Туризм соќасидан раљобатбардошликни

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 21 Января 2011 в 11:49, реферат

Описание работы

Туризм соќасида раљобатбардошликни аниљлаш учун икки жиќатдан ёндашмољ лозим. Биринчидан, ушбу соќа ўзига фойда келтиришни таъминласа, иккинчидан, у давлатга хам фойдали бњлиши лозим. Шу икки жиќатга эришилса, табиийки, у аќолига ќам, айниљса уларни иш билан таъминлаш орљали даромадларини кўпайтиришга ќам хизмат љилади. Агар ушбу тлабдан келиб чиљадиган бўлсак, туризм соќасида раљобатбардошликни ифодалаш учун љўйидаги уч гуруќдан иборат кўрсаткичлар тизимидан фойдаланишни маљсадга мувофиљ деб хисоблаймиз:

•туризм соќасининг раљобатбардошлигини ифодаловчи кўрсаткичлар;
•туристик фирмалар раљобатбардошлигини ифодаловчи кўрсаткичлар;
•туристик хизматлар раљобатбардошлигини ифодаловчи кўрсаткичлар;

Файлы: 1 файл

001.doc

— 43.50 Кб (Скачать файл)

ТУРИЗМ  СОЌАСИДА РАЉОБАТБАРДОШЛИКНИ ИФОДАЛОВЧИ КЎРСАТКИЧЛАР ТИЗИМИ ВА УЛАРНИ АНИЉЛАШ ЙЎЛЛАРИ

Р.Атабаев  – аспирант-тадљиљотчи (СамИСИ)

            Ижтимоий-иљтисодий тараљљиётга эришишнинг муќим йўлларидан бири мамлакатимизнинг туристик салоќиятидан самарали фойдаланишига ќам бевосита бођлиљдир. Бу соќанинг љонуний ва моддий техник асоси яратилди. 1992 йилда “Ўзбектуризм” Миллий компанияси ташкил этилди, 1995 йилда Ўзбекистонда 2005 йилгача туризмни ривожлантириш бўйича Давлат дастури љабул љилинди. Аммо, бизнингча бу соќа бўйича мавжуд салоќиятдан етарлича фойдаланилмаяпти. Чунки унинг ривожланиш тенденцияси, туристик салоќиятдан самарали фойдаланиш йўллари, уни ташкил љилиш, бошљаришни такомиллаштириш, раљобатбардошлигини баќолаш каби масалалари назарий ва амалий жиќатдан чуљур ўрганилган эмас.

      Бозор муносабатлари шароитида, туризм соќасида ќам эркин раљобат ќукм суради. Бу соќанинг раљобатбардошлигига нафаљат  ички, балки кўп ќолларда ташљи  омиллар ќам етарли даражада таъсир љилади. Шу туфайли, ушбу соќанинг раљобатбардошлигига баќо беришда, уларни ифоаловчи кўрсаткичлар тизимини ишлаб чиљишда ички омиллар билан бирга ташљи омилларни ќам инобатга олиш лозим.

      Туризм  соќасида раљобатбардошликни аниљлаш  учун икки жиќатдан ёндашмољ лозим. Биринчидан, ушбу соќа ўзига фойда келтиришни таъминласа, иккинчидан, у давлатга хам фойдали бњлиши лозим. Шу икки жиќатга эришилса, табиийки, у аќолига ќам, айниљса уларни иш билан таъминлаш орљали  даромадларини кўпайтиришга ќам хизмат љилади. Агар ушбу тлабдан келиб чиљадиган бўлсак, туризм соќасида раљобатбардошликни ифодалаш учун љўйидаги уч гуруќдан иборат кўрсаткичлар тизимидан фойдаланишни маљсадга мувофиљ деб хисоблаймиз:

  • туризм соќасининг раљобатбардошлигини ифодаловчи кўрсаткичлар;
  • туристик фирмалар раљобатбардошлигини ифодаловчи кўрсаткичлар;
  • туристик хизматлар раљобатбардошлигини ифодаловчи кўрсаткичлар;

     Мазкур  маљолада, фаљат туризм соќасининг раљобатбардошлигини ифодаловчи кўрсаткичлар тизимига тўхталамиз. Таќлил жараёнида, ушбу кўрсаткичлар тизимининг хар бирини аниљлаб, уларнинг ахборот таъминотини аниљ белгилаб, ўзгаришларига тегишли хулосалар бериш лозимдир. Бу кўрсаткичларга љуйидагилар киради:

     1.  Туристик даромадларнинг раљобатбардошлиги; 

    1.1 Туристик фирмаларнинг харажатлари рентабеллиги: (%)

            Бунда: Фс – соф фойда,

                      Хб – барча харажатлар миљдори. 

      1.2 Туристик фирмаларнинг даромадлилиги (Дт)

            Бунда: Дя – туризм соќасининг ялпи даромади. 

    2. Туризм соќасидан  давлатнинг фойда  љилиши орљали унинг фаолиятидан манфаатдорлиги: 

    2.1 Туризм  соќасидан тушадиган солиљлар ва бошља тушумларнинг

           ўзгариш суръати. 

         Бунда:  СОЛхй – солиљ ва бошља тушумларнинг хисобот                   

                      йилидаги  миљдори;

            СОЛўй – солиљ ва бошља тушумларнинг  ўтган 

                    йилдаги  миљдори;

      2.2 Уларнинг давлат (махаллий) бюжетдаги улуши:

               Бунда: Бм  – бюджетнинг умумий миљдори. 

      2.3 Туризмнинг мамлакат ялпи ички махсулотдаги улуши:

 

      Бунда:  Тм – туризмнинг ялпи махсулоти;

                    ЯИМ – ялпи ички махсулот; 

      2.4  Хорижий валюта тушумининг ўзгариш  суръати

 

      Бунда:   Хвх – хорижий валюталарнинг хаљиљий миљдори

          Хвуй– хорижий мамлакатларнинг ўтган йилдаги  миљдори. 

                 3. Туризм соќасидан  аќолининг љиладиган  фойдаси 

      3.1 Аќолининг иш билан бандлиги  даражаси:

      Бунда: Тхс – туризм соќасида банд бўлган ходимлар сони;

                   Икхс – иш љобилиятига эга ходимлар сони. 

      3.2 Туризм соќасидан олинадиган даромаднинг аќоли жон бошига тўђри келиши:

Бунда: ТД – туризм соќасидан аќолига тегишли даромадлар миљдори;

                             А – аќолининг ўртача йиллик сони.  

      Таќлил  жараёнида хар бир кўрсаткич бўйича унинг мутлаљ ва нисбий фарљи топилади. Уларнинг ўзгариш тенденциясини аниљлаш учун динамикаси ќам таќлил љилинади. Таќлилнинг энг муќим вазифаларидан бири ўрганилаётган кўрсаткичлар ўзгаришига таъсир этувчи омилларни аниљлаш ва уларнинг таъсирини ќисоблашдан иборатдир. Бу омилли таќлил мазкур кўрсаткични яхшилаш бўйича ички имкониятларни ахтариб топиш ва таъсирчан љарорлар љабул љилиш имконини беради.

      Таќлилнинг  яна муќим вазифаларидан бири раљобатбардошликни ифодаловчи кўрсаткичлар тизимидан ягона комплекс кўрсаткични аниљлаб, таќлил љилинаётган субьектлар бўйича рейтингини аниљлашдан ќам иборатдир. Бу учун  кўрсаткичлар тизими асосида ягона комплекс кўрсаткични аниљлаш усулларидан фойдаланиш йўли билан туризм соќасида раљобатбардошлик бўйича уларнинг рейтингини аниљлаш мумкин. Бундай усуллар,  иљтисодий адабиётларда етарлича ёритилганлиги туфайли бу масалага тўхталмадик ва фаљат туризм соќасиниг раљобатбардошлигини кўриб чиљдик.  
 

Информация о работе Туризм соќасидан раљобатбардошликни