Операция "Багратион"

  Враг  уничтожил 40 тысяч лечебных учреждений, 84 тысячи учебных заведений, 43 тысячи библиотек. Он разграбил и разрушил 98 тысяч колхозов, 1876 совхозов. Оккупанты зарезали, отобрали и угнали в Германию  7 миллионов лошадей, 17 миллионов крупного рогатого скота, 20 миллионов свиней, 27 миллионов овец и коз, 110 миллионов голов домашней птицы.

  Последствия войны  оказались очень велики как для Советского  Союза, так  и для его союзников. Количество человеческих жертв оказалось очень  большим, и численность населения  была восстановлена и достигла такой  же отметки, как и перед войной  -  194 миллиона человек, только спустя целых 10 лет после окончания Великой Отечественной войны. Тем не менее, в народном сознании  День Победы стал едва ли не самым светлым и радостным праздником, означавшим конец самой кровопролитной и разрушительной из войн. 

2.Уроки  войны.

Народам потребовались немалые усилия, чтобы  отстоять и закрепить результаты победы, достигнутой во второй мировой  войне.

  Война не является неизбежной, сложилась  реальная перспектива исключения ее из жизни общества. Этот вывод, сделанный на основе анализа коренного изменения соотношения сил на мировой арене и тенденций общественного развития современной эпохи, объективен и оптимистичен. Он опровергает концепции буржуазных идеологов о неизбежности, и даже необходимости войн в жизни человеческого общества.

  Весь  исторический опыт убеждает, что война  не должна и не может служить средством  решения международных споров, ибо  война неминуемо поведет к  подрыву самих условий существования  человеческого общества. Эта опасность особенно велика в современных условиях, ибо ракетно-ядерная война может привести к гибели сотен миллионов людей, иметь катастрофические последствия для жизни и судеб всех народов, мировой цивилизации. Подготовка империализмом и его пособниками войны поглощает огромные материальные и духовные силы народов, является серьезным тормозом на пути прогресса, установления мирного и добрососедского сотрудничества между странами. Продолжение гонки вооружений в масштабах, навязываемых другим странам правящим военно-промышленным комплексом США, ставит под вопрос само существование человечества. Она тормозит решение таких глобальных проблем, как обеспечение продовольствием, сырьем, источниками энергии огромных масс людей; преодоление порожденной колониализмом экономической отсталости освободившихся стран; охрана окружающей среды. Все эти серьезные проблемы могут быть решены только коллективными усилиями народов, действиями многих государств на путях международного сотрудничества.

  История событий, развернувшихся после второй мировой войны, подтверждает, что, чем больше сокращаются возможности империализма господствовать над другими странами и народами, тем авантюристичнее, опаснее становятся действия некоторых его лидеров. В таких условиях особенно необходима настойчивая и последовательная борьба за мир.

  Исторический  опыт учит, что военной опасности, исходящей от империализма, необходимо противостоять постоянно, настойчиво и решительно. Для успеха борьбы необходимы единство, сплоченность рабочего класса, всех трудящихся, всех демократов. Опыт учит вовремя вскрывать экспансионистские, гегемонистские устремления агрессивных сил, не давать организаторам агрессии и войн захватить важные позиции, чего не удалось сделать в Югославии в 1999 году.

  Заключение.

  Отстоять  мир — нет сейчас более важной задачи в международном плане для всех народов планеты. Ядерной войны допустить нельзя — ни малой, ни большой, ни ограниченной, ни тотальной. Поджигателей войны необходимо остановить. Этого требуют жизненные интересы всех народов. Не подготовка к войне, обрекающая народы на бессмысленную растрату своих материальных и духовных богатств, а упрочение мира — вот путеводная нить в завтрашний день.

  Обуздать  силы милитаризма и агрессии —  важнейшая задача всех сил мира и  прогресса. Этому учат итоги и уроки второй мировой войны. И люди обращаются к ее истории, чтобы предотвратить еще более страшную для человечества трагедию. 
 
 
 
 

Пачатак вызвалення.

  Атрымаўшы перамогу ў Курскай бітве, Чырвоная Армія распачала наступленне  на велізарным фронце і восенню 1943 года ўступіла на тэрыторыю Беларусі. 23 верасня  быў вызвалены першы раённы цэнтр  БССР  - горад Камарын, 26 літапада – першы абласны цэнтр горад  Гомель, куды адразу пераехаў урад рэспублікі. Асенне-зімовае наступленне савецкіх войск прынесла поўнае або частковае вызваленне 36 раёнам і двум абласным цэнтрам  - Гомелю і Мазыру.

  Аперацыя  Баграціён.

    Летам 1944 года пачалося наступленне  савецкіх войск. У Беларусі была сканцэнтравана групоўка фашысцкіх войскаў, асноўную сілу якой складала група армій “Цэнтр”. План разгрому групы фашысцка – нямецкіх армій “Цэнтр” быў зацверджаны ў канцы мая 1944 года. Гэта аперацыя ўвайшла ў гісторыю пад назвай “Баграціён”.

  Лінія фронту на беларускім участку к гэтаму часу праходзіла на ўсход ад Полацка, Віцебска, Оршы, Магілева, Жлобіна, на захад  ад Мазыра і далей уздоўж Прыпяці  да Ковеля, агінаючы , такім чынам, Беларусь з поўначы і поўдня амаль на ўсю глыбіню яе тэрыторыі. Гэты гіганцкі выступ меў выключна важнае стратэгічнае значэнне ў сістэме абароны нямецка-фашысцкіх войск. Страціць Беларусь для іх азначала адкрыць шлях Чырвонай Арміі ў Польшчу і Усходнюю Прусію, а таксама паставіць пад пагрозу фланговых удараў групоўкі войск, якія абараняліся ў Прыбалтыцы і заходніх абласцях Украіны.

  Імкнучыся любой цаной утрымаць “ Беларускі  выступ”, выкарыстоўваючы моцна  перасечаную, лясіста-балоцістую мясцовасць, фашысты пабудавалі тут магутную, глыбокаэшаланіраваную абарону  агульнай глыбінёй  250-270 кіламетраў. Віцебск, Орша, Магілеў, Бабруйск, Барысаў, Мінск паводле спецыяльнага загаду Гітлера былі ператвораны ў магутныя вузлы абароны і аб’яўлены крэпасцямі, якія павінны былі ўтрымлівацца любой цаной. Абарончую лінію на Беларусі акупанты сімвалічна  назвалі “ фатэрлянд” (бацькаўшчына), падкрэсліваючы гэтым, што ад поспеху яе абароны залежыць лес самой Германіі. Тут была сканцэнтравана група армій “Цэнтр”, частка правафланговых злучэнняў групы армій “ Поўнач” і левафланговых групы армій “Паўночная Украіна”- усяго 63 дывізіі і 3 брыгады, якія налічвалі з тылавымі часцямі звыш 1200 тысяч чалавек. Яны мелі 9500 гармат і мінаметаў, 900 танкаў і штурмавых гармат. Наземныя войскі падтрымлівала каля 1350 самалетаў.

  Перад пачаткам Беларускай аперацыі сілы чатырох франтоў налічвалі звыш 1430 тысяч чалавек баявога складу, каля 32 тысячы гармат і мінаметаў, 5200 танкаў і самаходных гармат, каля 5 тысяч самалетаў.

  Падрыхтоўка да Беларускай аперацыі была праведзена пры захаванні найстражэйшай  сакрэтнасці. Ажыццяўляліся мерапрыемствы па ўвядзенню праціўніка ў зман: будаваліся лжывыя пераправы, дэманстраваўся рух эшалонаў з макетамі танкаў і гармат у іншых напрамках, узводзіліся лжывыя агнявыя пазіцыі. Напярэдалні баявой аперацыі войскі атрымалі загады і звароты ваенных саветаў франтоў і армій. З іх зместам быў пазнаёмлены асабовы склад. На шматлікіх мітынгах з вынасам баявых сцягоў воіны клялісь разграміць ворага, вызваліць Беларусь.

  Першы этап аперацыі.

  Аперацыя  “Баграціён” пачалася раніцай 23 чэрвеня 1944 года. Для яго ажыцяўлення прыцягваліся войскі франтоў: 1-га Беларускага (камандуючы генерал арміі К. К. Ракасоўскі), 2-га Беларускага (камандуючы генерал – палкоўнік Г. Ф. Захараў), 3-га Беларускага (камандуючы самы малады ў Чырвонай Арміі генерал – лейтэнант І. Д. Чарняхоўскі), 1-га Прыбалтыйскага (камандуючы генерал арміі І. Х. Баграмян), а таксама партызаны.Дзеянні франтоў каардынавалі маршалы Савецкага Саюза А. М. Васілеўскі і Г. К. Жукаў.

  Задума  Вярхоўнага Галоўнакамандавання  заключалася  ў наступным: франты, выкарыстоўваючы дапамогу партызан і мясцовых жыхароў , адначасова пераходзяць у наступленне  на Віцебскім, Аршанскім і Бабруйскім напрамках і магутнымі ўдарамі разбураюць стратэгічны фронт абароны праціўніка, акружаюць і знішчаюць яго групоўкі ў раёнах Віцебска і Бабруйска, а затым наносяць удары па сыходзячыхся напрамках на Мінск з мэтай акружэння і знішчэння асноўных сіл групы армій "“Цэнтр" на ўсход ад горада.

  25 чэрвеня абедзве арміі злучыліся  на захадзе ад Віцебска ля  Гняздзілавічаў, завяршыўшы, такім чынам, акружэнне віцебскай групоўкі ворага ў складзе больш 5 дывізій. Горад Віцебск да раніцы 26 чэрвеня быў поўнасцю ачышчаны ад ворага. На працягу некалькіх дзен віцебская групоўка фашысцкіх войск была ліквідавана. Праціўнік страціў 20 тысяч салдат і афіцэраў забітымі. Больш як 10 тысяч гітлераўцаў былі ўзяты ў палон.

  24 чэрвеня войскі 1-га Беларускага  фронту перайшлі ў наступленне  двума ўдарнымі групамі ў напрамку  Бабруйск- Баранавічы. Ў 6 гадзін  раніцы з плацдармаў ў раёне  Рагачоў- Жлобін рушылі на пазіцыі  праціўніка 3-я і 48-я арміі.

  29 чэрвеня ў Бабруйску і на  паўдневым ўсходзе ад яго   была завершана ліквідацыя варожай  групоўкі ў складзе звыш 6 дывізій  нямецкай арміі. На полі бою  гітлераўцы пакінулі 50 тысяч чалавек  забітымі. Дабіваючы групоўку фашыстаў ў Бабруйску, галоўныя сілы 1-га Беларускага фронту працягвалі наступленне на Асіповіцкім і Слуцкім напрамках. Вызваленне Слуцка адкрыла дарогу  для новага рэйду ў тыл праціўніка. На світанні 2-га ліпеня гвардзейцы-кавалерысты авалодалі Стоўбцамі, Гарадзеяй і Нясвіжам, перарэзаўшы камунікацыі мінскай групоўкі на Баранавічы, Брэст і Лунінец.

  За 6 дзён наступлення пад ударамі  войск чатырох франтоў магутная варожая абарона на велізарным прсторы  паміж Заходняй Дзвіной і Прыпяццю рухнула. Былі вызвалены сотні населёных пунктаў, у тым ліку гарады Віцебск, Орша,

Магілёў, Бабруйск. Умацавнні гітлераўцаў  на Беларускім выступе ў раёнах Віцебска, Магілёва, Оршы і Бабруйска палі. Цяпер перад савецкімі войскамі стаяла задача – шляхам двухбаковага ахопу з раёна Барысава і Асіповічаў на Мінск і франтальнага праследавання ў напрамку Магілёў – Мінск завёршыць акружэнне.

  Пасля вызвалення Бабруйска разгарнуліся баі на мінскім напрамку. Аднак  баі за вызваленне Мінска, якія пачаліся на досвітку 3 ліпеня 1944 года, паспяхова завяршыліся да канца гэтага ж дня. Першым уварваўся ў Мінск танк камандзіра ўзвода Д. Г. Фролікава. Ён прамчаўся па Савецкай вуліцы (цяпер праспект Ф. Скарыны) і знішчыў самаходную гармату і некалькі дзясяткаў гітлераўцаў. На ўсход і паўднёвы усход ад Мінска было завершана акружэнне больш чым 100-тысячнай групоўкі праціўніка. Галоўныя сілы групы армій “Цэнтр” з яе шматлікай тэхнікай аказаліся ў “Мінскім катле”. Семь дзён “кіпеў кацёл”. Фашысцкім войскамтак і не ўдалося вырвацца з яго. 70 тысяч гітлераўцаў было забіта і 35 тысяч узята ў палон, у тым ліку 12 генералаў.

  Жахлівую  карціну ўбачылі савецкія воіна  на ўскраіне Мінска – у Трасцянцы. Тут пылалі гіганцкія агні, у якіх гарылі рады бярвенняў і трупы  савецкіх людзей.Гэта фашысты спрабавалі замесці сляды сваіх страшэнных злачынцаў.

  У другой палове дня 3 ліпеня 1944 года сталіца  Савецкай Беларусі была поўнасцю ачышчана ад ворага. Вызваленне Мінска – важнага  стратэгічнага аб’екта, буйнога  вузла дарог – адкрывала свабоду  дзеянняў чатыром франтам і перакрывала шляхі адыходу праціўніка з Магілёўскага напрамку.

  Акружэнне і ліквідацыя такой буйной групоўкі варожых войску раёне на усход  ад Мінсказ’явіліся важнай падзеяй  у развіцці савецкага ваеннага майстэрства. Гэта быў першы выпадак у наступальных дзеяннях Чырвонай Арміі, калі праціўнік быў разбіт ў выніку паралельнага і франтальнага праследавання на глыбіні 200-250 кіламетраў ад папярэдняга краю яго абароны.

  4 ліпеня завяршыўся першы этап  грандыёзнай бітвы за Беларусь.Савецкія  войскі за два тыдні баявых дзеянняў разграмілі галоўныя сілы нямецкай групы армій "Цэнтр" і вызвалілі Мінск. 16 ліпеня 1944 года Масква стала сведкай незвычайнага “парада”: па Садовым кальцы савецкія канваіры правялі зваш 57 тысяч полонных фашысцкіх салдат і афіцэраў, захопленых на Беларусі.

  У выніку разгрому нямецка – фашысцкіх  войскаў пад Віцебскам, Бабруйскам і Мінскам утварыўся гігантцкі  пралом да 400 кіламетраў па фронту і  да 500 кіламетраў у глыбіню, які нямецкаму  камандванню хутка закрыць не было чым.

  Другі этап аперацыі.

  Улічваючы становішча, якое склалася к таму часу, Стаўка Вярхоўнага Галоўнакамандавання загадала 4 ліпеня працягваць наступленне: 1-му Прыбалтыйскаму фронту – у агульным напрамку на Шаўляй, правым крылом  - на Даўгаўпілс, левым – на Каўнас; 3-му Беларускаму фронту нанесці галоўны ўдар на Вільнюс і дапаможны – на Ліду, не пазней 10-12 ліпеня вызваліць гэтыя гарады, выйсці на Неман і захапіць плацдармы на яго заходнім беразе; 2-му Беларускаму фронту – пасля ліквідацыі групоўкі ворага на ўсход ад Мінска нанесці галоўны ўдар у напрамку Навагрудка, выйсці на рэкі Неман і Моўчадзь, у далейшым авалодаць Ваўкавыскам і наступаць на Беласток; праваму крылу 1-га Беларускага фронту нанесці галоўна ўдар на Баранавічы, вызваліць гарады Баранавічы і Лунінец і не пазней 10-12 ліпеня выйсці на лінію Слонім – Пінск. У далейшым фронту наступаць на Брэст, авалодаць ім і выйсці на Заходні Буг, захапіўшы плацдармы на яго заходнім беразе.