Казақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің құқықтық мәртебесі

     Конституциялық заңның 35-бабымен көзделген жағдайларда Кеңес Төрағасы Кеңес мүшесіне осы мәселе бойынша үш күн ішінде ұсыныс дайындауды тапсырып, ол ұсыныс Конституциялық Кеңестің отырысында қаралады.

     Қосымша шешім қабылдау қажет болған жағдайда Кеңес Төрағасы Конституциялық Кеңестің отырысына материалдар дайындалуын іске асыру үшін өз өкімімен Конституциялық Кеңестің мүшесін және Конституциялық Кеңестің аталған шешімді қабылдау жөніндегі отырысы өткізілетін күнді белгілейді.

     Қосымша шешім осы Регламенттің 21-тармағына сәйкес мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалардың өтініші келіп түскен күннен бастап, ал Конституциялық заңның 35-бабы 1-тармағының 2) тармақшасы тәртібімен Конституциялық Кеңестің өз бастамасымен қосымша шешім қабылданатын жағдайда, іс жүргізу қозғалған күннен бастап бір ай ішінде қабылданады.  
Конституциялық Кеңестің қосымша шешім қабылдау жөніндегі отырысы осы Регламенттің 2-бөлімінде белгіленген тәртіппен өткізіледі.

     Қорытынды шешім қайта қаралған жағдайда Конституциялық Кеңестің Төрағасы Конституциялық Кеңестің отырысына материалдар дайындалуын іске асыру үшін өз өкімімен Конституциялық Кеңестің мүшесін, сондай-ақ осы мәселе бойынша жаңа отырыстың өткізілетін күнін белгілейді, оны өткізу тәртібі осы Регламенттің 2-бөлімінде айқындалады.

     Конституциялық  Кеңестің қорытынды шешімдері (қаулылары) қабылданғаннан кейін екі күн  ішінде Конституцияның 72-бабымен көзделген  субъектілерге немесе олардың өкілдеріне, сондай-ақ барлық жағдайларда Қазақстан  Республикасының Президентіне, Парламенті Палаталарына, Жоғарғы Сотына, Бас прокурорына, Әділет министріне жіберіледі.  
Конституциялық Кеңестің қорытынды шешімдері республикалық ресми басылымдарда қазақ және орыс тілдерінде жарияланады.  
Басқа шешімдер қабылданғаннан кейін бес күннен кешіктірілмей тиісті мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдарға жіберіледі және қажет болған жағдайда қазақ және орыс тілдерінде ресми басылымдарда жарияланады. Конституциялық Кеңестің қосымша шешімдері Конституциялық Кеңес белгілеген тәртіппен жан-жаққа жіберіліп, жарияланады.

     Конституциялық Кеңес өзі қабылдаған шешімдердің орындалу тәртібін белгілейді. Шешімді орындау мақсатында қабылданған шаралар туралы тиісті мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар Конституциялық Кеңес белгілеген мерзімде Конституциялық Кеңеске хабарлайды. Конституциялық Кеңестің шешімдеріндегі заңнаманы жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды уәкілетті мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар міндетті түрде қарап шығып, қабылданған шешім туралы Конституциялық Кеңеске міндетті түрде хабарлауға тиіс.

     Конституциялық  Кеңес қабылдаған шешімнің орындалуын бақылау Кеңес отырысына материалдар  дайындауды іске асырған Кеңес мүшесіне, сондай-ақ Конституциялық Кеңестің аппаратына жүктеледі.  
Конституциялық Кеңестің аппараты Конституциялық Кеңестің Төрағасына Кеңес шешімдерінің орындалуы туралы жартыжылдық және жылдық есеп береді.

Конституциялық  Кеңестің отырысында:

1) Қазақстан  Республикасының Президентіне елдегі конституциялық

заңдылықтың жай-күйі туралы мәлімет беру;

     2) Конституциялық Кеңестің жыл  сайынғы жолдауын талқылау және  бекіту;

3) «Қазақстан  Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы»

Жарлықтың 14, 15-баптарына сәйкес, Конституциялық Кеңестің Төрағасы мен мүшелерінің өкілеттігін тоқтата тұру және тоқтату;

     4) Конституциялық Кеңестің Регламентін  бекіту мәселелері қаралады.  
Кеңестің отырысында оның Төрағасының бастамасы бойынша Конституциялық Кеңестің өзге де ұйымдық және қызметтік мәселелері қаралуы мүмкін.

     Конституциялық Кеңес Төрағасының, мүшесінің өкілеттігін тоқтата тұру туралы мәселені тиісінше Қазақстан Республикасының Президенті (Төрағаға қатысты) және Конституциялық Кеңестің Төрағасы (Конституциялық Кеңестің мүшесіне қатысты) қозғайды, бұл туралы оларға жедел түрде хабарланып, осындай мәселенің қойылуына «Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы» Жарлықтың 14-баптарымен көзделген негіздер байқалған күннен бастап бір айдан кешіктірілмей, бұл мәселе Конституциялық Кеңестің қарауына енгізіледі.

     Конституциялық Кеңес Төрағасының, мүшесінің өкілеттігін тоқтата тұру туралы мәселе, өзіне қатысты мәселе қаралып жатқан адамның қатысуымен, Кеңес мүшелері жалпы санының кемінде үштен екісі қатысқан құрамда қаралады. Ол адам дәлелсіз себептермен отырысқа келмей қалған жағдайда, мәселе оның қатысуынсыз қаралады. Мәселені қарау кезінде Конституциялық Кеңес қажетті құжаттарды тексеріп, аталған мәселелерді қарауға негіз болған жағдайлар туралы куәлерді тыңдайды.

     Конституциялық  Кеңес Төрағасының, мүшелерінің  өкілеттігін тоқтата тұру туралы шешім Конституциялық Кеңес мүшелері жалпы санының көпшілік даусымен қабылданады.

     Кеңес Төрағасы мен мүшелерінің өкілеттігін  тоқтату Конституциялық заңның 15-бабына сәйкес іске асырылады.

     Республикадағы  конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы Конституциялық Кеңестің жыл сайынғы жолдауының жобасын Конституциялық Кеңестің мүшелері мен аппараттың тиісті бөлімдері дайындайды [18 б. 56].

     Конституциялық  Кеңес жолдауының жобасын дайындау үшін Кеңес Төрағасының өкімімен жұмыс тобы құрылуы мүмкін.  
Жолдаудың жобасын дайындау барысында Конституциялық Кеңес тиісті мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардан қажетті құжаттарды және өзге де ақпаратты талап етіп алуға хақылы.

     Конституциялық  Кеңестің жолдауы Кеңестің отырысында бекітіліп, оған Конституциялық Кеңестің Төрағасы мен мүшелері қол қояды және Қазақстан Республикасының Парламентіне жіберіледі.

     Конституциялық  Кеңес Төрағасының шешімімен  жолдаудың мәтіні өзге де мемлекеттік  органдарға жіберілуі мүмкін.

     Қазақстан Республикасының Президенті елдегі конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы ақпарат талап еткен жағдайда Кеңес Төрағасы өз өкімімен Конституциялық Кеңес мүшесіне материалдар дайындауды тапсырады. Ақпарат жіберілерден бұрын Конституциялық Кеңестің отырысында талқыланып бекітіледі.

     Регламент Конституциялық Кеңес мүшелері жалпы  санының көпшілік даусымен ашық дауыс  беру арқылы қабылданады. Регламентке  өзгерістер мен толықтырулар жоғарыда аталған тәртіппен енгізіледі.

     Аппарат өзінің міндеттері мен функционалдық  уәзипаларына сәйкес өз жұмысында Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігімен, Парламент Сенатының және Мәжілісінің Аппараттарымен, Премьер-Министр Кеңсесімен, Жоғарғы Соттың Аппаратымен, Бас прокуратураның Аппаратымен, Жоғарғы Сот жанындағы Сот әкімгершілігі жөніндегі комитетпен, жергілікті соттармен және өзге де мемлекеттік органдармен қарым-қатынас жасайды.

     Аппараттың  құрылымы мен штат санын Қазақстан  Республикасының Президенті бекіткен штат саны шегінде Конституциялық Кеңестің Төрағасы (бұдан әрі – Төраға) бекітеді.

     Аппараттың  негізгі міндеттері құқықтық, консультативтік, ақпараттық-анықтамалық және ұйымдастырушылық жұмыстарды атқару, сондай-ақ Конституциялық Кеңестің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі  өзге де қосалқы міндеттерді шешу болып табылады.

     Аппарат өзіне жүктелген міндеттерді орындау үшін мыналарды іске асырады:

1) Төраға, Төрағаның орнын басушы адам  және Аппарат басшысы қабылдаған  шешімдердің орындалуын қамтамасыз  ету;

     2) конституциялық іс жүргізу нысаны  болып отырған немесе болуы  мүмкін нормативтік-құқықтық актілерге, халықаралық шарттарға тиісті қорытынды дайындай отырып, құқықтық талдау жасау;

     3) Конституциялық Кеңестің отырыстарына  материалдар дайындау, материалдарды,  мәжіліс баяндамаларын ресімдеу  және жан-жаққа жөнелту;

     4) кадр жұмысы;

     5) Аппарат қызметкерлерін оқытуды ұйымдастыру;

     6) Төрағаның өкімі мен бұйрығының  жобасын дайындау;

     7) ақпараттық-талдау жұмысын қамтамасыз  ету және ақпараттық-анықтама  материалдар шығару, ғылыми зерттеулер  жүргізу және конституциялық  бақылауды жетілдіру жолдарын  болжау;

     8) Конституциялық Кеңесті құжаттандыру  және оның құжаттарын басқару;

     9) бұқаралық ақпарат құралдарымен  өзара іс-әрекет етуді қамтамасыз  ету, сондай-ақ Конституциялық  Кеңестің web-сайтын ақпараттық қамтамасыз  ету;

     10) Конституциялық Кеңестің құрамын  және Кеңес Аппаратының қызметкерлерін қаржылық, шаруашылық, материалдық-техникалық және әлеуметтік-тұрмыстық жағынан қамтамасыз етуді ұйымдастыру;

     11) өзге мемлекеттердің конституциялық  бақылау органдарымен және халықаралық  ұйымдармен байланысты қамтамасыз  ету;

     12) заңнаманы сақтау, жүйелеу және  кодификациялау;

     13) мемлекеттік құпиялардың сақталуын  және ақпараттық қауіпсіздікті  қамтамасыз ету;

     14) мемлекеттік органдармен, азаматтармен  және мекемелермен қызметтік  хат-хабар алысу;

     15) өз өкілеттігі шегінде мемлекеттік органдарға, мекемелерге сұрау салу және заңнамамен белгіленген тәртіппен қажетті ақпарат пен материалдар алу;

     16) заңнамаға сәйкес мемлекеттік  органдарда бар қолжетімді ақпараттық  деректер базасымен жұмыс істеу; 

     17) заңнамамен, Төрағаның өкімдерімен, бұйрықтарымен және осы Ережемен жүктелген өзге функциялар.

     Конституциялық  Кеңес аппаратының мынадай құрылымдық бөлімшелері бар:

     1) құқықтық сараптау бөлімі;

     2) талдау бөлімі

     3) ұйымдастыру және кадр жұмысы  бөлімі;

     4) қаржы бөлімі.

     Аппаратта мынадай лауазымдар тізбесі белгіленеді:

     1) Аппараттың басшысы;

     2) бөлім меңгерушісі;

     3) бөлім меңгерушісінің орынбасары;

     4) Төрағаның кеңесшісі, көмекшісі; 

     5) сектор меңгерушісі;

     6) бөлімнің бас консультанты;

     7) бөлімнің бас сарапшысы;

     8) бөлімнің референті. 

     Аппаратты мемлекеттік саяси қызметші болып табылатын, Төраға қызметке тағайындап, қызметінен босататын Аппараттың Басшысы басқарады. Аппараттың Басшысы болмаған жағдайда, оның міндетін ұйымдастыру және кадр жұмысы бөлімінің меңгерушісі немесе Төрағамен келісе отырып, Аппарат басшысы айқындайтын өзге тұлға атқарады.

       Аппараттың Басшысы:

     1) Аппараттың жұмысын ұйымдастырады,  Аппаратқа жүктелген міндеттердің  орындалуына жеке басымен жауап  береді;

     2) Конституциялық Кеңестің Аппараты  туралы ережені Төрағаның бекітуіне ұсынады, Аппараттың құрылымы мен штат саны туралы ұсыныс енгізеді;

     3) Төрағаға Аппараттың мемлекеттік  әкімшілік қызметшілерін қызметке  тағайындау және қызметінен босату  туралы ұсыныс енгізеді;

     4) Бөлім туралы ережені, Бөлімнің  жұмыс жоспарларын, Төрағаның кеңесшісі мен көмекшісінен тыс, Аппарат қызметкерлерінің функционалдық міндеттерін (лауазымдық нұсқаулықтарын) бекітеді;

     5) Төрағаның бұйрықтарының, өкімдерінің,  жедел мәжілістерде қабылданған  шешімдерінің орындалуына бақылау  жасайды;

     6) Төрағаға Аппараттың мемлекеттік әкімшілік қызметшілерін көтермелеу және оларға тәртіптік жаза қолдану туралы ұсыныс енгізеді;