«Химиялық тазалау» кәсіпорын жұмысының автоматтандырылған жүйесін құру

Тақырыбында қазіргі ашулы тұрған проектінің аты тұрады. Проекті орындалу немесе проектілеу режимінде ашық тұруы мүмкін. Проект орындалу режимінде ашық тұрса онда [Running] сөзі қосылып жазылады.

Мәзір жолағы программаны басқарудағы, тестілеуге және құруға керекті командалардан тұрады.

Құрал-саймандар тақтасындағы түймелер мәзірдегі белгілі бір командаға сәйкес келеді. Мысалы File менюіндегі Open командасын таңдасақ та немесе Standard құрал-саймандар тақтасынан Open кнопкасын бассақ та бір нәтижеге әкеледі.Құрал саймандар тақтасындағы пернелер көмекші түсіндірмелермен (подсказка) жабдықталған.Егер тышқан курсорын перне қасына жақындатсақ онда көмекші түсіндірме шығады. Қолданушы құрал саймандар тақтасының орналасуын, көрініп немесе көрінбей тұруын Customize диалогтық терезесі арқылы өз қалауынша өзгерте алады және оларды тышқан курсоры арқылы жылжытуына болады. Customize терезесіндегі құрал-саймандар тақтасының үлгісінен тышқанның оң жақ пернесін басу арқылы шақырылады.

Компоненттер палитрасындағы компоненттер арқылы программа құрылады. Компоненттер Delphi программасының негізгі элементтері болып табылады. Олар арқылы қолданбалы программаның қолданушы интерфейсін құруға көмек береді. Ең бірінші Delphi-ді жүктегенде Standard палитрасы ашық тұрады. Қолданушы өз қалауынша , компонеттер палитрасының орналасуын реттеуге болады. Осы өзгерістердің барлығын Palette Properties терезесінде жүзеге асырылады. Бұл терезені 2 жолмен шақыруға болады.

Палитраның кез-келген жерінен тышқанның оң жақ пернесін басып Properties мәзірін таңдау.

DELPHI–дің  артықшылықтары

• қосымшаны өндеу жылдамдығы;
• Жасалған  қосымшаның  өнімділігінің   жоғарылығы;
• Жасалған   қосымшаның  компьютер ресурстарына төмен қажеттіліктерін талап етуі;
• Delphi ортасына жаңа компоненттер мен құрылғыларды қосу арқылы қосымшаның жұмысын арттыру;
• Delphi-дің жеке құралдарымен жаңа компонент  пен инструмент құрудың мүмкіншілігі;

Өнімнің негізгі сипаттамалары.

• Delphi – бұл бірнеше маңызды технологиялардың комбинациясы:
• машина кодына аударатын жоғары өнімді компилятор;
• объекті-бағытталған модель компонент;
• программалық прототиптерден визуальді ( сонымен қатар жылдам ) қосымшаларды құру;
• мәліметтер қорын құру үшін арналған масштабталатын құралдар;

Компоненттер

Query компоненті алыстатылған  SQL – серверлерге болмаса жергілікті мәліметтер  қорына SQL-сұранысын құру және орындау үшін пайдаланылады.

DBGrid  компоненті мәліметтерді жол немесе баған ретінде көрсететін, белгіленген  мәліметтерге кестесін туғызу үшін пайдаланылады. Компонент визуальды.

DataSource  компоненті — бұл компонент Table немесе Query компоненттері  секілді мәліметтер  қорымен байланыстыру үшін  пайдаланылады.

MainMenu компоненті — бұл компонент формаға негізгі меню құру үшін қолданылады. Басты қасиеті Items арқылы менюге керекті сөздер жазылады. Я болмаса MainMenu компоненттінің үстінен 2 рет шерту арқылы жазуға болады. ShortCut  қасиеті клавиатурадан басқаруға мүмкіндік береді.

Panel компоненті —  бұл компонент кең ауқымда қолданылады. Бұл компонент бір-бірімен байланысты бірнеше компоненттерді біріктіріп, бір жерде орналастыруға ыңғайлы. Panel компонентіндегі жазуды Caption қасиеті арқылы өзгертуге болады. Bevellnner, BevelOuter, bevelWidth, BorderStyle,BorderWidth қасиеттері арқылы компоненттің  жиектерін көркемдеуге болады.

Button компоненті — бұл компонент ең көп қолданылатын компоненттер қатарына жатады. Caption басты қасиеті болып табылады. Басты оқиғасы болып OnClick болып табылады. Осы оқиғаға батырманы басқан кездегі орындалатын операторлар жазылады.

ComboBox компоненті-ListBox және Edit компоненттерінің функциясын біріктіреді. Пайдаланушы текстті енгізуге және тізімнен таңдап алуына  болады.

Edit компоненті бір жолды текст енгізу үшін немесе  көрсету үшін қолданылады. Тексті енгізіп шығаратын қасиеті Text. BorderStyle  қасиеті арқылы компоненттің түрін көркейтуге болады.AutoSelect қасиеті барлық текст автоматты түрде боялатынын анықтайды. SelLength, SelStart және SelText қасиеттері боялған тексттің өзін анықтайды. MaxLength қасиеті енгізілетін тексттің максимальды ұзындығын анықтайды.

Label компоненті формада әртүрлі жазуларды немесе белгілерді көру үшін компоненті қолданылады. Бұл компоненттегі тізімнен пайдаланушы тек бір ғана жолды таңдай алады. Басты қасиеті Items.

ExcelApplication компоненті — бұл компонент Microsoft Excel программасын  шақыру  үшін  қолданылады.

WebBrowser  компоненті -бұл компонент  htm кеңеймесінде сақталған құжаттарды көрсету үшін арналған.

Қазіргі уақыттағы бағдарламалық құралдардың мінездемесі.

Қолданбалы бағдарламаларды өңдеу үшін аспаптық тілдер мен жүйелік бағдарламалау керек. Delphi, C++ және т. б. тілдер осы мақсаттар үшін айрықша мол өрістей алды. Әр атап өткен тіл белгілі бір ерекшелікпен сиппаталады, соның нәтижесінде ол неше түрлі жағдайларда бағдарламалаудың негізгі құралы болып екшеуленеді. Аспаптық құралдар санатына тек жоғары деңгейдегі тіл таратушылар ғана емес, сонымен қоса ассемблерлер, үйлестірушілер, дұрыстаушылар және басқа да жүйелік бағдарламалар жатады. Аспаптық құралдар арқасында  қолданбалы бағдарламалар да, жаңа аспаптық құралдар да, операциялық жүйелер де шығарылады. Солай болғандықтан, осы бағдарламалық жасақтама санаты информатикада өңдіру құралдары рөлін ойнайды. Жүйелік бағдарламалық жасақтама жабдықтар жиынтығы және аппараттық қамтамасыздандырумен бір уақытта сатып алынады. Осы бағдарламалық жасақтама түрі аппаратура ортасын басқарады. БЖ АЖ ’маманы’ жобалау барысында өткенде шығарылған бағдарламалық құралдардың және МБ ең көп қолдануы негізгі қағидаты болған. Соңғы жылдардың іс-тәжірибесі көрсеткені бойынша, осы мақсатқа Borland фирмасымен құрастырылған Delphi бағдарламалық ортасы қолайлы үйлестіріледі. Delphi – бұл заманауи бағдарламалық өнім, Microsoft Windows ортасы үшін кең шоғыр үстемелерін шығаруға жағдай туғызады. Object Pascal тілінің жоғары өнімді құрастырушыны өзінде бірлестіреді, объектілік-хабардар өрістетуінің Pascal құрылымдық тілдің үшінші буыны болып табылатын, көрнекті (көзбен шолу) бағадарлама жасалуының және МБ басқарудағы ауқымдалатын технологияларының құралы болып табылады. Delphi негізгі тағайындауы – Windows үстемелерін кең тобын тез жасалуы үшін құрал болып қызмет етеді, үлестірілген мәліметтерді жөндеу үшін жауап беретін технологиялар, клиент-сервер технологиясы деп аталады. Delphi Windows үстемелерін жетілдіру үшін келесі құралдарға ие: - жоғары өнімді құрастырушы Object Pascal тілінен Delphi құрастырушының құрамында бар, әлемдегі ең тез өндірімділердің біреуі болып, минутта 120 000 жолға дейін жылдамдықпен үстемелерді құрастыруға мүмкіндік береді. Delphi ортасы өзінде кіріктірме құрастырушыны енгізеді. Ділгерлік жағдайда DCC.EXE пакеттік құрастырушымен қолдануға болады. - объектілік-хабардар құраушы моделі Delphi моделінде құраушы негізгі қолданудағы белгілеуі құрамдастар және жаңа құрауыштардың жасалуының көпеселі қолданудағы мүмкіндігін қамтамасыз етуі болып табылады. Delphi жарыққа шығарған кезде жеткізілім құрамына кіретін құрауыштар қолданылған. Дегенмен, объектілік модельге енгізілген өзгерістер, алғашында, көзбен шолу технология бағдарламалауына демеу көрсету үшін енгізілген болған. Осының өзінде Pascal тілімен үйлесімді болып қалды, Borland Pascal 7.0 құрастырушымен демеуленген.  тез өңдеу ортасы (RAD) Delphi ортасы үстемелердің тез жасалуы үшін, пайдаланушылардың интерфейстерің жаратудағы қолдауы, бірлескен мәліметтерді талдауын да (керекті құралдардың қолдануымен) өзінде көзбен шолу құралдарының толық жиынтығын кіргізеді Көзбен шолу құрастырушылардың кітапханасы (VCL) мен көзбен шолу нысандарының қолдануы мәліметтермен жұмыс істеу үшін үстемелерді ең төмен деңгейдегі тікелей кодтауға мүмкіндік береді. Сонын өзіңде Delphi құрамына кіретін құрастырушылар барынша Windows API атқарым шақыруларын тетіктеп береді. Сөйтіп бағдарлама жасауды оңайға түсіреді.  кеңейгіштік Delphi ашық архитектура жүйесі болып табылады, осының арқасында оны жаңа құралдармен толықтырып және әр түрлі платформаға ауыстыруға болады. Алғашында Windows-қа арналған МБ құрауға арналған құралдар ретінде Delphi нұсқасы шыққан,. Қазіргі реляциондық кестелердің барлық пішіндерін Delphi қолдайды. Delphi-де МБ объектілері SQL негізделген және өзінде Borland DataBase Engine толық қуатын кіргізеді. Delphi құрамына тағы да Borland SQL Link кіреді, сол үшін МББЖ Oracle, Sybase, Informix және InterBase ұлықсаты жоғарғы тиімділікпен өтеді. Осыдан басқа, Delphi өзінде жергілікті сервер InterBase, SQL серверлерін онлайн тәртіптемесінде ұстайды. Ақпараттық жүйені нұсқалаған Delphi ортасындағы әзірлеушілер жергілікті машина үшін .dbf (dBase және Clipper ретінде) немесе .db (Paradox) пішіндерін ақпаратты сақтау үшін қолдана алады. Егер де ол жергілікті InterBase for Windows 4.0 (бұл қамсыздандырушылыққа жататын максимал SQL сервер) қолданса, онда оның үстемелері еш өзгерусіз үлкен жүйенің құрамында клиент-сервер архитектурасымен жұмыс атқарады. Сонымен, Delphi – Windows үшін кең шоғыр үстемелерін шығаруға жағдай туғызатын өнім. Delphi ортасы өзінде көзбен шолу құралдарының толық жиынтығын кіргізеді, пайдаланушылардың интерфейстері мен МБ кестелерін үстемелердің тез жасалуы үшін қолдайды. Delphi кіретін кітапхана сыныбы Windows API әр түрлі пішінін тетіктейтін 140-қа жуық сыныптан тұрады. Delphi ашық архитектура жүйесі болып табылады, осының арқысында оны жаңа құралдармен толықтырып және әр түрлі платформаға ауыстыруға болады. АЖ құрамына кіретін МБ ОС Windows аясында жұмыс істеу үшін, Object Pascal тілінің қолданумен Delphi үстемесі сияқты жазылған «инфестициялық қатер-менеджер» қажет. МБ негізгі 2 бөлімнен тұрады:  модуль басқарушы;  экран пішінің модульдері. Ары қарай Delphi көшу тиесілі болады, Tools (аспаптық құрал) мәзірінен Database Desktop (МБ жұмыс үстелі) жүргізу керек. File (Файл) мәзірінен DBD –ге, көрсетілген файл пішін жинағынан Windows арналған New/Table (жаңа кесте ) және dBase таңдау керек. Осыдан кейін ашылған Create Table (кесте жасау) диалогы жазық өзгешелігі арқылы кестені анықтауға көмектеседі.[21] Кесте жазықтығында индексті құру үшін Define (анықтау) кнопкасын басу керек, осынын арқасында экранда Define Index (индексті анықтау) диалогы пайда болады. Өріс тізімінен индекстелген өріс таңдалады, оған 2 рет басу керек, сосын Unique (бірегей) индикаторын белгілеу керек, себебі бұл жолдағы индекс 'бірегей’ мінездемесіне ие болу керек. Барлық өрістер мен индекстерді толығымен айрықшаландырылып, Create Table диалогына Save as (... ретінде сақтау) кнопкасын басу керек және C: \ BOXLOGHT \ TEMP каталогына файлды жазу керек. Delphi көмегімен әзірлемеген өнім тез қолжазбалық аспаптық құралдарға айналып кете алмайды. Ең жақсы утилиттардың бірі DBMemo-объектіні тұтыну керек, оған қоса мемо өрісімен байланысу керек. Сосын утилитаны қайтадан құрастырып, мәліметтерді барлық жазу өрісіне енгізу керек. Осындан соң жалпы ақпарат кестесіне көшуге болады және сол жерде мемо-өрістерді өңдеуге болады.

 

 

2. Практикалық бөлім

 

 

 

Кәсіпорын жұмысын автоматтандыру мақсаты арнайы мәліметтер базасына негізгі бөлімдер ұйымдастырылады. Әр бөлім өзіне тиісті мәліметтермен толықтырылған. Олар келесілер:

• кәсіпорын жұмысшылары;
• сұраныс берушілер;
• көрсетілетін қызметтер;
• жеткізушілер;
• сұраныстар;
• материялдар мен фурнитуралар;
• есептеу.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.1 Жалпы кірістірілген мәліметтер

 

Жұмысшылар бойынша жалпы мәліметтер

 

 

 

 

 

 

Әр тапсырыс берушілердің сұраныстары бойынша құрылған мәліметтер бөлімі:

 

 

 

 

Сұраныс берушілердің жалпы тізімі

 

 

 

 

Сұраныс берушілерге көрсетілген қызметтер бойынша әр заттың өз типі бойынша талданған мәліметтер тізімі

 

 

 

 

2.2 Көрсетілетін қызметті бағалау

Сұраныс берушінің тауар типіне байланысты әр заттың өзіне тиісті құнын анықтау. Программа барысында заттың материялына, салмағына байланысты есептеу жүргізіледі. Заттың салмағы граммен анықталады, бастапқы салмағы 100грамм.

Жалпы формуласын жазатын болсақ: s1*s2=t. Ал құны әр түрлі болып келеді, олар келесідей:

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Бүгінгі таңда ақпараттық технологиялар дамуы мен олардың қоғам салаларына тереңінен енуі интеллектуалды міндеттерді жеңілдетудің сапалы дамуын талап етеді. Компьютерлік жүйелерді  бағдарламалауда жасанды интеллекттің бір саласы болып табылатын эксперттік жүйені қолдану адам интеллектісінің айтарлықтай жеңісі деп саналады.

Химиялық тазалау тұрмыстық қызмет көрсету саласына жатады және болашақта дамуының үлкен әлеуеті бар табысты Бизнес болып есептеледі. Әдетте, химиялық тазалаудың пайдасы кәсіпорынның көлеміне тікелей байланысты болды. 

Қазіргі уақытта химиялық тазалау және кір жуу кәсіпорындары қонақ үй, әскери мекемелер, ауруханалар, сияқты ірі ұйымдардың компоненнтері түрінде, ірі кәсіпорындардың қосалқы ұйымдары ретінде жұмыс істейді. Химиялық тазалау және кір жуу қызметтерін көрсететін жеке кәсіпорындарға келетін болсақ, жағдай келесідей: бір жағынан тұрғындардың белгілі бір бөлігінің қымбат киімдерді сатып алуға және оларды қалпына келтіру үшін химиялық тазалау қызметін пайдалану мүмкіндігі пайда болды. Екінші жағынан тұрғындардың бір бөлігі киімді химиялық тазалауға немесе жууға бергеннен жаңа киім сатып алу оңай деген пікір қалыптасқан.  
Бүгінде Қазақстанда, мысалы Европамен салыстырғанда, химиялық тазалау қызметін тұрғындардың көп пайызы пайдаланбайды. Бірақ Қазақстан халқының өмір сүру деңгейі мен мәдениет деңгейі өсіп келеді. Яғни химиялық тазалау қызметіне деген сұраныс та тұрақты өседі.

Бұл жұмыстың тақырыбына сәйкес, ақпараттық жүйе технологиясы зерттеліп, «Химиялық тазалау» кәсіпорынының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі құрастырылды.

Бұл  жұмыста жобаның негізгі мақсаттары орындалып жұмыс тиімділігін арттыруда үлкен нәтижеге жету болды.

Ақпараттық жүйені талдаудың нәтижесінде білім базасы қалыптасып, жұмыстың барынша жеңілдетілген түріне қол жеткізілді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Назарбаев Н.А. Казахстан - 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев. Послание Президента страны народу Казахстана. - Казахстанская Правда, 11 октября 1997 года.
2. Конституция Республики Казахстан.- Алматы.-1995.
3. Указ Президента Республики Казахстан № 359 от 14 марта 2000 года "О государственной программе обеспечения информационной безопасности Республики Казахстан на 2000 - 2003 годы"
4. Постановление Правительства Республики Казахстан № 492 от 4 апреля 2000 года "О развитии единого информационного пространства в Республике Казахстан и создание ЗАО "Национальные информационные технологии""
5. Республиканская целевая научно - техническая программа "Информатизация народного хозяйства Республики Казахстан (основные задания и показатели)".-Алматы-1994
6. Автоматизированные информационные технологии в банковской деятельности: Учеб.пособие для вузов/ Г.А. Титоренко, В.И. Суворова - М.: Финстатинформ, 1997.- 268 с.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша А

unit Unit1;

 

interface

 

uses

  Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

  Dialogs, XPMan, DB, ADODB, Menus, StdCtrls, jpeg, ExtCtrls;

 

type

  TForm1 = class(TForm)

    MainMenu1: TMainMenu;

    N1: TMenuItem;

    N2: TMenuItem;

    N3: TMenuItem;

    N4: TMenuItem;

    ADOTable1: TADOTable;

    DataSource1: TDataSource;

    XPManifest1: TXPManifest;

    N5: TMenuItem;

    N6: TMenuItem;

    N7: TMenuItem;

    N8: TMenuItem;

    N9: TMenuItem;

    N10: TMenuItem;

    N11: TMenuItem;

    Image1: TImage;

    N12: TMenuItem;

    procedure N4Click(Sender: TObject);

    procedure N5Click(Sender: TObject);

    procedure N6Click(Sender: TObject);

    procedure N7Click(Sender: TObject);

    procedure N8Click(Sender: TObject);

    procedure N9Click(Sender: TObject);

    procedure N3Click(Sender: TObject);

    procedure N10Click(Sender: TObject);

    procedure N11Click(Sender: TObject);

    procedure N12Click(Sender: TObject);

  private

    { Private declarations }

  public

    { Public declarations }

  end;

 

var

  Form1: TForm1;

 

implementation

 

uses Unit2, Unit3, Unit4, Unit5, Unit7, Unit6, Unit8, Unit9;

 

{$R *.dfm}

 

procedure TForm1.N4Click(Sender: TObject);

begin

  Form2.show;

end;

 

procedure TForm1.N5Click(Sender: TObject);

begin

Form3.show;

end;

 

procedure TForm1.N6Click(Sender: TObject);

begin

  Form4.show;

end;

 

procedure TForm1.N7Click(Sender: TObject);

begin

Form5.show;

end;

 

procedure TForm1.N8Click(Sender: TObject);

begin

Form7.show;

end;

 

procedure TForm1.N9Click(Sender: TObject);

begin

Form6.show;

end;

 

procedure TForm1.N3Click(Sender: TObject);

begin

Close;

end;

 

procedure TForm1.N10Click(Sender: TObject);

begin

WinExec('hh.exe Cghfdrf.chm', SW_SHOW);

end;

 

procedure TForm1.N11Click(Sender: TObject);

begin

   Form8.show;

end;

 

procedure TForm1.N12Click(Sender: TObject);

begin

   Form9.show;

end;

 

end.