Синхронды қозғалтқыштың электромагниттік моменті

             Синхронды қозғалтқыштың жұмыстық сипаттамалары деп жылжыманың, ротордың айналу жиілігінің,тудырылған моменттің, тұтынылған тоқтың, қуаттың, қуат коэффициентінің  және пайдалы жұмыс коэффициентінің  машина білігіндегі пайдалы қуатқа тәуелділігін айтады.

              Синхронды қозғалтқышын айнымалы тоқ желісіне қосқан кезде оның статор және ротор орамаларымен өтетін тоқтардың, мөлшері олардың нақтылы (номинал) мөлшерлерінен бірнеше есе артық болады. Оның себебі ротор орнында тұрған кезде айналмалы магнит өрісі оның орамасын магнит өрісінің айналу жиілігіне тең үлкен жиілікпен кесіп өтеді де, осы орамада үлкен ЭҚК-ті индукциялайды. Бұл ЭҚК ротор тізбегінде үлкен тоқ туғызады, ал ол статор орамасында да тиісті тоқтың пайда болуына әкеледі. [34-250б].

                   Ротордың айналу жиілігі өскенде  жылжыма азаяды, бұл ротор орамасындағы  ЭҚК пен тоқтың азаюына алып  келеді. Ол өз кезегінде статор  орамасындағы тоқты азайтады.  Осы теориялық материальды тұжырымдау мақсатында синхронды қозғалтқыштың жұмыстық сипаттамаларын практика жүзінде есептік сараптау жасалды. Мәселен ротордың айналу жиілігі 1465айн/мин,  кернеуі 220/380В, қысқа тұйықталған ротордың 4А160М4У3 арнайы қуаты 18,5 кВт тең үш фазалы  синхрондық қозғалтқыштың  М=f`(s) берілген өлшемдер бойынша механикалық сипаттамасын графикке салу. Ол қозғалтқыштың байланыс сызбаларының өлшемдері  r1=0,263 Ом, х1=0,521 Ом, r’2=0,158 Ом және х2=0,892 Ом. Қозғалтқыштың жүктеме қабілеттілігі  λ=2,3; жүргізіп жіберу моменті Мп/Мном=1,0.

   Қозғалтқыштың механикалық сипаттамасын  график түрінде өрнектеу үшін, номинал электромагниттік момент  Мном, жүргізіп жіберу Мж(пусковой) және максимал моментті  Ммах-ті  анықтау керек. Сонымен қатар сырғанау S>Sкр болғандағы электромагниттік моменттің екі мәнін анықтаймыз.

1) Қозғалтқыштың бұрыштық синхронды  жылдамдығы былай анықталады:

             ω1=2πn1/60=2π·1500/60=157 рад/с

2) ал, номинал сырғанауы формуласы

             Sном=(n1-nном)/n1=(1500-1465)/1500=0,023

3) Қозғалтқыш  тұрақтысы с=1 болса, онда номиналдық  электромагниттік момент мына  формуламен анықталады:

4) Қозғалтқыштың жүргізіп жіберу моменті номиналды моментке тең болады:

            

5) Қозғалтқыштың максималды моменті:

             

6) Критикалық сырғанау:

             

7) Сырғанау кезіндегі электромагниттік момент  S =0,2 және S=0,4 осы мәнге сәйкес:

 

 

         

                     

         8) Есептеу нәтижесі  төмендегі  кестеде көрсетілген:

 

Сырғанау (скольжение) S	0	0,023	0,112	0,20	0,40	1,0
Электромагнитті момент М, Н·м....................................	0	121	278	236	150	121

 

      

      

Енді синхрондық қозғалтқыштың механикалық сипаттамасын сызамыз .

Анықталған S>Sкр сырғу кезіндегі  Мном электромагниттік номинал, Мп жіберу, Ммах максимал моменттері бойынша қозғалтқыштың механикалық сипаттамасын саламыз(Сурет 18).

 

 М, Н·м

                              278                           

 

           250                    236

 

 

           200

 

           150                                           150

 

           121                                                                            121

           100

 

 

             50

                0

                   0,1    0,2    0,3    0,4     0,5    0,6    0,7    0,8    0,9      S

 

Сурет 1.  4А160М4УЗ үш фазалы роторы қысқа тұйықталған

синхронды қозғалтқыштың жұмыстық сипаттамасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Синхронды машиналар айнымалы ток машиналарына жатады және олардың жалпы өндірістік орындалу синхронды қозғалтқыш түрінде жасалады.

Синхронды  машиналар элекетір техникалық құрылысы бойынша энергияны түрлендіргіш болып табылады, асинхронды генератор ретінде қосымша конструкциялық және сұлбалық өзгеріс кіргізбей жұмыс істей алмайды. Синхронды қозғалтқышты қарастырдық.

Қаңылтырлар гситерезис құбылысынан болатын магниттік және электрлік шығындарды азайту үшін арнайы электр техникалық болаттардан жасалып, құйынды токтың өтуіне кедергіні арттыру үшін лакпен оқшауландырылады, ол туралы 1- бөлімде “Трансформаторлар” қарастырылған ротордың қаңылтырларды цилиндр түрінде престеледі, оның қажет пішінде ұзына бойында ойығы болады. Ротор біліке мықтап отырғызып шпонкамен  бікітіледі, ол жүктеме кезінде айналып кетпеу үшін сақтандырылады.

 Айналған  кездегі ортадан тепкіш күштердің  әсерінен, ротордың ойықтары статордың  ойығынан қарағанда жабықтығы  жоғары болғандықтан, оның орамаларына  әсер етеді

        Жалпы қолданыстағы синхронды қозғалтқыштың ауыспалы кезеңдегі сырғанау S = 0.3 – 0.1 және оның мәні  қозғалтқыштың қуаттылығы неғұрлым жоғары болса, соғұрым төмен (аз) болады.

Сол сияқты, тек кері ретпен, синхронды қозғалтқышты жұмысқа  қосқанда, моменті өзгереді, демек сырғанау азайса момент  шырқау шегіне  дейін өседі, сосын азаяды да, жүктеусіз жұмыс моментіне тең момент нөлдік моментке дейін жақындайды.

 Синхронды қозғалтқыш қалыпты жұмыс тәртібі кезінде қалыпты SH сырғанауына сәйкес келетін қалыпты МН момент дамытады.

 Дипломдық жұмысты қорытындылай келе синхронды электр машинасының құрылымы  жөнінде өз тұжырымымды жасадым.Синхронды электр машинасының  жұмыс жасау барысына талдау жасадым.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

 

1.Андреев  В.П.Сабинин Ю.А  Основы электропривода. – М. – Л.:  Госэнергоиздат,   1963 – 722 с.

2. Гейлер  Л.Б. Основы электропривода. – Минск: Высшая  школа,  1972. – 609с.

3. Иванов  – Смоленский А.В. Электрические  машины. – М.: Энергия, 1980. – 928с.

4.Копылов И.П. Электромеханические преобразователи энергии. – М.: Энергия, 1971. – 400с.

5.Чиликин М.Г., Санллер А.С. Обший курс т электропривода. – М.: Энергоатомиздат, 1981. – 576с.

6. Филиппов  Б.А., Ильинский Н.Ф.  Основы электропривода. – М.: МЭИ,  1977, - 204с.

7.Лұқпанов.Н.Н Электр машиналардың құрылысы 2010 ж 352б

8.Құрманова.А.Н  Электр қоңдырғылары 2010 ж,222б

9.Байдоллаев  А.Е  Синхронды электр машиналары  2012 ж,121б

10.Арғынбекова.А.Т  Электр машиналардың шығу тарихы 2011 ж 224 б

11.Слямбекова  Н.П Электрлік құрылғылар 2003 ж 124 б

12.Тұрарова  Р.Р  Электрлік құрылғылардың  құрамы 2011ж 247 б

13.Синхрондық  құрылғылар 2010 ж, 222 б.

14.Нүрпейсов.Н.Н Электр машиналардың шығу тегі 2008 ж,321б.

15.Оразғажин.Е.А Электр құрылғылардың синхрондалуы 2004ж,258б

16.Нүрпейсов.Н.А.Қозғалтқыштардың механикалық құрылымы 2007ж,345б

17. Сүлейменов.А.Н. Синхронды қозғалтқыш статоры 2006 ж,355б

18.Олжасов.Н.У  Генератор құрылымы 2005 ж,614б

19.Құрманов.А.К  Ротор құрылымы 2004 ж,123б

20.Олжасов.Н.Г  Генераторлардың даму тарихы 2011ж,258б

21.Мамыров.Н.А  Электро техника құрылымы 2001 ж,378 б

22.Олжасов.Е.Е  Электротехника құрылымы негіздері 2000 ж, 547б

23.Дінслянов.А.Н  Ротордың жалпы сипаттамасы 2014 ж,213б

24.Жолжақсынов.А.А  Электр машиналардың негіздері 2004 ж,541б

25.Слямжанов.Г.Е Машиналардың жұмыс жасау әдістері 2004ж,541б