам з'яўляецца забеспячэнне прыбытковасці  або прыбытковасці пасродкам аптымальнай арганізацыі вытворчага працэсу, уключаючы развіццё тэхнічнай базы, эфектыўную расстаноўку і выкарыстанне кадравага патэнцыялу пры адначасовым павышэнні кваліфікацыі, творчай актыўнасці і асабістай зацікаўленасці кожнага працаўніка.

     У склад задач кіравання ўключаюцца:

     - стварэнне ўмоў для аўтаматызацыі  вытворчасці;

     - пераход да больш эфектыўнага  выкарыстання працаўнікоў, якія  валодаюць высокай кваліфікацыяй;

     - фарміраванне сістэмы высокай  зацікаўленасці супрацоўнікаў фірмы ў дасягненні вызначанага выніку шляхам укаранення комплекснай сістэмы мер стымулявання і заахвочвання;

     - кантроль за эфектыўнасцю функцыянавання  фірмы, каардынацыя працы ўсіх  яе падрадзяленняў;

     - вывучэнне магчымасцей выхаду  на новыя рынкі;

     - выяўленне пэўных мэт развіцця фірмы, іх прыярытэтнасці, чарговасці дасягнення;

     2.Спішыце  словы, падкрэсліце  зычныя і галосныя, напісанне якіх  не супадае з  вымаўленнем: 

      2. Віртуоз, падсвечнік, парыжскі, септакорд, песня без слоў, карагод, дабрадзей, грамадства, дзядзьканне, інтэрв’ю, расчараванне, імідж, расцяжка, счарнець, дызайнер, ручнік, бібліяграфічная даведка, эцюд, аб’ёмны вобраз, не просіць, скінуць, ва унікальных выданнях. 

     3.Напішыце  словы па-беларуску:

     3. Барока, апафеоз, акардэон, беспамылковае  выкананне, дэкада, характарыстыка, піяніст, досвед, трыўмф, маўзалей, універсітэт, камандзір, шасцюдзесяццю, неміласэрнасць, праязны, менш, п'еса, Сібірру, вузельчык, верабейка, настаўніцкі, чэрвеньскі, восемсот, па-суседску, адвезці, пацвердзіць, дзвесце, бібліятэка, чацвер, эрудыцыя. 
 

     4.Устаўце,  дзе трэба, прапушчаныя  літары:

     4. Безыдэйны, інжынер, дэсерт, бухгалтар,  Наваполацк, сесці, доўгавалосы,  кіёск, вясёлае ільвяня, верш  “Спадчына”, усхваляваў іх, недабразычлівы, шэраваты, салаўі, шмат песень, канцылярыя, радыё, цырымонія, піцэрыя, апасіяната, арпеджыо, фаўн, своеасаблівы, паліграфічны, прэзідыўм, кантрасны, Жана, апладысменты, хвалі ўльтрагукавыя, бяскрыўдны, ледзьве, старасветчына. 

     5.Раскрыйце  дужкі:

     А)Запішыце, дзе трэба, вялікую  літару:

     5. А) Аб’яднаныя Арабскія Эміраты, Божая маці, Брылёўскі стыль, Біблія, часопіс “Роднае слова”, плошча Незалежнасці, Вялікая Мядзведзіца, Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь, “Тутэйшыя” п’еса, Радзіма па-коласаўску, Брэстчына, Дзень Перамогі, Дэкларацыя правоў чалавека, беларускі друк, Беларускі дзяржаўны універсітэт культуры і мастацтваў, Куляшовы паэмы, мінскія вуліцы, Навагоднія святы, усходнія славяне, Купалаўскія чытанні, дом урада, Нясвіжскі замак, гомельскія цукеркі, Заслужаны дзеяч культуры, Гродзенская вобласць, Другая сусветная война, палесскае золата, Баркалабаўскі летапіс, Нобелеўская прэмія міру, нарачанскія краявіды. 
 

     Б)Запішыце словы разам, асобна, праз дэфіс:

     Б) Афіцыйна-урачысты, напамяць, удзвюх, па двое, рытмікамеладычны, абы-адкуль,  анкета-інтерв’ю, радыёпрагноз,  рок-н-рол, архітэктурна-акустычны, архіўна-бібліяграфічны, 18-гадовы, праз 5-6 дзён, паўсшытка, фестываль-конкурс, праграмна-мэтавы, музейна-архіўны, маральна ўстойлівы, тэатральна-харэаграфічны, музычна закончаны, фільм-балет, абсалютна спакойны, хранікальна-дакументальны, статус кво, віце-презідэнт, глыбока паважаны, па-добраму, па-першае. 
 

     6.Складзіце  тлумачальны слоўнік  тэрмінаў і прафісійных  выразаў вузкаспецыяльных (20 адзінак).

     Адміністратар - асоба альбо праграма кіравання прыладай ці рэсурсам.

     Аўтаномнасць - незалежнасьць аб'екту ад іншых аб'ектаў у складзе пэўнай сыстэмы аб'ектаў альбо магчымасць яго незалежнага функцыявання.

     Каталог - даведнік файлаў і бібліятэк са спасылкамі на іх мейсцазнаходжанне. Выкарыстоўваецца апэрацыйнай сыстэмай для хуткага пошуку патрэбнага набору дадзеных.

     Індукцыя - мэтад даследавання, які заключаецца ў пераходзе ад ведання менш агульных, асобных палажэнняў да ведання агульных палажэньняў; працэс пабудовы гіпотэзаў у выглядзе агульных заканамэрнасцяў на аснове назіранняў за ix праявамі ў асобных выпадках. У больш шырокім сэнсе — гэта форма мыслення, заснаваная па прынцыпе «ад асобнага да агульнага». 
 

 

      7.Перакладзіце словазлучэнні на беларускую мову:

     7. Крычаць ад болю, загадчык кафедры,  нудзіцца па дзецях, стаяць на  масту, адчыненыя шырокія дзверы, у паўтары кіламетрах ад, вялікі  дзякуй за дапамогу, знаходзіцца ў сям'і, прамяні сонца гуляюць па сценах, дахах, прыгожым шырокім вуліцам, жыць пад Барысавам, дыплом з адзнакай, любоў да Радзімы, размаўляць па тэлефоне, ячная крупа, мой пачак, правае брыво, выгодны продаж, сінія чарнілы, белая кафля, чыстая крыніца, няма настрою, востры боль, бочка мёду, пачуццё сораму, парывы ветра, новая аб'ява. 
 

     8.Перакладзіце  словазлучэнні на  беларускую мову:

     8. Вышэйшы абавязак, найшчасныя дні,  старэй маці, ён быў усіх вышэй  і таўсцей, найпрыгожы з падарункаў, усяго даражэй сон, глыбокапаважаны прафесар, маладзечанскі вакзал, ліпеньскія дні даўжэй студзеньскіх, сацыяльна-педагагічная дапамога, уласнае меркаванне, глыбокі памылковы погляд, прыемны ўспамін, рэпрадукцыя Вольгі, у кіламетры ад лесу, крычаць ад болю. 

     9.Запішыце  лічбы словамі  і раскрыйце дужкі:

     9. Кніга надрукавана з васьмюдзесяццю  пяццю ілюстрацыямі, арганізавалі  сустрэчу з трыццаццю сямю  ветэранамі і з чатырма пісьменнікамі,  дзве трэці рамана прачытаны,  шесцьдесят шостая старонка, каля  сямісот шасцідзесяці васьмі рублёў, два лепшых студэнта, у асабістай гаспадарцы былі чатыры ягня і тры цяля, выступіў перад сямюстамі сямюдзесяццю сямю слухачамі, гугол – гэта адзнака са ста нулямі, адзнака з пятнаццаццю нулямі – квадрыльён, адзінка з дваццаццю сямю нулямі – акцільён, адзінка з дваццаццю чатырма нулямі – сепцільён, звыш пяцісот сарака васьмі кандыдатаў навук, каля трыццаці чатырох тысяч двухсот трыццаці пяці артыкулаў, пяцёра дзяцей, чатыры складаныя тэмы, пры ста трыццаці сямі студэнтах, дваццаці пяці тысячны, над трыццаць пятым пытаннем, з абедзвюмя дзяўчынкамі. 
 

     10.Праспрагайце  займеннікі:

     10. Свой – свайго – свайму  – свайго – сваім – пры сваім,

     Сабе  – сябе – сабе – сябе – сабой  – пры сабе,

     Сам – самога – самому – сам або  самога – самім – (пры) самім,

     Іншы  – іншага – іншаму – іншага –  іншым – пры іншым,

     Некалькі  – некалькіх – некалькім –  некалькі ці некалькіх – накалькімі – па некалькіх. 

     11.Праспрагайце  наступныя дзеясловы: 

     Праінформаваць: адз.л.: паінфармую, паінфармуеш, паінфармуе, мн.л.: паінфармуем, паінфармуеце, паінфармуюць

     Забраць: адз.л.: забяру, забярэш, забярэ, мн.л.: забярэм, забярэце, забяруць

     Абнадзеяць: адз.л.: абнадзею, абнадзеіш, абнадзеіць, мн.л.: абнадзеім, абнадзеіце, абнадзеяць

     Падтрымліваць: адз.л.: падтрымліваю, падтрымліваеш, падтрымлівае, мн.л.: падтрымоўваем, падтрымліваеце, падтрымліваюць

     Перадаваць: адз.л.: перадаю, перадаеш, перадае, мн.л.: перадаем, перадаеце, перадаюць

     Есці: адз.л.: яду, ядзішь, ядзіць, ядзім, ядзіце, ядуць 
 

     12.Перакладзіце  сказы на беларускую  мову: 

     12.   1. Да найвялікшай радасці сваёй,  убачыў ён галоўку бландынкі,  якая звесілася ў акенцы і  разглядала мінакоў. 2. У гэтай  санаце  матыў дабра, кахання,  усёпераможнай веры ў жыццё  адціскае ўсё астатняе. 3.Творчую  шчодрасць Шастаковіча сапраўды  можна назваць невычэрпнай. 4. А колькім кампазітарам, якія звярталіся да яго, ён дапамагаў, творчай радай. 5. Акцёр, які стварае самыя разнастайныя выявы, умелы зажыць думкамі і пачуццямі ролі, заўсёды вядомы. 6. У спектаклі былі занятыя некаторыя акцёры, пазней якія перайшлі на беларускую сцэну. 7. Я пачуў даносячыяся аднекуль гукі флейты. 8. Памятаю вялікі, увесь залаты, падсохлы і парадзелы сад, тонкі водар апалай лістоты. 
 

     13.Утварыце  магчымыя формы  дзеепрыслоўяў:

     13. Развітацца – развітваючыся,  успамінаць – успамінаючы, падтрымаць – падтрымліваючы, узгадваць – узгадваючы, помніць – успамінаючы, выкарыстоўваць - выкарыстаючы. 
 

     14.Перакладзіце  словазлучэнні, улічваючы  асаблівасці кіравання  ў беларускай мове: 

     14. Прабачыць студэнта, дзякаваць дзяўчынку,  жыхар Мінска, змяніўся на твар, не змясціць карэспандэнцію, не пазнаць сястры, ажаніцца на Верачке, паслаць па чай, думаць аб жыцці, пасмяяцца над маёй слабасцю, цешыцца цудамі, любавацца сіняй азёрнай гладдзю, настаўнік  з вучнямі пайшлі ў тэатр, чатыры маладыя скрыпачкі. 
 

     15.Падбярыце  беларускія сінонімы  да наступных слоў: 

     15. Дэбют - выступ, вернісаж - адкрыццё, эксклюзіўны - выключны, кур’ёзны - неардынарны, паблісіці - вядомасць,  экспрэсіўны - выразнасць, інтэлектуал  - мудрэц, перманентны - бесперапынны, антракт - перапынак, табу - забарона, імідж – выява, мініяцюрны – маленькі, прыярытэт - перавага, інтэлектуальны – духоўны. 
 
 

 

      Спіс выкарыстанай літаратуры: 

1. Беларуска-рускі  слоўнік: У 2т./Пад рэд. К. Крапівы. Мн., 1988-1989.
2. Гаўрош Н. В. Слоўнік эпітэтаў беларускай мовы. Мн., 1991.
3. Грабчиков С. М. Русско-белорусский словарь. Мн.,1993.
4. Лепешаў I. Я. Асновы культуры мовы і стылістыкі. Мн., 1989.
5. Сямешка Л. І., Шкраба І. Р., Бадзевіч З. І. Курс беларускай мовы.-Мн., 1986.