Культура Беларуси

Зразумела, гэта выдатна, што беларуская культура, Беларусь атрымлівае шырокае прызнанне на сусветнай арэне. Гэта паказвае, што ўся праца прароблена нездарма, у нас ёсць "плады" развіцця культуры. У нас ёсць і перспектывы яе далейшага развіцця. Я лічу, што нам, беларусам, варта і далей удасканальваць нашу культуру. Сваім уласным, унікальным шляхам!

Сёння прыярытэтнымі для беларусаў павінны стаць матэрыяльныя і маральныя каштоўнасці, такія як дзяржаўнасць, каштоўнасці мовы, уласнай гісторыі, нацыянальных традыцый, звычаяў, агульначалавечых ідэалаў дабра, праўды, справядлівасці. Гэта і ёсць тыя напрамкі, якія прывядуць наш народ да светлага будучага! 
 
 
 

2. Статут, месца і роля беларускай нацыянальнай культуры ў палінацыянальнай, агульнанацыянальнай культуры. Узаемадзеянне і гібрыдызацыя карэннай культуры з культурамі нацыянальных меншасцяў. 

Беларуская нацыянальная культура склалася на аснове культуры беларускага этнаса ва ўзаемадзеянні з культурамі іншых этнічных груп —украінцаў, рускіх, літоўцаў,і інш. 

Своеасаблівасць беларускай культуры вызначылі яе цесныя ўзаемаадносіны з іншымі народамі, «памежны» характар. Беларуская культура на працягу ўсяго свайго развіцця заўсёды адчувала ўплыў іншых культур і сама значна паўплывала на суседнія культуры. Цесныя ўзаемаадносіны былі абумоўлены геаграфічным становішчам Беларусі (размяшчэнне паміж Усходам і Захадам), мінаннем праз краіну двух вялікіх культурных рэгіёнаў (уплывам двух светаў) — праваслаўна-візантыйскага і рымска-каталіцкага. 

Асаблівасці самаідэнтыфікацыі  беларусаў як суаднесенасці чалавека з вызначанай культурай, яго прыладдзе  да гэтай культуры і ўсведамленні гэтага факту, вызначае памежны характар іх культуры, сталы цесны кантакт  з іншымі цывілізацыямі, адмысловае становішча беларускіх земляў, якія знаходзіліся на скрыжаванні гандлёвых шляхоў, водападзелаў Чорнага і Балтыйскага  мораў, у геаграфічным цэнтры Еўропы, наяўнасць ваяўнічых суседзяў і  магутных ваенных дзяржаў, якія мясціліся  па ўсім перыметры беларускіх меж. 

Беларускія землі  і ў прамым, і ў пераносным сэнсе  заўсёды знаходзіліся на скрыжаванні  міжнародных дарог, уплываў, інтарэсаў, культур. Гэта памежжа выконвала  падвойную функцыю. З аднаго боку, беларуская культура ўспрыняла лепшыя дасягненні ўсходняй і заходняй культур, стварыўшы арыгінальную і самабытную культуру. З іншага боку, менавіта памежжа  і сталае знаходжанне ў сферы  розных культурна-цывілізацыйных уплываў  не далі беларускай культуры магчымасці да канца самавызначыцца, абраць свой «шлях». Беларусы не могуць, у адрозненне ад сваіх суседзяў, ідэнтыфікавацца  толькі з адной культурнай традыцыяй. Праблема пошуку свайго шляху развіцця была характэрна для беларускай культуры на працягу ўсёй яе гісторыі. Адным  з першых сфармуляваў ідэю беларускага  шляху І. Абдзіралавіч.

У апошнія дзесяцігоддзі  пытанне культурнай самаідэнтыфікацыі  беларусаў набыў найвялікую вастрыню. Гэта злучана з тымі глабальнымі  зменамі, якія цяпер адбываюцца ў  свеце: пашырэннем сродкаў масавай камунікацыі і інфармацыі, сучаснымі глабалізацыйнымі працэсамі, асаблівасцямі культурнай сітуацыі, зменай геапалітычнай прасторы, парушэннем звыклых культурных сувязяў, праблемай інтэграцыі і захаванні ўласнай культурнай ідэнтычнасці (самабытнасці). 

У сілу адмысловага  геаграфічнага становішча Беларусі, змешчанай на стыку двух цэнтраў  — заходняга рымска-каталіцкага  і ўсходняга праваслаўна-візантыйскага, яе тэрыторыя часта падвяргалася сталаму перадзелу. Магчыма, гэтым  тлумачыцца тое, што самаідэнтыфікацыя  беларусаў насіла галоўным чынам  лакальны характар і засноўвалася больш  на прыладдзе да вызначанай тэрыторыі, мясцовасці, рэгіёну («тутэйшыя»), сацыяльнай групе (праваслаўныя, каталікі і г.д.), клану, роду, сям'і, узвышаючыся часам да ўзроўня нацыі і дзяржавы. Адсутнасць бесперапыннай традыцыі, уздзеянне розных культур і цывілізацый абцяжарвалі працэсы ідэнтыфікацыі беларусаў, не давалі выразных крытэраў вызначэння культурнай прыналежнасці.

Беларусам сёння  неабходна самавызначыцца, «знайсці », мець даволі сіл, што гарантавала  б раўнапраўны ўдзел у вольным  абмене перадавымі ідэямі і плынямі  думкі ў духоўным жыцці ўсходняга  і заходняга рэгіёнаў, дапамагло  працэсу самаідэнтыфікацыі і  фармаванню пачуцця патрыятызму. Пачуццё  патрыятызму гуляе адмысловую ролю ў фармаванні сучасных светапоглядных прыярытэтаў беларускай дзяржаўнасці. Патрыятызм (ад грэч. – patris – радзіма, айчына) – ідэя, пачуццё і дзеянні, якія выказваюць каханне і адданасць Радзіме, што спрыяюць яе поспехам ва ўсіх сферах унутранага жыцця, падвышэнню яе магутнасці і ўмацаванню аўтарытэту на міжнароднай арэне. Патрыятызм – гэта ўсведамленне агульнасці інтарэсаў людзей, стагоддзямі якія жывуць у адасобленых айчынах, павага да гістарычнага мінулага свайго народа, гонар за яго дасягненні і гарката за няўдачы, беды і памылкі продкаў і сучаснікаў, актыўная дзейнасць па стварэнні новага, прагрэсіўнага. Абавязковым бокам сапраўднага патрыятызму з'яўляецца павага да іншых народаў, іх мове, культуры, гісторыі.

Патрыятызм выключае як нацыянальны нігілізм, так і  «квазіпатрыятызм» - гіпертрафаванае ўяўленне пра сваю нацыю, якое супрацьпастаўляла нацыянальнае агульначалавечаму, айчыннае – інтэрнацыянальнаму. З патрыятызмам несумяшчальныя сепаратызм, нацыяналізм, шавінізм. За гэтымі анамаліямі стаяць грамадскія сілы, інтарэсы якіх супярэчаць тэндэнцыям гістарычнага прагрэсу, якія пераследваюць карыслівыя, вузкакласавыя мэты. Патрыятычнай можа быць толькі палітыка, якая ідзе з глыбінь народнага быцця, выпрацоўваемая і ажыццяўляная для выгоды пэўных, рэальна дзейсных людзей, што ўтвараюць дадзеную гістарычную агульнасць, і не ў шкоду іншым народам. 

На сучасным этапе  развіцця Рэспублікі Беларусь патрыятызм набыў адмысловую значнасць і  прыярытэтнасць. Жыццё няўмольна  патрабуе аб'яднання ўсіх патрыятычных сіл у народны рух па рашэнні  задач дэмакратычнага рэфармавання грамадства і дзяржавы, адраджэнню і ўзбагачэнню нацыянальных традыцый, умацаванню шматстайных адносін  і сувязяў з іншымі краінамі і  народамі. 

Гісторыя Беларусі налічвае не адно тысячагоддзе і ўяўляе сабою частку агульнаславянскай, еўрапейскай і сусветнай цывілізацыі. Гістарычнае мінулае нашага народа з'яўляецца непераходзячай каштоўнасцю і найважнейшым фактарам нацыянальнай самасвядомасці і ідэалогіі беларускай дзяржавы. 

Зразумела, на развіццё беларускай культуры ўплываюць і культуры нашых суседзяў, і іншых еўрапейскіх краін, сусветная культура ў цэлым. Яны пакідаюць значны след як у выяўленчым мастацтве, так і ў літаратуры, музыцы, кінематаграфіі, іншых выглядах мастацтва, у культуры наогул. Інтэграцыя з іншымі культурамі дае штуршок для развіцця, магчымасць працы ў новых кірунках, садзейнічае адаптацыі культуры да агульнасусветных працэсаў. Але пры гэтым важна не страціць "сябе", захаваць спадчыну продкаў, пакінуць "свой" стрыжань, ужо вакол якога і адбываецца ўскладненне, развіццё і ўдасканаленне культуры.